Dấu vết để lại
Xảy ra chuyện ǵ, khi cục máu đông tách ra? Tâm thất phải của tim bị áp suất quá tải, trong khi máu trở về tâm thất trái từ phổi quá ít, để duy tŕ áp suất động mạch và cung cấp máu cho các cơ quan có nhu cầu. Khi ấy sẽ xảy ra hiện tượng choáng, bất tỉnh và tử vong. Cũng may không phải tất cả sự cố đều kết thúc bi thảm như vậy. Phần nhiều cục máu bị cuốn trôi, động mạch tự “hàn gắn” các vết thương hoặc máu lưu thông bằng những con đường phụ, bỏ qua “đoạn đường bị tắc nghẽn”. Tuy nhiên bệnh để lại dấu vết ở dạng viêm tính mạch chân thứ phát hoặc sự biến dạng bên trong thành tĩnh mạch. Cặp gị đang tṛn lẳn phẳng phiu bỗng chốc nổi cộm “những con giun” cực phản cảm. Và sau vài ba tháng hoặc vài ba năm sẽ lần lượt xuất hiên “những con giun” mới.
Nguy cơ gia tăng cùng tuổi tác
Không dễ chẩn đoán bệnh máu vón cục-tắc nghẽn, v́ thế việc nhận biết nhân tố gia tăng nguy cơ đóng vai tṛ đặc biệt quan trọng. Ngoài nhân tố h́nh thành cục máu đông như đă nói, tuổi tác và lối sống ít vận động cũng là nhân tố quyết định. Tuổi bốn mươi là giới hạn an toàn. Sau đó nguy cơ tăng dần sau mỗi thập kỷ, bởi khi ấy tự nhiên nhiều người trong chúng ta thường bị mắc các bệnh tim-mạch nhiều hơn và sinh hoạt càng ít vận động. Trong cả hai truờng hợp máu đều tuần hoàn chậm hơn, và t́nh trạng tŕ trệ ở chân đặc biệt nguy hiểm.
Chúng ta cảm thấy ǵ sau nhiều giờ ngồi xe hơi, đi máy bay hoặc đứng bất động hàng giờ? Hai chân nặng hơn ch́, đau nhức “bánh chè” và đi lại khó khăn. Tất cả v́ lư do giản đơn: ở tư thế ngồi hoặc đứng, máu dưới chân chảy chậm hơn, bơm cơ bắp hoạt động kém, hệ thống van một chiều trong tĩnh mạch đóng kín. Để những van này mở và máu từ hai chân chảy ngược theo hướng lên tim – cần thiết hoạt động cơ bắp. V́ thế t́nh trạng bất động kéo dài là nhân tố nguy cơ tiếp theo. Nguy cơ này gia tăng ở những người sau phẫu thuật, bị găy hoặc chấn thương chân nghiêm trọng và thậm chí cả ở những đối tượng duy tŕ nếp sống lười vận động. Cũng v́ thế, để bệnh nhân hồi phục nhanh sau chữa trị, các bác sĩ bao giờ cũng chỉ định tăng cường vận động.
Trong danh mục các nhân tố nguy cơ xuất hiện cục máu đông, GS Noszcyk c̣n xếp cả việc phụ nữ áp dụng các giải pháp ngừa thai hormone, t́nh trạng rối loạn hormone, phụ nữ có thai, béo ph́, hút thuốc lá, các bệnh ung thư và một số bệnh liên quan đến máu.
Chữa trị
Có thể chữa trị cục máu đông tính mạch sâu bằng nhiều cách. Sử dụng biệt dược chống đông máu là cách đơn giản nhất. Khi đă khẳng định chắc chắn bệnh lư qua những xét nghiệm đặc thù, bác sĩ thường chỉ định tiêm thuốc thuộc nhóm heparine (làm loăng máu, ngăn ngừa nguy cơ h́nh thành máu vón cục). Phần lớn tiêm dưới da, ở khu vực quanh rốn, người bệnh nằm ngả lưng trong tư thế dựng chân lên cao. Đồng thời việc điều trị bằng thuốc uống cũng tiến hành song song, nhằm ngăn ngừa khả năng đông máu phổi và xuất hiện cục máu mới.
V́ lư do nguy cơ biến chứng phức tạp và xuất huyết cao, việc sử dụng biệt dược làm tan cục máu đông rất hiếm trường hợp được chỉ định.
|