Gibbs

Những người Nga ủng hộ Vladimir Putin đã đổ lỗi cho Ukraine về vụ tấn công khủng bố phòng hòa nhạc
- Cù Tuấn biên dịch phóng sự của Financial Times.
Tóm tắt: Hơn một nửa số người được hỏi trong cuộc thăm dò dư luận nói rằng Kyiv đứng sau vụ thảm sát ở Matxcơva mặc dù Isis đã nhận trách nhiệm này.
Anna và cậu con trai tuổi teen phải ngồi xe lăn chỉ mất khoảng 17 phút để trốn thoát khỏi tầng hai của phòng hòa nhạc ở Matxcơva sau khi nghe thấy tiếng súng tự động vang lên và bắt taxi về nhà.
Chỉ vài giờ sau, Anna không còn nghi ngờ gì về việc ai là người chịu trách nhiệm cho một trong những vụ tấn công khủng bố nguy hiểm nhất trong lịch sử hiện đại của nước Nga.
Anna, một nhà môi giới bảo hiểm 41 tuổi, nói với Financial Times: “Những kẻ khủng bố đã chạy trốn về phía Ukraine, nên có vẻ như đó là người của Ukraine. Họ cần thứ gì đó để chuyển hướng sự chú ý khỏi tiền tuyến. Và cái chết của những người Nga, kể cả những người không trực tiếp tham gia chiến tranh, trong đó có trẻ em, luôn là niềm vui lớn lao cho những người yêu nước Ukraine”.
Phản ứng của Anna trước vụ tấn công của lực lượng Hồi giáo cực đoan ngày 22 tháng 3 vào địa điểm tổ chức buổi hòa nhạc Crocus City Hall của Matxcơva - khiến hơn 140 người thiệt mạng và khoảng 180 người bị thương - minh họa cách Điện Kremlin ngay lập tức nắm bắt cơ hội sử dụng vụ thảm sát như một công cụ tuyên truyền trong cuộc chiến chống Ukraine.
Cuộc thăm dò dư luận này được thực hiện ngay sau vụ tấn công cho thấy hầu hết người Nga tin rằng Kyiv đứng đằng sau vụ này, mặc dù xét đến việc Tổng thống Vladimir Putin đã đàn áp mạnh mẽ những người bất đồng chính kiến, vẫn khó xác định được sự trỗi dậy của tình cảm chống Ukraine ở Nga thực sự đến mức nào.
Anna cho biết cô không xem tivi và chỉ đọc các kênh Telegram mà cô “tin tưởng”. Nhưng cô lặp lại thông điệp chính xác rằng các cơ quan tuyên truyền của Nga - từ các phương tiện truyền thông chính thức của nhà nước đến các blogger Telegram ủng hộ chiến tranh - đã bắt đầu lan truyền ngay sau những báo cáo đầu tiên về vụ thảm sát.
Mặc dù Isis đã nhận trách nhiệm vào đêm xảy ra vụ tấn công, nhưng ông Putin hôm 1/4 cho biết vụ tấn công phù hợp với một chiến lược xâm lược rộng hơn của "chế độ Kyiv theo chủ nghĩa phát xít mới", cáo buộc rằng những kẻ khủng bố đang chạy trốn về phía biên giới Ukraine, nơi có một "cửa sổ" đã mở cửa chờ đợi họ.
Matxcơva chưa thừa nhận bất kỳ sai sót nào trong bộ máy tình báo và an ninh của mình. Các quan chức của Putin kể từ đó cũng đổ lỗi cho Mỹ và Anh với các cáo buộc ủng hộ Ukraine trong âm mưu này.
Các chính phủ châu Âu cho biết họ đã cảnh báo Matxcơva về mối đe dọa Hồi giáo ngày càng gia tăng, và đại sứ quán Mỹ ở thủ đô Nga đã đưa ra cảnh báo vào đầu tháng 3 về nguy cơ ISIS tấn công các địa điểm công cộng ngày càng tăng.
Nhưng Nikolai Patrushev, thư ký hội đồng an ninh Nga, một cơ quan nhà nước, và Alexander Bortnikov, người đứng đầu cơ quan an ninh nội địa FSB, thay vào đó lại tập trung vào vấn đề Ukraine, tuyên bố rằng 4 kẻ bị cáo buộc là khủng bố, những người có dấu hiệu rõ ràng là đã bị tra tấn sau khi bị bắt, và đã xác nhận "các liên quan tới Ukraina" trong quá trình thẩm vấn.
Nhiều người Nga được khảo sát sau vụ tấn công đã tin tưởng vào giả thuyết về Ukraine. Theo dữ liệu thăm dò của OpenMinds, một nhà thăm dò trực tuyến Anh-Ukraina đã chia sẻ kết quả của mình với FT, hơn 50% đổ lỗi cho giới lãnh đạo Ukraine và chỉ khoảng 27% đổ lỗi cho IS. 6% khác đổ lỗi cho “tập thể phương Tây”, cụ thể là Mỹ, Anh và NATO.
Dữ liệu của OpenMinds cho thấy hơn 75% số người được hỏi coi Putin là nguồn thông tin đáng tin cậy nhất hoặc hoàn toàn đáng tin cậy về vụ tấn công.
Denis Volkov, nhà xã hội học và giám đốc trung tâm bỏ phiếu độc lập Levada của Nga, cho biết: “Nếu cơ quan tuyên truyền và chính quyền đổ lỗi cho Ukraine là câu chuyện chính, thì mọi người sẽ tin vào điều đó, bởi vì quyền kiểm soát không gian thông tin của họ là gần như tuyệt đối”.
Ông cho biết người Nga thường kêu gọi thực hiện “bàn tay sắt” và phản ứng cứng rắn đối với các hành động khủng bố ở quy mô này, chẳng hạn như cam kết của Putin sẽ “tống những kẻ khủng bố xuống bồn cầu” vào năm 1999 khi Điện Kremlin ra lệnh ném bom Chechnya.
Tatiana Stanovaya, thành viên cấp cao tại Trung tâm Carnegie Russia Eurasia, cho biết, những lời hùng biện của Putin lần này tập trung vào Kyiv vì ông coi cuộc chiến là một cuộc chiến mang tính sống còn, đẩy Nga vào thế phải chống lại Ukraine và phương Tây.
“Putin tin rằng họ muốn tiêu diệt nước Nga, vì vậy bất cứ điều gì có vẻ là một nỗ lực nhằm mục đích đó đều được cho là do họ thực hiện. Liệu nó có mang lại lợi ích cho Ukraine? Người Ukraine có hài lòng về điều đó không? Họ có đủ khả năng kỹ thuật để làm điều đó không? Vậy thì chắc chắn là họ rồi,” Stanovaya nói, mặc dù cô lưu ý rằng lời lẽ của Tổng thống Nga cho thấy các quan chức của ông không có bằng chứng chắc chắn cho tuyên bố này.
“Ông ấy rõ ràng tin rằng đó là Ukraine và việc thiếu bằng chứng cho đến nay là do họ chưa tìm kiếm kỹ càng thôi,” cô nói thêm. “Phần còn lại của giới thượng lưu Nga đều đi theo sự dẫn dắt của Putin.”
Tuy nhiên, một số người ở Nga không bị thuyết phục về giả thuyết Ukraine đứng sau vụ này. Theo dữ liệu của OpenMinds, những người trẻ tuổi và những người phản đối cuộc chiến Ukraine có xu hướng đổ lỗi cho Isis hơn là Kyiv về vụ tấn công. Trong số những người phản đối cuộc xung đột, 50% đổ lỗi cho Isis, so với 12% những người ủng hộ cuộc chiến.
Aleksei Miniailo, nhà hoạt động đối lập có trụ sở tại Matxcơva và là người đồng sáng lập Chronicles, một dự án nghiên cứu dư luận, cho biết: “Người Nga rất giỏi lặp lại các câu chuyện tuyên truyền trong các cuộc thăm dò ý kiến”. Ông nói: “Đây không phải là một “dấu hiệu ủng hộ tích cực” mà là “phản ánh việc họ cảm thấy không thể thực hiện bất kỳ thay đổi nào”.
Các cuộc khảo sát của Chronicles cho thấy nhiều người trả lời “có” cho các câu hỏi chung chung, chẳng hạn như liệu họ có ủng hộ chiến tranh hay không, nhưng “không” với những câu hỏi mang nhiều sắc thái hơn, chẳng hạn như liệu họ có ủng hộ việc chi nhiều tiền của chính phủ cho cuộc chiến hơn là cho phúc lợi xã hội hay không.
Sau vụ tấn công vào phòng hòa nhạc, chính quyền Nga đã thực hiện một bước đi bất thường là công bố đoạn phim quay cảnh lực lượng an ninh tra tấn và đánh đập các nghi phạm. Cả bốn người đều bị bầm tím khi xuất hiện trước tòa vào ngày 24 tháng 3, trong đó có một người bị băng bó ở đầu và bị ép ăn một phần của cái tai sau khi nó bị những kẻ tra tấn cắt rời. Một tù nhân khác đang được đưa vào cáng và có vẻ đã bất tỉnh.
Mark Galeotti, một chuyên gia quân sự và giáo sư danh dự tại Đại học College London, cho biết việc sử dụng biện pháp tra tấn của các cơ quan an ninh Nga đã được biết đến rộng rãi. Nhưng việc phát hành các video tra tấn “để cho phần lớn công chúng đồng tình được xem” là điều mới mẻ.
Galeotti nói: “Trước đây, người ta không thể ngờ được tình trạng khát máu như thế này. Tuy nhiên, người Nga đã đứng bên bờ vực sau hai năm chiến tranh, trước các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái ngày càng trắng trợn của Ukraine và khả năng xảy ra một làn sóng tổng động viên không được lòng dân khác," ông nói.
“Công chúng nước Nga là một cộng đồng đang sợ hãi và không thể ngồi yên để ông Putin giải quyết vấn đề. Họ cảm nhận được nỗi kinh hoàng ngày càng tăng cao và họ đang phản ứng”, ông nói thêm.
Anna cho biết cô “rất vui mừng” khi các nghi phạm đã bị bắt. “Tôi đã xem các video về việc những người này bị bắt nhiều lần và tôi cảm thấy một cơn thịnh nộ khủng khiếp bên trong mình. Khi tôi đọc được rằng có ai đó cảm thấy tiếc cho họ, rằng họ bị đánh đập và không được thuê luật sư, tôi muốn đưa họ đến đống đổ nát ở Crocus hoặc tới người thân của những người đã chết ở đó,” cô nói.
Vụ thảm sát đã làm gia tăng các lời hô hào chính trị ở Nga nhằm kích hoạt lại án tử hình, vốn đã bị xóa bỏ kể từ năm 1996.
Dmitry Medvedev, cựu tổng thống Nga và hiện là Phó chủ tịch hội đồng an ninh nước này, là người đầu tiên kêu gọi “hành quyết toàn diện những kẻ khủng bố”.
“Chúng ta phải g.i.ế.t chúng. Và chúng ta sẽ làm vậy,” Medvedev viết trên kênh Telegram của mình.
Về mặt kỹ thuật, tòa án hiến pháp có tiếng nói cuối cùng về việc kích hoạt lại án tử hình này, nhưng quyết định thực sự thuộc về Putin. Ông Volkov tại trung tâm bỏ phiếu Levada cho biết: “Nếu vấn đề dỡ bỏ lệnh cấm án tử hình chính thức được đặt ra, nhiều người sẽ ủng hộ điều đó”.
Anna là một trong số họ. “Tôi sẽ chỉ thực sự bình tĩnh khi biết bọn họ đã chết”, cô nói. “Tôi hy vọng bọn họ sẽ bị xử tử hình.”

__________________