Ly kỳ vụ bắt giữ ông trùm băng đảng Sinaloa tại Mỹ

[june04]

Ismael 'El Mayo' Zambada Garcia - ông trùm băng đảng Sinaloa được cho là đã bị con trai của đối tác cũ 'El Chapo' dụ lên máy bay riêng rồi đưa qua bang Texas. Nhưng giới chức Mỹ lại hé lộ một phiên bản kịch tính hơn về việc bắt giữ 2 trùm ma túy điển hình cho 2 thế hệ băng đảng ở Mexico.


Ismael “El Mayo” Zambada - ông trùm băng đảng Sinaloa đã có hơn 50 năm lẩn trốn ở Mexico nhưng chưa từng bị bắt giữ

Ra tòa sau 50 năm lẩn trốn

Ngày 1-8, trùm ma túy khét tiếng Ismael “El Mayo” Zambada Garcia (người Mexico) đã lần đầu xuất hiện tại Tòa án liên bang ở El Paso (bang Texas, Mỹ) kể từ sau khi bị bắt giữ hôm 25-7 tại sân bay quốc tế Dona Ana. Zambada Garcia được đưa vào phòng xử án trên xe lăn và được trang bị một cặp tai nghe để phiên dịch trước khi phiên tòa bắt đầu. Ở phiên tòa lần này, “ông trùm” phải đối mặt với nhiều cáo buộc bao gồm tội giết người liên tục, âm mưu sở hữu ma túy, âm mưu nhập khẩu/xuất khẩu ma túy, rửa tiền, âm mưu sở hữu súng… Thẩm phán ấn định phiên điều trần tiếp theo vào ngày 9-9.

Zambada Garcia là nhân vật chủ chốt trong hoạt động buôn bán ma túy quốc tế trong nhiều thập kỷ. Là người đồng sáng lập băng đảng Sinaloa cùng với Joaquin “El Chapo” Guzman, ông ta đã giúp điều hành các hoạt động rộng lớn của tổ chức này trong khi vẫn trốn tránh được việc bị bắt. Mặc dù đã bị truy tố nhiều lần tại nhiều khu vực pháp lý khác nhau của Mỹ vì các hành vi vi phạm ma túy nghiêm trọng, Zambada Garcia vẫn tiếp tục lãnh đạo băng đảng, tham gia đáng kể vào hoạt động sản xuất và buôn bán fentanyl (một loại ma túy nguy hiểm ở Mỹ).

“El Mayo” bắt đầu buôn bán ma túy từ năm 16 tuổi (cuối những năm 1960) khi chỉ giới hạn ở việc buôn lậu cần sa. Vài thập kỷ sau, ông ta trở thành một trong những thủ lĩnh của một đế chế tội phạm. Các cộng sự của “El Mayo” đã lần lượt bị bắt, bị bỏ tù hoặc đã chết, nhưng “ông trùm” này gần như bất khả xâm phạm và đã củng cố “huyền thoại” của mình trong một cuộc phỏng vấn năm 2010 với nhà báo Julio Scherer (người Mexico). Trong một cuộc phỏng vấn trên tạp chí Proceso, Zambada Garcia cho biết đã 4 lần suýt bị quân đội Mexico bắt giữ. “Tôi chạy trốn qua vùng cao nguyên, nơi tôi biết rõ các cành cây, suối, đá, mọi thứ. Họ sẽ bắt được nếu tôi bất động hoặc bất cẩn, giống như El Chapo vậy” - ông trùm kể.

Cuộc phỏng vấn năm 2010 là một trong những lần xuất hiện trước công chúng hiếm hoi của Zambada Garcia, nhưng thời điểm đó dư luận chưa mấy quan tâm. Phải đến 8 - 9 năm sau, tên tuổi của nhân vật này mới nổi lên như cồn trong phiên tòa xét xử Guzman, khi luật sư của “El Chapo” lập luận rằng Zambada Garcia mới là thủ lĩnh thực sự của băng đảng. Viên luật sư thời điểm đó cáo buộc “El Mayo”đã hối lộ quan chức Mexico để gài bẫy “El Chapo” và vẫn được tự do điều hành băng đảng.

Năm 2021, chính quyền Mỹ đã tăng phần thưởng cho thông tin dẫn đến việc bắt giữ Zambada Garcia lên 15 triệu USD. Cựu đặc vụ của Cơ quan Phòng chống ma túy Hoa Kỳ Mike Vigil nhận xét, Zambada Garcia đã có hơn 50 năm tham gia buôn bán ma túy nhưng chưa bao giờ bị bắt, chưa bao giờ thụ án. Vì vậy, ngay cả đối thủ cũng rất nể hắn ta.


Quân đội Mexico đến Culiacan (Sinaloa) để tăng cường an ninh hôm 28-7

“Ông trùm” bị đánh úp?

Việc bắt giữ Zambada Garcia và con trai của “El Chapo” (tức Joaquin Guzman Lopez) là dấu mốc lớn trong những nỗ lực kéo dài hàng thập kỷ của nhà chức trách Mỹ nhằm bắt giữ và truy tố những tên trùm băng đảng khét tiếng. Và những chi tiết về hành trình dẫn đến khoảnh khắc kịch tính này chỉ mới dần hé lộ.

Đầu tiên, dư luận đặt câu hỏi: Làm thế nào một trùm băng đảng đã trốn tránh việc bắt giữ trong hơn nửa thế kỷ lại rơi vào tay các đặc vụ Mỹ? Theo các quan chức Mỹ, mọi chuyện bắt đầu bằng một hành động phản bội. Đó chính là một nhân vật quan trọng khác của băng đảng cũng bị bắt trong chuyến đi này. Theo đó, Joaquin Guzman Lopez đã lừa Zambada Garcia và dàn dựng vụ bắt giữ. Hôm ấy, “El Mayo” rời khỏi nơi ẩn náu ở vùng cao nguyên Durango để gặp con trai “El Chapo” tại Culiacan, thành trì của băng đảng Sinaloa và là thủ phủ của tiểu bang phía Tây Bắc Mexico. Theo một cựu thành viên của đội bảo vệ “El Mayo” cho biết, sát thủ của Guzman Lopez đã phục kích 4 vệ sĩ của “ông trùm” và khống chế ông ta đưa đến một trang trại ở Sinaloa rồi lên trực thăng. Chiếc máy bay sau đó đã hạ cánh ở phía Bắc biên giới gần El Paso (Texas), nơi các nhà chức trách Mỹ chờ sẵn.

Trong văn bản gửi CNN, luật sư của Zambada Garcia là Frank Perez cho biết: “Joaquin Guzman Lopez đã bắt cóc thân chủ của tôi. Ông ấy bị phục kích, 6 người cùng Joaquin đã vật ông ấy xuống đất và trói tay. Sau đó, ông ấy bị ném vào thùng xe bán tải và đưa đến đường băng, ép lên máy bay”.

Theo nguồn tin từ ban chuyên án, các nhà điều tra Mỹ đã lợi dụng rạn nứt trong băng đảng Sinaloa để giúp bắt giữ “ông trùm”. Một cuộc đấu giành quyền lực đã âm ỉ từ lâu giữa “El Mayo” và các con trai của “El Chapo”. Và giới chức Mỹ đã duy trì liên lạc bí mật với các thành viên băng đảng trong nhiều năm. Theo giới truyền thông, các đặc vụ từ Cơ quan điều tra an ninh nội địa (đơn vị chỉ đạo chiến dịch bắt giữ này) ban đầu tỏ ra nghi ngờ khi Guzman Lopez đưa ra lời đề nghị về việc đầu hàng nhà chức trách Mỹ. Báo cáo chính thức do chính quyền Mexico công bố nói rằng, các cơ quan an ninh Mỹ không hề biết Zambada Garcia có mặt trên máy bay cho đến 2 tiếng trước khi vụ bắt giữ được thực hiện, vào khoảng 16h ngày 25-7. Quá trình diễn ra khá suôn sẻ một cách đáng ngạc nhiên.


Ngay sau khi trùm ma túy Ismael “El Mayo” Zambada bị bắt, vụ việc đã trở thành tin nóng của báo chí Mexico

Lo ngại làn sóng bạo lực mới

Các chuyên gia cho biết, giống như các vụ bắt giữ trùm ma túy cấp cao trước đây, vụ việc lần này có thể sẽ thúc đẩy một làn sóng bạo lực mới khi các nhóm đối thủ tranh giành lãnh thổ và quyền lực. Đặc biệt, nếu thực sự Guzman Lopez phản bội sẽ gióng lên hồi chuông cảnh báo ở Sinaloa về khả năng xảy ra chiến tranh giữa 2 phe của băng đảng nổi tiếng, một phe do “El Mayo” lãnh đạo và phe còn lại do Los Chapitos và các con trai của “El Chapo” chỉ huy. Ioan Grillo - một trong những nhà báo giàu kinh nghiệm đưa tin về hoạt động buôn bán ma túy ở Mexico tuyên bố, Los Chapitos “đang trong tình trạng báo động đỏ” về khả năng “trả thù”.

Các quan chức cấp cao của Mỹ đã ca ngợi vụ bắt giữ là một chiến thắng lớn. Nhưng một số nhà phân tích đã thận trọng hơn trong đánh giá tác động tiềm tàng. “Tất nhiên, đây là một vụ bắt giữ lịch sử và mang tính biểu tượng. Nhưng liệu nó có tạo ra hiệu ứng phụ hay tác động đến hoạt động buôn bán ma túy không? Tôi thực sự nghi ngờ điều đó. Nhiều khả năng là vì “El Mayo” đã rút lui khỏi các hoạt động hàng ngày và thế giới buôn bán ma túy thực sự đã khác so với khi nó bắt đầu. Nó phi tập trung hơn nhiều. Nó giống như một nhượng quyền thương mại hơn. Nó có các nhà thầu, nhà thầu phụ, có nhiều bộ phận có thể dễ dàng thay thế” - Steven Dudley, chuyên gia về tội phạm có tổ chức thuộc InSight Crime (tổ chức tư vấn và truyền thông phi lợi nhuận chuyên về tội phạm có tổ chức ở châu Mỹ Latinh và Caribe) nhận định.

Khi suy đoán về những gì có thể xảy ra tiếp theo, Tổng thống Mexico đã chỉ ra chính lời nói của Zambada Garcia trong cuộc phỏng vấn Proceso năm 2010: “Nếu Zambada Garcia bị bắt hoặc bị giết, về cơ bản sẽ không có gì xảy ra. Trong thế giới buôn bán ma túy, cho dù những ông trùm bị giam giữ, chết hoặc dẫn độ, thì những kẻ thay thế đã ở sẵn ngoài kia”.