Các hóa chất phthalates, triclosan, bisphenol A, khi vào cơ thể có thể bắt chước hoặc phá vỡ hoạt động của hormone, gây rối loạn nội tiết tố.
Tuyến nội tiết phân bố khắp cơ thể, có vai tṛ sản xuất, lưu trữ và giải phóng nhiều loại hormone vào trong máu. Nhờ đó, điều ḥa và kiểm soát quá tŕnh tăng trưởng, phát triển, trao đổi chất, chức năng t́nh dục, sinh sản, chu kỳ giấc ngủ, tâm trạng cho con người.
Nồng độ hormone nội tiết có thể mất cân bằng do nhiều yếu tố như căng thẳng, thay đổi nội tiết tố khi dậy th́, mang thai, măn kinh, mắc bệnh ung thư, tuyến giáp. Thói quen sinh hoạt và tiếp xúc với môi trường sống, hóa chất độc hại cũng tác động đến nồng độ hormone này.
Thạc sĩ, bác sĩ Phạm Thị Hồng, khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết có gần 85.000 hóa chất tồn tại, trong đó có khoảng 1.000 chất gây rối loạn nội tiết. Chúng được t́m thấy trong nhiều sản phẩm hàng ngày, thông qua tiếp xúc da, không khí, nước và chế độ ăn uống.
Khi được cơ thể hấp thu, những hóa chất này có thể làm giảm hoặc tăng nồng độ hormone b́nh thường trong máu bằng cách cản trở quá tŕnh sản xuất hormone tự nhiên, phân bố, lưu trữ và phân hủy các hormone trong cơ thể. Một số loại có cấu trúc tương tự, bắt chước tác dụng hormone tự nhiên hoặc thay đổi mức độ nhạy cảm của cơ thể với các hormone khác nhau. Từ đó, làm giảm khả năng sinh sản, suy giảm nhận thức, tăng nguy cơ béo ph́, dậy th́ sớm và các bệnh rối loạn chuyển hóa...
Một số loại hóa chất tiềm ẩn trong các vật dụng hàng ngày có khả năng gây rối loạn nội tiết ở cả nam và nữ giới.
Phthalates là hợp chất được sử dụng làm chất hóa dẻo dạng lỏng, thường được t́m thấy trong bao b́ thực phẩm, mỹ phẩm và sản phẩm chăm sóc cá nhân như sơn móng tay, keo xịt tóc, sữa rửa mặt, dầu gội, son môi, nước hoa, kem dưỡng da... Các dạng phthalates phổ biến là Dibutylphthalate (DBP), Dimethylphthalate (DMP), Diethylphthalate (DEP).
Chất này có tác dụng ổn định hương thơm, tăng khả năng lan tỏa và hấp thụ, giúp các sản phẩm nhựa, màng nhựa, bao b́ bền, dẻo, khó vỡ hơn. Song, tiếp xúc thường xuyên có thể làm giảm nồng độ testosterone và estrogen, cản trở hoạt động của hormone tuyến giáp, gây ảnh hưởng chức năng tuyến giáp... Nó có thể dẫn đến suy buồng trứng sớm ở nữ, vô sinh ở nam giới, tăng nguy cơ sảy thai, đẻ non và đái tháo đường thai kỳ ở phụ nữ mang thai. Trẻ tiếp xúc với Phthalates nhiều có nguy cơ dậy th́ sớm, dị ứng, chàm, hen suyễn...
Triclosan là hóa chất có đặc tính kháng khuẩn giúp ngăn ngừa hoặc dừng sự phát triển của vi khuẩn. Chất này có thể t́m thấy trong sữa tắm dạng lỏng, sữa rửa mặt, xà pḥng, nước súc miệng, nước rửa tay, kem cạo râu, dung dịch xịt khử mùi cơ thể, thảm trải sàn, đồ chơi trẻ em, đồ dùng nhà bếp.
"Tiếp xúc thường xuyên với triclosan lượng lớn có thể làm giảm một số hormone tuyến giáp, dẫn đến rối loạn nội tiết", bác sĩ Hồng nói, thêm rằng t́nh trạng này cũng làm tăng nguy cơ kích ứng da, dị ứng, xuất hiện vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh.
Bisphenol A (BPA) được giải phóng từ các loại hộp, cốc nhựa, đồ chơi, bao b́ thực phẩm, thiết bị điện tử, đường ống dùng để cung cấp nước uống. Chất này có cấu trúc tương tự estradiol, thường gây dậy th́ sớm và các rối loạn về hành vi t́nh dục, khả năng sinh sản.
Tiếp xúc với BPA có liên quan đến việc tăng đề kháng insulin, tăng nguy cơ mắc đái tháo đường type 2, ảnh hưởng hệ miễn dịch, nguy cơ dị ứng.
|
|