Phương pháp điều trị Covid-19 bằng huyết tương hứa hẹn mang đến cơ hội cứu sống những bệnh nhân đang phải giành giật sự sống với loại virus lạ.
Theo Bộ Y tế ngày 21-4-2020, toàn thế giới có hơn 2,4 triệu người nhiễm Covid-19 với tỷ lệ tử vong trung b́nh là 6,8%. Đối với các quốc gia đang bùng phát dịch, tỷ lệ tử vong trung b́nh có thể dao động trong khoảng 10 – 13% như Tây Ban Nha (10,4%), Pháp (13%), Anh (13,2%), Ư (13,3%)…
Các nhà khoa học và bác sĩ đang nỗ lực t́m ra phác đồ điều trị cho những bệnh nhân Covid-19 nguy kịch với phương pháp truyền huyết tương từ người điều trị Covid-19 thành công. Một số bệnh nhân Covid-19 đă hồi phục nhờ điều trị bằng huyết tương giàu kháng thể đặc hiệu với coronavirus chủng mới từ người hiến tặng tại các nước như Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Pháp…
Tại Việt Nam, các đơn vị y tế trong nước cũng đang nghiên cứu phương pháp truyền huyết tương chứa kháng thể chống virus SARS-CoV-2 để điều trị cho bệnh nhân nặng.
Phương pháp điều trị Covid-19 bằng huyết tương
điều trị covid-19 bằng huyết tương
Phương pháp điều trị Covid-19 bằng huyết tương hứa hẹn nhiều cơ hội mới để cứu sống bệnh nhân đang trong t́nh trạng nguy kịch. Vậy nguyên lư, đối tượng và tiêu chuẩn sàng lọc của phương pháp điều trị Covid-19 bằng huyết tương là ǵ?
Nguyên lư điều trị Covid-19 bằng huyết tương
Sau khi nhiễm virus SARS-CoV-2, hệ miễn dịch của con người sẽ hoạt động để chống lại virus thông qua sản sinh các chất dẫn truyền hóa học và kháng thể đặc hiệu với virus. Kháng thể đặc hiệu này tồn tại trong máu và hoạt động hiệu quả giúp các tế bào miễn dịch nhận dạng và tiêu diệt virus SARS-CoV-2. Đặc biệt, những người đă điều trị Covid-19 thành công rất giàu kháng thể đặc hiệu với virus SARS-CoV-2 trong máu (cụ thể là trong huyết tương của máu).
Theo bản tin của Nature ngày 24-3-2020, các kết quả nghiên cứu trước đó đă cho thấy phương pháp truyền huyết tương giàu kháng thể đặc hiệu với virus SARS-CoV-2 có thể giúp tăng cường miễn dịch. Nhờ vậy, huyết tương sẽ giúp cơ thể người mắc Covid-19 chống lại virus hiệu quả hơn và hồi phục tốt hơn.
Nhiều thử nghiệm lâm sàng của phương pháp điều trị Covi-19 bằng huyết tương đă được tiến hành cho một số bệnh nhân Covid-19 nguy kịch ở Trung Quốc, Mỹ, Pháp, Hàn Quốc…
Đối tượng điều trị Covid-19 bằng huyết tương
Đối tượng truyền huyết tương
Về nguyên lư, cả bệnh nhân Covid-19 nặng, nhẹ hay nguy kịch đều có thể tham gia thử nghiệm phương pháp truyền huyết tương. Tuy nhiên những bệnh nhân Covid-19 không quá nghiêm trọng có nhiều cơ hội sử dụng các loại thuốc điều trị Covid-19 khác. Do đó, các bác sĩ có xu hướng thử nghiệm truyền huyết tương cho bệnh nhân Covid-19 đang nguy kịch trong pḥng cấp cứu ICU.
Tiêu chuẩn huyết tương từ người điều trị Covid-19
Theo số liệu ngày 21-4-2020, toàn thế giới có hơn 645.000 người nhiễm Covid-19 hồi phục và xuất viện. Nhiều người điều trị Covid-19 thành công có nguyện vọng được hiến tặng huyết tương cho mục đích nghiên cứu kháng thể cũng như để điều trị cho những bệnh nhân Covid-19 đang nguy kịch.
Tuy nhiên, các nhà khoa học cho biết họ cần tiến hành sàng lọc bằng cách định lượng kháng thể đặc hiệu với coronavirus chủng mới. Họ sẽ dùng bộ kit Novel Coronavirus COVID-19 IgG ELISA để t́m ra các mẫu huyết tương nhiều kháng thể.
Như vậy huyết tương hiến tặng dùng để điều trị Covid-19 phải đạt những tiêu chuẩn sau:
• Huyết tương đạt tiêu chuẩn an toàn sinh phẩm huyết tương
• Huyết tương do người đă từng nhiễm virus SARS-CoV-2 khỏi bệnh hiến tặng
• Huyết tương không chứa các mầm bệnh khác (sốt rét, HBV, HIV, HCV, giang mai…)
• Huyết tương giàu kháng thể đặc hiệu SARS-CoV-2 (dựa trên xét nghiệm định lượng kháng thể bằng kỹ thuật ELISA).
Một số quốc gia như Hoa Kỳ và Hàn Quốc đă xây dựng ngân hàng huyết tương hiến tặng từ những bệnh nhân điều trị Covid-19 thành công. Mẫu huyết tương từ các ngân hàng này sẽ được tuyển chọn để truyền cho bệnh nhân Covid-19 nguy kịch theo liều lượng và phác đồ phù hợp.
Thử nghiệm điều trị Covid-19 bằng huyết tương
THX/TTXVN Huyết tương của bệnh nhân mắc COVID-19 đă được chữa khỏi, tại Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc, ngày 17/2/2020. (Nguồn: THX/TTXVN
Trung Quốc, Hàn Quốc và Hoa Kỳ đă có những bệnh nhân Covid-19 đầu tiên hồi phục nhờ điều trị bằng huyết tương giàu kháng thể đặc hiệu với coronavirus chủng mới từ người hiến tặng. Các quốc gia này cũng đang nỗ lực chia sẻ phác đồ điều trị chi tiết với WHO và toàn thế giới nhằm pḥng ngừa Covid-19 bùng phát.
1. Trung Quốc
Từ đầu tháng 2-2020, Trung Quốc đă tiến hành một số thử nghiệm lâm sàng phương pháp sử dụng huyết tương từ người điều trị Covid-19 thành công. Các kết quả liên quan tới những thử nghiệm này hiện chưa được thông báo đầy đủ. Tuy nhiên Liang Yu, một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm chia sẻ về kết quả sơ bộ cho thấy kháng thể đă tiêu diệt virus.
Các bác sĩ đă điều trị cho 13 bệnh nhân Covid-19 đang nguy kịch bằng liệu pháp truyền huyết tương từ người hiến tặng đă khỏi bệnh. Vài ngày sau, coronavirus dường như không c̣n hoành hành trong cơ thể các bệnh nhân. Tuy nhiên, Liang Yu cũng cho biết t́nh trạng của những bệnh nhân này có thể vẫn tiếp tục xấu đi do virus đă gây tổn thương nặng cho cơ thể đến mức vượt quá khả năng phục hồi. Đó là v́ phần lớn trong số 13 bệnh nhân này đă bị nhiễm bệnh trên 2 tuần.