Trong dự án Luật Dân số đang được lấy ý kiến, Bộ Y tế đề nghị bổ sung quy định cấm lựa chọn giới tính thai nhi và tăng chế tài xử phạt với hành vi này.
Cơ quan chức năng tập trung thanh tra, xử lý các tổ chức, cá nhân lạm dụng công nghệ, kỹ thuật để lựa chọn giới tính khi sinh.
Bộ Y tế đề xuất đưa nội dung xóa bỏ phân biệt và định kiến giới lồng ghép vào chương trình giáo dục quốc dân, hương ước, quy ước của thôn, ấp, bản, tổ dân phố. Chính phủ quy định trách nhiệm cơ quan, tổ chức và cá nhân tại các bộ, cơ quan ngang bộ, UBND các tỉnh, thành với hành vi lựa chọn giới tính thai nhi.
Hiện tại, mức phạt cho hành vi hướng dẫn lựa chọn giới tính thai nhi là 15-20 triệu đồng. Cơ sở y tế vi phạm có thể bị đình chỉ hoạt động hoặc tước giấy phép hành nghề đến 3 tháng.
Từ năm 2012, tỷ lệ giới tính khi sinh ở Việt Nam vượt quá ngưỡng cân bằng tự nhiên, với trên 112 bé trai/100 bé gái. Nếu không được kiểm soát, tình trạng này sẽ gây nhiều hệ lụy nghiêm trọng về dân số, kinh tế-xã hội trong tương lai.
Theo dự báo, đến năm 2050 có thể có 2,3-4,3 triệu nam giới Việt Nam khó lấy được vợ, dẫn đến nguy cơ bạo lực giới, nạn buôn người, mại dâm, bất ổn chính trị và thiệt hại kinh tế.
Nguyên nhân chính là do nhiều gia đình vẫn theo tư tưởng trọng nam khinh nữ, thích có con trai để nối dõi; công nghệ giúp lựa chọn giới tính dễ dàng hơn; nhiều người cho rằng con trai sẽ gánh vác kinh tế gia đình tốt hơn. Công tác thanh kiểm tra cũng chưa được đẩy mạnh.
Dự kiến Luật Dân số sẽ được trình Quốc hội thảo cho ý kiến vào năm 2025.