Vì sao bệnh nhân Covid-19 bị rối loạn đông máu?

[troopy]

Nhiều người nhiễm nCoV xuất hiện cục máu đông dưới da - bất thường và hiện y học chưa có lời giải. Bệnh nhân phi công Anh đang được điều trị ở Việt Nam cũng gặp hiện tượng này.

Trong khu hồi sức tích cực (ICU) Bệnh viện Đa khoa Massachusetts, bác sĩ Kathryn Hibbert nhận thấy sức khỏe một bệnh nhân nCoV chuyển biến xấu, huyết áp giảm. Bác sĩ cố gắng tiêm truyền tĩnh mạch ở cổ tay người bệnh, song một cục máu đông làm tắc nghẽn ống tiêm. Bác sĩ Hibbert đổi một cây kim mới, tình trạng tương tự lặp lại.

"Tôi có thể nhìn thấy máu đông lại ngay trước mắt. Đây là hiện tượng hiếm gặp, càng hy hữu hơn khi nó xảy ra tới hai lần", bà nói.

Bác sĩ Hibbert và các đồng nghiệp phát hiện một số bệnh nhân trải qua giai đoạn đông máu, có thể nguy hiểm đến tính mạng nếu cục máu đông di chuyển lên tim hoặc phổi.

"Bệnh nhân bị đông máu ở ICU đều mắc Covid-19, một điều chưa từng thấy. Hiện tượng này phổ biến hơn ở các ca nghiêm trọng", tiến sĩ Jeffrey Laurence, chuyên gia về huyết học tại Trung tâm Y tế Weill Cornell, New York, cho biết.


Bệnh nhân Covid-19 tại Trung Quốc được truyền máu để điều trị. Ảnh: AP

Theo nghiên cứu công bố hôm 15/4 trên Tạp chí của Đại học Tim mạch Mỹ, tiến sĩ Laurence và các đồng nghiệp đã tìm thấy cục máu đông trong phổi, ngay dưới bề mặt da ở hai bệnh nhân Covid-19 đã tử vong. Tình trạng cũng được ghi nhận ở nhiều trường hợp khác.

Nhóm gồm 30 chuyên gia quốc tế đã tập hợp để xem xét vấn đề này. Họ kết luận bệnh nhân nhiễm nCoV có thể bị đông máu, song chưa rõ lý do.

"Đây là một trong những câu hỏi được thảo luận nhiều nhất hiện tại", tiến sĩ Michelle Gong, trưởng bộ phận chăm sóc tích cực tại Trung tâm Y tế Montefiore, New York, nói. Y bác sĩ ở Montefiore đã phải kê đơn thuốc làm loãng máu liều thấp cho các bệnh nhân.

"Điều này là không bình thường. Chúng tôi tự hỏi liệu đông máu có phải nguyên nhân tử vong của người bệnh hay không", tiến sĩ Todd Rice, phó giáo sư y khoa tại Trung tâm Y tế Đại học Vanderbilt, Columbia, cho biết.

Trên thực tế, trạng thái bất động của bệnh nhân nặng tại các khu hồi sức tích cực có thể là điều kiện lý tưởng để sinh ra cục máu đông trong cơ thể.

"Ngay cả trước khi Covid-19 bùng phát, chúng tôi vẫn cảnh giác với hiện tượng đông máu khi nằm trong ICU", tiến sĩ Gong nói. Dù vậy, các bác sĩ phỏng đoán bệnh nhân nhiễm nCoV nguy cơ cao hơn những người khác.

Nghiên cứu của Hà Lan trên 184 người điều trị Covid-19 trong ICU cho thấy hơn 20% gặp vấn đề này. Nghiên cứu tương tự được thực hiện ở Vũ Hán, kết quả 25%.

Ở Việt Nam, "bệnh nhân 91", 43 tuổi, ca nặng nhất đang điều trị, cũng gặp tình trạng rối loạn đông máu. Bộ Y tế phải đặt mua thuốc từ nước ngoài để điều trị riêng, kiểm soát tình trạng rối loạn đông máu của bệnh nhân. 18 ngày qua bệnh nhân được can thiệp ECMO, thở máy.

Tiến sĩ Behnood Bikdeli, thành viên Trung tâm Y tế Irving, Đại học Columbia, nhận định các dữ liệu này rất "đáng báo động". Ông cho biết ba nguyên nhân chính khiến bệnh nhân Covid-19 bị đông máu.


Các nhân viên y tế tại Trung tâm Y tế Wyckoff Heights, thành phố New York, vận chuyển thi thể bệnh nhân Covid-19. Ảnh: AP

Lý do đầu tiên xuất phát từ bệnh lý nền như tiểu đường, tim mạch và cao huyết áp. Nhóm này vốn nguy cơ xuất hiện cục máu đông cao hơn, dù họ có nhiễm nCoV hay không.

Nguyên nhân thứ hai, có thể do "hiện tượng giải phóng cytokine" (còn gọi là "cơn bão cytokine"). Trong đó, hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng thái quá với virus, dẫn đến đông máu.

Cuối cùng, các nhà khoa học giả thiết nCoV là tác nhân trực tiếp gây ra hiện tượng này. Song rất khó để biết chính xác yếu tố nào từ virus tạo nên cục máu đông.

Quá trình điều trị cho bệnh nhân Covid-19 bị đông máu rất khó khăn. Dù sử dụng thuốc làm loãng máu có thể là giải pháp tình thế cho các ca nhẹ và trung bình, song với trường hợp nặng hơn, thuốc không có tác dụng. Việc tăng liều lượng lại dễ khiến bệnh nhân chảy máu quá nhiều, dẫn đến tử vong. Điều này tạo ra một tình trạng tiến thoái lưỡng nan.

Bác sĩ Kathryn Hibbert cho biết y tá phải liên tục truyền thuốc làm loãng máu heparin cho các ca nhiễm nCoV cần chạy thận, bởi cục máu đông làm tắc nghẽn ống.

"Chúng tôi cử một y tá trực ở đầu giường bệnh nhân, tiếp heparin để dịch truyền trong máy không bị vón. Một điều hiếm thấy", bà nói.

Để giải quyết vấn đề đó, các chuyên gia tại Đại học Harvard đề xuất thực hiện nghiên cứu lớn về chất làm loãng máu dành riêng cho các bệnh nhân Covid-19 nặng.

"Chúng tôi đang cố gắng ngăn chặn các yếu tố gây ra hiện tượng này. Quá nhiều bệnh nhân bị đông máu, chúng tôi cần giải quyết vấn đề", tiến sĩ Jeffrey Laurence nói.

VietBF@sưu tập