Xạ đen là loại thảo dược tốt cho sức khoẻ và được sử dụng phổ biến tại Việt Nam, vậy uống lá xạ đen tươi hay khô tốt hơn?
Cây xạ đen là loại cây thế nào?
Xạ đen là loại thảo dược tự nhiên nhiều tác dụng với sức khoẻ. Bài viết trên website Bệnh viện Đa khoa Medlatec có sự tham vấn y khoa của BSCKI. Dương Ngọc Vân cho biết, xạ đen tên khoa học là Celastrus hindsii Benth; được biết đến với các tên khác như bạch vạn hoa, cây bách giải, cây dây gối.
Đây là loại cây dây leo có thân gỗ, bám vào các cây lớn để leo khi mọc hoang nhưng khi được trồng thì cành sẽ bám đan xen với nhau tạo thành từng búi để mọc. Thân xạ đen tròn, dài 3 - 10m, khi còn non màu xám nhạt và không lông nhưng khi lớn lên sẽ chuyển sang màu nâu và có lông rồi dần dần chuyển sang màu xanh.
Ở nước ta, cây xạ đen mọc hoang nhiều ở khu rừng của vùng đồi núi phía Bắc như Ninh Bình, Hòa Bình, Thừa Thiên Huế,… Thành phần hóa học của loài cây này gồm:
- Polyphenol: kaempferol 3-rutinoside, rutin, axit lithospermic, axit rosmarinic, axit lithospermic B.
- Triterpene và Sesquiterpene: 1b, 6a, estar agarofuran sesquiterpene, axit glucosyringic, loranthol, emarginatine E, lupenone.
- Một số nhóm hợp chất khác: axit amin, tanin, flavonoid.
Công dụng của cây xạ đen đối với sức khoẻ
Dưới đây là những tác dụng dược lý của cây xạ đen đối với sức khoẻ đã được chứng minh:
- Chống lại khối u: Hợp chất polyphenol, flavonoid, quinone trong xạ đen có khả năng chống lại sự hình thành khối u đồng thời ức chế ngăn cản tế bào ung thư phát triển, và làm cho chúng hóa lỏng nên dễ bị tiêu hủy từ đó hạn chế khả năng di căn của khối u.
- Chống oxy hóa: Mọi hoạt chất có trong loại cây này đều có thể chống lại gốc tự do và khiến cho tác hại của nó đến tế bào bị giảm xuống.
- Duy trì huyết áp ổn định: Dùng xạ đen mỗi ngày có thể ổn định huyết áp, nhất là với những người cao huyết áp. Riêng với người huyết áp thấp, muốn ổn định thì khi dùng xạ đen nên cho thêm vài lát gừng vào.
Uống lá xạ đen tươi hay khô thì tốt là băn khoăn của nhiều người.
- Cải thiện chức năng và giải độc cho gan: Hoạt chất trong cây xạ đen có thể hỗ trợ điều trị xơ gan, viêm gan, men gan cao, chống lại các bệnh gan thứ phát.
- Cải thiện giấc ngủ và cảm giác ngon miệng: xạ đen tương đối tốt với người bị suy nhược cơ thể, mất ngủ thường xuyên, bị thiếu máu. Không những thế, loại cây này còn cải thiện tuần hoàn máu, giúp hỗ trợ chữa trị chứng chóng mặt hoa mắt.
Uống lá xạ đen tươi hay khô thì tốt?
Xạ đen tốt cho sức khoẻ nhưng nhiều người băn khoăn uống lá xạ đen tươi hay khô thì tốt?
Báo Sức khoẻ & Đời sống dẫn lời TS. Lương y Phùng Tuấn Giang cho biết, xạ đen có thể dùng tươi hay khô đều được. Tuy nhiên điều quan trọng là từ quá trình trồng, chăm sóc đến thu hoạch, bảo quản phải đảm bảo theo yêu cầu để xạ đen có được hoạt chất tốt nhất từ đó phát huy được hết công dụng của xạ đen.
Cũng theo TS. Lương y Phùng Tuấn Giang, xạ đen là loại dược liệu có thể sử dụng được cả thân, cành và lá. Như đã nói ở trên, để có được tác dụng tốt nhất thì nguồn dược liệu đóng vai trò quan trọng: Đúng loài thực vật, thu hái xạ đen đúng thời điểm (mùa thu đông, sáng sớm khi sương chưa tan hết), thu hái tự nhiên trong rừng hoặc tại vùng trồng sạch và phải được sơ chế làm khô sau khi thu hái không quá 24 giờ với phương pháp phù hợp.
Việc sử dụng lá xạ đen tươi hay khô (điều kiện dược liệu chất lượng) không khác nhau về tác dụng. Do đó, để tiện lợi cho việc sử dụng, lưu trữ lâu dài chúng ta nên lựa chọn xạ đen khô tại cơ sở uy tín, đảm bảo nguồn gốc xuất xứ.
Dù vậy, việc dùng xạ đen tươi hay khô còn tùy thuộc vào từng bài thuốc, liều dùng và cần tham khảo ý kiến thầy thuốc để được tư vấn liều dùng phù hợp. Thông thường xạ đen dùng sẽ tương ứng 10 - 15g dược liệu khô, tuy nhiên tối đa chỉ nên dùng xạ đen khoảng 70g/ngày.
Nếu muốn sử dụng xạ đen tươi thì chỉ tiện lợi khi trồng được cây xạ đen. Tuy nhiên, cây xạ đen có được hoạt chất tốt khi được trồng ở nơi có khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp. Việc trồng cây xạ đen trong chậu ở các gia đình có thể không đảm bảo được sự sinh trưởng, phát triển và tích lũy hoạt chất của cây.
Trên đây là những thông tin giải đáp về băn khoăn "Uống lá xạ đen tươi hay khô thì tốt?". Mong rằng những thông tin này sẽ hữu ích đối với bạn.
VietBF@sưu tập