Nhớ 'một câu nhịn chín câu lành', người Việt sẽ không hung dữ
Hơn nhau không phải ở nắm đấm mà là ở khả năng học tập, làm việc, chia sẻ, thương yêu, tử tế với ḿnh, với người trong mối quan hệ với cuộc sống xung quanh!
Hạ cẳng tay, thượng cẳng chân sau khi va chạm giao thông - Ảnh do bạn đọc cung cấp
Cách đây mấy bữa, trên đường đi làm về, tôi thấy một đám đông ở Hàng Xanh (Q.B́nh Thạnh, TP.HCM), nghĩ là có kẹt xe. Tới gần mới phát hiện là vừa có vụ va quẹt và hai tài xế đang căi nhau, người đi đường ngang qua ai cũng lắc đầu.
Chuyện va quẹt trên phố đông như Sài G̣n giờ tan tầm là chuyện cơm bữa, nếu cảm thông và chia sẻ được th́ có lẽ người ta sẽ nhẹ nhàng cho qua, tôi nghĩ vậy!
Môi trường nhiều mầm mống bạo lực
Thường người ta sẽ nổi nóng khi gặp một chuyện bất như ư nào đó, như vừa bị sếp la, ra cổng cơ quan bảo vệ đùa một câu, liền sân si. Nỗi buồn, sự bực bội là thứ năng lượng chi phối hành xử khiến người ta không thể kiềm chế được cơn tức dâng lên, lây sang người khác.
V́ vậy, có người dễ nổi nóng đă cảnh báo: "Thấy tôi ‘khó ở’ là tránh xa xa giùm, không ăn mắng ráng chịu". Theo đó, người nóng lâu ngày họ cũng biết tính khí của ḿnh nên có "chống chỉ định" chuyện nói đùa, tiếp xúc lúc họ đang không vui, căng thẳng. Thực ra, khi quá mệt mỏi, phiền muộn trong ḷng, ta không c̣n giữ được ḿnh.
Có người bạn của tôi b́nh thường hiền queo, ai nói ǵ cũng cười. Bỗng một ngày, tôi hỏi "sao buồn dữ rứa?" lại bị bạn nạt cho một câu nghe chưng hửng. Trời, bạn ḿnh đây sao? Mới đầu tôi phản ứng vậy, nhưng chợt dừng lại v́ nhớ ra, đây không phải là bản chất của bạn. Có thể bạn đang có một nỗi niềm, áp lực từ cuộc sống, gia đ́nh, t́nh yêu hoặc bản thân đang trải qua bệnh tật, sự cố…
Ai cũng có lúc nóng giận, nếu ḿnh hiểu th́ sẽ không khiến ngọn lửa trong họ cháy phừng. Tôi im lặng và không bỏ mặc, cuối cùng cũng nghe được thổ lộ từ bạn. Bạn bị nhiều áp lực trong công việc: sếp chèn ép, đồng nghiệp t́m cách chơi khăm, lương không cao, phải chật vật trang trải cuộc sống…
Tất nhiên, nhiều người khó khăn hơn nhưng họ không nổi nóng. Đó là tính cách và sức chịu đựng của từng người. Sự nóng tính là một thói quen được huấn tập hằng ngày theo nguyên lư:
"Thói quen tạo nên tính cách, tính cách tạo nên số phận".
V́ thế, các chuyên gia tâm lư khi chia sẻ với tôi về thói vũ phu của chồng vẫn thường lưu ư, có thể anh ấy từng bị bạo hành lúc nhỏ, từng sống gần những gia đ́nh lớn tiếng, ồn ào đánh căi nhau như cơm bữa.
Sự tác động của cuộc sống xung quanh lên tính cách con người theo hướng đó được ông bà xưa đúc kết rằng "gần mực th́ đen". Cái đen đó cần có thời gian thanh lọc để dần trắng, nhưng nếu vẫn tiếp tục nuôi dưỡng trong môi trường đen hơn th́ sẽ đen đậm hơn.
Ngày nay các văn hóa phẩm mang tính bạo lực vẫn đầy rẫy trên mạng và tồn tại trong cuộc sống, giải trí của nhiều người: từ game online đến phim ảnh. Thường ngày tiếp xúc với sự đánh đấm, máu me trong các "thức ăn tinh thần" đó khiến năo quen với những "mùi vị" của bạo lực, từ đó hành xử theo.
Những kẻ "giang hồ mạng" được ngưỡng mộ và thu tiền trăm triệu cũng chính là một "h́nh tượng" khiến người ta thay đổi suy nghĩ: cần ǵ học hành, tử tế, chỉ cần có "số má" là có thể lên đời.
Môi trường bên ngoài đă vậy, trong nhà trường, gia đ́nh cũng đầy mầm mống bạo lực, tránh sao người trẻ không hoang mang và hành xử theo cách tương tự. Đây mới là điều đáng lo, và người lớn muốn thay đổi không khí bạo lực lan tràn th́ chính bản thân phải nỗ lực để ứng xử nhẹ nhàng với nhau trước.
Nhẫn để yêu thương
Không thể có kết cục tốt với những người nóng nảy. Nhân vật Trương Phi trong Tam Quốc Chí là h́nh mẫu của nóng tính dẫn đến hư sự và mang họa sát thân. Ai cũng nóng nảy trong hành xử th́ chiến tranh sẽ nổ ra, thương vong là tất yếu.
Một câu nói đùa cũng thành chuyện lớn v́ con người ta quá nóng, quá hung dữ; đi nhậu lo hát karaoke cũng bị đánh chết th́… ôi thôi, cuộc sống quá kinh khủng. Pháp luật cần nghiêm minh để trừng trị việc vô cớ đánh, giết người nhưng đó là xử lư phần ngọn, c̣n cái gốc vẫn là giáo dục.
Làm sao để con người có thể chậm lại để phân tích kỹ hơn từng câu nói, từng biểu hiện của người khác, trong đó có thân nhân, bạn bè ḿnh để không chụp mũ rồi hành xử như người điên, người say?
Sống thiền hay b́nh tĩnh sống, sống chậm, sống có chánh niệm… là những cách sống theo tinh thần "nhẫn để yêu thương". Đầu tiên là thương ḿnh. Một người chỉ được người khác tin tưởng, nể trọng và giao việc khi có sự chín chắn, điềm tĩnh trong xử lư. Như vậy, người sống có lư trí, điềm tĩnh chính là cách sống lợi lạc tự thân.
C̣n cái lợi cho người xung quanh, nhất là người thân - thương th́ cũng dễ dàng để thấy. Con cái sẽ học được nhiều điều hay ho từ bố mẹ có cách sống nhẹ nhàng, t́nh cảm. Đó mới là gia tài quư giá để lại cho con.
Hành xử nóng tính dẫn tới hư việc, hại người th́ ṿng lao lư chờ ḿnh là chắc chắn. Một khi đă gây ra sự cố mới hối th́ đâu c̣n kịp. Nhiều người b́nh luận thiếu niên 16 tuổi rút dao đâm chết người nhắc ḿnh chuyện chạy xe chính là "anh hùng rơm", chứng tỏ với bạn gái nhưng rồi được ǵ sau lần ra tay đó? Tù tội và có thể mất luôn bạn gái.
Ai đợi và ai chấp nhận một người giết người làm người yêu, người chồng, người cha tương lai?
Thực ra, sân si - ai cũng có. Cái chính là cách quản lư năng lương tiêu cực đó để những năng lượng tích cực phát triển. Để làm được điều đó, phải xây dựng lối sống nhân văn từ chính mỗi gia đ́nh, người lớn dạy trẻ nhẫn nhịn để an lành như ông bà ḿnh nhắc "một câu nhịn chín câu lành".
- Ừ, tôi biết rồi. Cái giá đó đắt quá. Thôi cứ từ từ mà thoát tục cũng được. Dũng giúp giùm tôi nhé.
- Ok, nhưng chỉ một lần này thôi nhé. Thật ra nói cho bác biết, bác hành thiền chưa đúng pháp đâu?
+ ??? Vậy sao cho đúng?
-
Thiền là một trạng thái đưa tâm hồn vào miền không buồn, không vui, không có sắc màu, không tranh chấp, không luận b́nh suy diễn, b́nh yên an lạc và ung dung tự tại. Thiền có trong việc đi – đứng – nằm – ngồi. Thiền có trong công ăn việc làm. Thiền là hơi thở của cuộc sống. Ông chỉ cần làm theo nguyên tắc sau là được:
– Luôn hài ḷng và vui vẻ với tất cả sự việc hiện tại. Kể cả sinh lăo bệnh tử, hăy xem đó là quy luật bất biến và tất có. Mở ḷng đón nhận nó.
– Sống thật với chính ḿnh
– Làm những chuyện có lợi cho ḿnh, cho người, giúp đỡ khi người gặp khó khăn trong điều kiện của ḿnh một cách tốt nhất
– Nói và làm phải song hành
– Làm cho tất cả những người xung quanh và quen biết ḿnh được an vui và hạnh phúc.
– Nói tóm lại, “Thiền” cũng tương tự như ông đi xe máy. Khi ông đi xe máy ông phải biết ḿnh đang lái xe và tập trung nh́n vào phần đường ḿnh đang đi. Không được vừa lái xe vừa nghĩ về chuyện khác. Nếu nghĩ về chuyện khác, ông mất tập trung tất sẽ bị tai nạn ngay. V́ vậy, ngoài việc tập trung để lái xe, ông c̣n phải khéo léo điều khiển xe sao cho không va đụng vào người khác và ông phải thực hiện và tuân thủ đúng một số quy định của luật an toàn giao thông. Điểm xuất phát th́ ai cũng đều có, điểm đến th́ tùy nơi ta muốn đến. Lộ tŕnh di chuyển gọi là con đường (hay tạm gọi là Đạo). Cái xe ta điều khiển có thể gán cho thân xác. Tâm hồn hoặc sự suy nghĩ có thể gán cho ư thức. Luật giao thông có thể gán cho kinh sách. Ông sẽ thấy trên đường đi có rất nhiều người, bằng các phương tiện khác nhau họ đi với lộ tŕnh khác ông. Vậy, lộ tŕnh ông đi có đến được đích hay không là do ông quyết định. Mọi cái không có điểm dừng. Khi ta kết thúc một lộ tŕnh, điểm dừng lộ tŕnh này chính là điểm khởi đầu cho một lộ tŕnh mới. Cứ vậy chẳng dừng. Khi ta chết, có thể một thế giới mới đang chờ ta.
- Ôi, sao tôi thấy ông nói đơn giản mà dễ hiểu nhỉ. Không biết đúng hay sai, nhưng tôi cảm nhận được cái xe máy của tôi nó có lộ tŕnh rồi. Thôi, để tôi qua tự đón vợ về. Ít nhất, tôi phải “tự” qua được “bên ấy” và “tự” giải quyết hậu quả do ḿnh gây nên. Ây da, th́ ra lâu nay nghĩ cao siêu quá, té ra đi xe máy cũng là “Thiền” rồi.
- Ừ, cứ vận dụng nhé! Khi đón bả về, có thể hiểu thêm “xe máy” cũng có thể là “bà xă” nhé! Vấn đề là lộ tŕnh đi đến hạnh phúc phải tự ḿnh quyết định. Kakakaka
Ở Việt Nam, cứ nói đến chính trị th́ bị cho là rảnh hơi và nếu bạn không cùng ư kiến với đảng, bạn sẽ bị xếp vào những thành phần sau :
- Nếu là đảng viên th́ bị cho là: đạo đức suy thoái.
- Nếu bạn là trí thức th́ bị cho là: bất măn với thời cuộc
- Nếu là kẻ nghèo th́ bị đảng cho là: bị kẻ xấu kích động
- Nếu là kẻ ít học th́ bị cho là: bị dụ dỗ lợi dụng
- Lên facebook bày tỏ quan điểm : bạn sẽ bị cho là kẻ phản động
Thế đấy, tùy theo "khẩu nghiệp" mà bạn nhận được danh hiệu do đảng phong tặng.
Và khi tôi và những người khác lên tiếng để mong có một tương lai tốt đẹp cho đất nước này, th́ bạn nói : sống ở xă hội này th́ phải chấp nhận như thế, có nói cũng chẳng làm được ǵ. Vậy:
- Khi nhà bạn có người gần chết, đưa vào bệnh viện mà chưa có tiền đóng viện phí, người ta không cứu, bạn đừng khóc v́ khóc cũng chẳng thay đổi được ǵ.
- Nhà bạn có người bị tai nạn, xung quanh người ta đi lại, chỉ ném một cái nh́n vào chỗ người thân bạn đang nằm chổng vó ra đấy mà chẳng thèm làm ǵ hơn, bạn đừng trách sao họ thờ ơ vô cảm.
- Con cái bạn bị những kẻ vô loài hăm hiếp, mà pháp luật vẫn để những kẻ đó nhởn nhơ, bạn đừng kêu oan v́ kêu cũng chẳng làm được ǵ.
- Bạn ra đường mà có bị cướp giật hay bị trộm mất xe ngay trước mặt, th́ tốt nhất bạn hăy im miệng vào, v́ có kêu th́ cũng không ai nghe thấy đâu.
- Bạn bị công an bắt xe không lư do hoặc chơi xấu, th́ cũng nên vui vẻ mà nộp phạt, ấm ức cái ǵ?
- Sau này đất đai nhà bạn có bị quy hoạch và được trả giá 200k/m2, th́ cũng đừng có kêu gào làm ǵ, không ai quan tâm việc nhà bạn đâu.
- Bạn đi khám mà chẳng may mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối, th́ cũng nên vui vẻ mà chấp nhận sống nốt cuộc đời c̣n lại, v́ ở cái xă hội thờ ơ tràn lan thực phẩm bẩn này mỗi ngày có khoảng 300 người chết v́ bệnh ung thư chứ không riêng ǵ bạn đâu.
................. Và c̣n nhiều điều"khốn nạn nhưng rất đỗi b́nh thường" khác ở cái đất nước này, khi xảy đến với bạn th́ tốt nhất bạn cũng nên ngậm chặt miệng vào, v́ xă hội VN nó thế! Người Việt Nam sinh ra để làm ǵ? Người Việt Nam sinh ra để ...chờ chết!
Hăy cầu cho ḿnh một cái chết nhanh nhất, như tai nạn giao thông chẳng hạn! Chết v́ ung thư khổ lắm mấy con cừu ngoan ạ.
Và bây giờ hăy tiếp tục im miệng để sắp phải làm nô lệ cho Tàu ngay trên chính quê hương ḿnh vẫn vô tư ăn nhậu, cười nói.
Du khách vật vạ tại phi trường Hồng Kông hôm Thứ Hai, 12 Tháng Tám. (H́nh: AP Photo/Kin Cheung)
Dân Hồng Kông mới gửi một thông điệp h́nh ảnh cho dân chúng Trung Hoa lục địa: Vô Úy! Không có ǵ phải sợ hăi.
Sau hơn hai tháng biểu t́nh và xung đột với lực lượng cảnh sát dùng dùi cui và hơi cay, dân biểu t́nh đă khiến phi trường phải đóng cửa suốt ngày Thứ Hai. Đây là lần đầu tiên một phi trường thuộc lănh thổ Trung Quốc phải đóng cửa, v́ dân Hồng Kông tỏ thái độ phản đối hành động của cảnh sát tại sân ga xe lửa ngày Chủ Nhật. Họ tiếp tục chống cự cảnh sát trong ngày Thứ Ba với những chai nước bằng plastic.
Nhiều người đă lo lắng chính quyền Cộng Sản Trung Quốc sẽ mạnh tay. Quân đội Trung Cộng đồn trú c̣n bất động nhưng đă thị uy, tuyên bố có thể can thiệp ngay sau ngày 21 Tháng Bảy khi dân biểu t́nh ném bùn vào huy hiệu nước Cộng Ḥa Nhân Dân Trung Hoa ở trụ sở. Họ c̣n cho chiếu video cảnh lính tráng đàn áp một đám người đóng tṛ biểu t́nh.
Ngày Thứ Hai khi phi trường tê liệt, quân lính Trung Cộng kéo đến sát biên giới giữa Hồng Kông và Thẩm Quyến. Thế Giới Thời Báo, thuộc đảng Cộng Sản, ở Bắc Kinh đă gọi những người Hồng Kông biểu t́nh là bọn “tạo loạn” và nói rằng họ đang “tự hủy” v́ “chơi với lửa,” đe dọa sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Một phóng viên tạp chí này bị nhận diện khi dân biểu t́nh hỏi giấy tờ; rồi trói anh ta lại với hành lư bằng băng nhựa, ngăn cản không cho ai đánh anh ta, khoác vào anh chiếc áo T-shirt với hàng chữ “Tôi yêu cảnh sát Hồng Kông;” cho đến khi anh được cảnh sát giải cứu.
Cuối cùng chỉ có hai cảnh sát viên bị thương và năm người biểu t́nh bị bắt. Các chuyến bay đă bắt đầu trở lại sáng ngày Thứ Tư.
Bài học cho dân chúng trong lục địa là: Không cần sợ hăi. Hồng Kông không thể biến thành một Thiên An Môn!
Lư do, không phải v́ vai tṛ kinh tế của lănh thổ với dân số chỉ bằng một nửa thủ đô Trung Quốc. Trước năm 1997, kinh tế Trung Quốc lệ thuộc vào cảng Hồng Kông hơn. Khi người Anh trao trả lănh thổ cho Trung Cộng, Hồng Kông lớn hơn 15% kinh tế Trung Hoa lục địa. Sau hơn 20 năm, bây giờ GDP Hương Cảng chỉ bằng 3% của lục địa. Số thùng hàng (container) từ lục địa đi qua Hồng Kông ra nước ngoài cũng giảm, từ gần 150,000 mỗi năm xuống chỉ c̣n vài chục ngàn, v́ các hải cảng của Trung Cộng đă phát triển.
Chỉ trong trong hai lănh vực Trung Cộng vẫn chưa thể thay thế Hồng Kông: Giao thương tiếp liệu chiếm 22% và tài chánh chiếm 19% so với cả nước Trung Hoa.
Tại sao Trung Cộng không thể đánh phủ đầu, đưa “quân giải phóng” vào trấn áp dân Hồng Kông như họ đă hành động ở Thiên An Môn, ngăn không cho phi trường bị đóng cửa?
Thứ nhất, bởi v́ dân chúng ở Hồng Kông đồng tâm nhất trí phản kháng. Khi các cuộc biểu t́nh chống dự luật dẫn độ bắt đầu, đă có hơn hai triệu người dân Hồng Kông xuống đường. Khi phát động đ́nh công, băi khóa ngày 5 Tháng Tám làm tê liệt cả hệ thống xe lửa, xe hàng và phi trường, hơn 350,000 người đă hưởng ứng. Chủ nhân các xí nghiệp và cửa hàng không ngăn cản mà c̣n khuyến khích công nhân tham dự đ́nh công. Hàng chục ngàn công chức cũng đ́nh công mặc dù bị cảnh cáo; nói rằng họ là đầy tớ của nhân dân chứ không làm tay sai cho chính quyền. Năm 1989 dân Bắc Kinh chưa “giác ngộ” đến mức đó.
Du khách vật vạ tại phi trường Hồng Kông hôm Thứ Hai, 12 Tháng Tám. (H́nh: AP Photo/Kin Cheung)
Dân Hồng Kông mới gửi một thông điệp h́nh ảnh cho dân chúng Trung Hoa lục địa: Vô Úy! Không có ǵ phải sợ hăi.
Sau hơn hai tháng biểu t́nh và xung đột với lực lượng cảnh sát dùng dùi cui và hơi cay, dân biểu t́nh đă khiến phi trường phải đóng cửa suốt ngày Thứ Hai. Đây là lần đầu tiên một phi trường thuộc lănh thổ Trung Quốc phải đóng cửa, v́ dân Hồng Kông tỏ thái độ phản đối hành động của cảnh sát tại sân ga xe lửa ngày Chủ Nhật. Họ tiếp tục chống cự cảnh sát trong ngày Thứ Ba với những chai nước bằng plastic.
Nhiều người đă lo lắng chính quyền Cộng Sản Trung Quốc sẽ mạnh tay. Quân đội Trung Cộng đồn trú c̣n bất động nhưng đă thị uy, tuyên bố có thể can thiệp ngay sau ngày 21 Tháng Bảy khi dân biểu t́nh ném bùn vào huy hiệu nước Cộng Ḥa Nhân Dân Trung Hoa ở trụ sở. Họ c̣n cho chiếu video cảnh lính tráng đàn áp một đám người đóng tṛ biểu t́nh.
Ngày Thứ Hai khi phi trường tê liệt, quân lính Trung Cộng kéo đến sát biên giới giữa Hồng Kông và Thẩm Quyến. Thế Giới Thời Báo, thuộc đảng Cộng Sản, ở Bắc Kinh đă gọi những người Hồng Kông biểu t́nh là bọn “tạo loạn” và nói rằng họ đang “tự hủy” v́ “chơi với lửa,” đe dọa sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Một phóng viên tạp chí này bị nhận diện khi dân biểu t́nh hỏi giấy tờ; rồi trói anh ta lại với hành lư bằng băng nhựa, ngăn cản không cho ai đánh anh ta, khoác vào anh chiếc áo T-shirt với hàng chữ “Tôi yêu cảnh sát Hồng Kông;” cho đến khi anh được cảnh sát giải cứu.
Cuối cùng chỉ có hai cảnh sát viên bị thương và năm người biểu t́nh bị bắt. Các chuyến bay đă bắt đầu trở lại sáng ngày Thứ Tư.
Bài học cho dân chúng trong lục địa là: Không cần sợ hăi. Hồng Kông không thể biến thành một Thiên An Môn!
Lư do, không phải v́ vai tṛ kinh tế của lănh thổ với dân số chỉ bằng một nửa thủ đô Trung Quốc. Trước năm 1997, kinh tế Trung Quốc lệ thuộc vào cảng Hồng Kông hơn. Khi người Anh trao trả lănh thổ cho Trung Cộng, Hồng Kông lớn hơn 15% kinh tế Trung Hoa lục địa. Sau hơn 20 năm, bây giờ GDP Hương Cảng chỉ bằng 3% của lục địa. Số thùng hàng (container) từ lục địa đi qua Hồng Kông ra nước ngoài cũng giảm, từ gần 150,000 mỗi năm xuống chỉ c̣n vài chục ngàn, v́ các hải cảng của Trung Cộng đă phát triển.
Chỉ trong trong hai lănh vực Trung Cộng vẫn chưa thể thay thế Hồng Kông: Giao thương tiếp liệu chiếm 22% và tài chánh chiếm 19% so với cả nước Trung Hoa.
Tại sao Trung Cộng không thể đánh phủ đầu, đưa “quân giải phóng” vào trấn áp dân Hồng Kông như họ đă hành động ở Thiên An Môn, ngăn không cho phi trường bị đóng cửa?
Thứ nhất, bởi v́ dân chúng ở Hồng Kông đồng tâm nhất trí phản kháng. Khi các cuộc biểu t́nh chống dự luật dẫn độ bắt đầu, đă có hơn hai triệu người dân Hồng Kông xuống đường. Khi phát động đ́nh công, băi khóa ngày 5 Tháng Tám làm tê liệt cả hệ thống xe lửa, xe hàng và phi trường, hơn 350,000 người đă hưởng ứng. Chủ nhân các xí nghiệp và cửa hàng không ngăn cản mà c̣n khuyến khích công nhân tham dự đ́nh công. Hàng chục ngàn công chức cũng đ́nh công mặc dù bị cảnh cáo; nói rằng họ là đầy tớ của nhân dân chứ không làm tay sai cho chính quyền. Năm 1989 dân Bắc Kinh chưa “giác ngộ” đến mức đó.
Hơn nữa, ở Bắc Kinh và khắp nước Tàu, Trung Cộng đă thiết lập được một hệ thống kiểm soát người dân rất chặt chẽ trong hơn 70 năm qua, với chế độ hộ khẩu, với công an khu vực gài khắp nơi, và các tiểu tổ đảng viên Cộng Sản nằm trong tất cả các xí nghiệp, các trường học, không chừa một chỗ nào. Guồng máy công an Cộng Sản có thể điểm mặt từng người dân chỉ rơ lư lịch đầy đủ, suốt đời. Với guồng máy đó dân trong lục địa chỉ cần sợ cũng tự khiến họ bất động, tê liệt. Sau khi Đặng Tiểu B́nh ra lệnh giết hàng ngàn sinh viên và công nhân, dân Bắc Kinh không dám cục cựa. Dân Hồng Kông may mắn chưa bị kiểm soát kỹ như vậy.
Nhưng yếu tố quan trọng nhất khiến Trung Cộng không thể ban lệnh “giới nghiêm” để ra tay tàn sát người dân Hồng Kông như ở Thiên An Môn năm 1989 là v́ họ lo sợ hậu quả trên chính nền kinh tế đang trên đà tŕ trệ.
Hồng Kông vẫn c̣n đóng vai then chốt làm cửa ngơ cho đồng đô la từ nước ngoài đi vào nước Tàu. Đây là nơi các xí nghiệp trong lục địa tới để gây vốn, bằng đô la Mỹ. Nếu máu chảy, đồng đô la sẽ ngưng chảy.
Trong hai chục năm qua, kể từ khi trở về với “nước tổ” dưới quy chế “nhất quốc lưỡng chế,” số tiền các công ty Trung Quốc vay nợ nước ngoài qua ngả Hồng Kông đă tăng lên hơn gấp đôi. Thị trường chứng khoán Hồng Kông đứng hàng thứ tư trên thế giới, c̣n thua Tokyo nhưng đă qua mặt London. Hơn 70% số vốn gây được qua thị trường này cung cấp cho các công ty trong lục địa; trong đó có những xí nghiệp khổng lồ như Tencent, Xiaomi, Meituan. Các công ty này đă chọn ghi tên trên thị trường “Hằng Thịnh” mà không chọn các thị trường trong nước Trung Hoa.
Thêm một yếu tố khác: Các công ty nước ngoài đầu tư vào lục địa cũng lựa chọn, 60% tiền vốn đi qua ngả Hồng Kông trong nhiều năm qua. Nhiều công ty đa quốc (multinational) chọn Hồng Kông đặt trụ sở điều động các hoạt động trong vùng Á Đông. Từ năm 1997 đến nay số trụ sở tăng thêm hai phần ba, lên tới 1,500 công ty.
Tại sao đồng đô la lại chọn Hồng Kông làm xa lộ đi vào Trung Quốc?
Rất giản dị, v́ ở đó c̣n một hệ thống pháp luật đáng tin cậy. Các quan ṭa độc lập với chính quyền, ngay cả cảnh sát cũng làm việc theo luật lệ, các công chức không coi dân như tôi tớ trong nhà! Biến Hồng Kông thành Thiên An Môn, cả nền tảng ḷng tin đó sẽ tan biến.
Hiện nay Hồng Kông đă đang bị đe dọa sẽ bị Singapore “cướp khách.” Những công ty lớn như Google, Amazon, Facebook chọn đặt trụ sở vùng ở Singapore, một phần v́ mối lo “tin tặc” có thể xuất phát từ trong lục địa. Nếu máu đổ, nhiều công ty quốc tế khác cũng sẽ chạy qua Singapore. Thế giới sẽ nh́n Hồng Kông không khác ǵ Trung Hoa lục địa. Cả nước Tàu sẽ bị thiệt hại.
Cuối cùng, sức mạnh của dân Hồng Kông khiến Trung Cộng không dám ra tay, như ở Thiên An Môn năm 1989, gồm hai thứ vô h́nh vô ảnh.
Thứ nhất, người dân ư thức rằng các quyền tự do họ đang được hưởng là căn bản cho đời sống kinh tế thịnh vượng. V́ thế, họ quyết tâm bảo vệ tự do. Thứ hai, xă hội Hồng Kông đă được đặt trên nền tảng pháp trị từ hàng thế kỷ, nó bảo đảm cho kinh tế phát triển. Nếu để mất hai thứ “sức mạnh mềm” đó th́ Hồng Kông sẽ tự hủy diệt, chứ không phải v́ dân đi biểu t́nh mà họ tự hủy diệt, như Bắc Kinh đe dọa.
Cha mẹ là người sinh ra chúng ta, nuôi dưỡng chúng ta nên người, hy sinh tất cả cho chúng ta. Hai người “ngốc” nhất trên thế gian chính là cha và mẹ!
Họ có thể không có tiền, nhưng sẽ không bao giờ để cho chúng ta bị đói.
Họ có thể không có thế lực, chỉ là những người b́nh thường, nhưng họ sẽ cố gắng hết sức để bảo vệ chúng ta không bị ức hiếp
Họ có thể không quá tài giỏi, nhưng sẽ cố gắng bươn chải cuộc sống để chúng ta được sống thoải mái.
Dù cho có rách nát, cha mẹ cũng phải lo cho chúng ta được ăn no, không để chúng ta bị lạnh.
(Ảnh: Shutterstock)
Cha mẹ là những người “ngốc” nhất trên thế gian
C̣n nhớ ngày bé, mẹ thường mua đồ ăn vặt cho chúng tôi ăn lót dạ sau khi tan học về để không phải đợi mẹ nấu cơm quá lâu mà bụng bị đói. Sau khi lớn lên tôi mới biết những món đồ ăn vặt đó là món mẹ thích nhất, nhưng mẹ không tiếc để dành cho chúng tôi.
Cha mẹ thường rơ ràng rất thích ăn một thứ ǵ đó, nhưng lại không ăn, là bởi v́ phải để dành những thứ ngon cho các con của ḿnh.
Thứ mà cha mẹ rất thích, họ cũng sẽ không nỡ mua, là bởi v́ phải dành tiền để mua cho các con.
Cha mẹ làm lụng vất vả cả đời, đến khi về nhà nên được hưởng thụ cuộc sống th́ cha mẹ lại vẫn ăn uống dè xẻn để dành cho con cháu.
Cha mẹ là người vất vả nhất trên thế gian
Cha mẹ làm lụng vất vả cả đời, ăn uống dè xẻn, mặc cho ngày hay đêm, dù cho lưng đau chân mỏi cũng cắn răng chịu đựng v́ các con.
Cha mẹ không than thở kể khổ, không cầu mong đền đáp, theo thời gian con người ta dần già đi, chúng ta vẫn cứ là báu vật bé bỏng của cha mẹ.
Có một bài hát thiếu nhi hát rằng: “Thế gian có mẹ là tốt nhất, con có mẹ giống như báu vật, nhào vào ḷng mẹ, hạnh phúc không thôi. C̣n cha là mái nhà chở che, không có cha th́ căn nhà sẽ đổ. Cha mẹ sẵn ḷng ‘làm trâu là ngựa’ v́ gia đ́nh, dù cho có phải lên núi đao xuống chảo lửa cũng không từ nan. V́ vậy, hai người vất vả nhất trên thế gian chính là cha và mẹ”. Những lời này thật sự không hề sai chút nào.
Cả cuộc đời này, người mà chúng ta có lỗi nhất chính là cha và mẹ
Có câu rằng: Con muốn chăm sóc mà cha mẹ chẳng c̣n.
Có đôi khi, chúng ta đều biết rằng phải hiếu thảo với cha mẹ, nhưng chúng ta thường xuyên bận rộn nhiều việc trong cuộc sống mà vô t́nh bỏ quên cha mẹ, thật ra chúng ta nợ cha mẹ rất nhiều.
Người ta nói: Ơn sinh thành, ơn dưỡng dục, ơn của song thân không bao giờ báo đáp được hết.
Quản giáo là yêu, nghiêm khắc là thương, nhưng chúng ta đă thật sự hiểu ḷng cha mẹ? T́nh yêu thương của cha mẹ bao la như biển cả, sự hy sinh của cha mẹ là không cầu mong được báo đáp. Những ǵ cha mẹ cho con, họ chưa từng oán thán. Cha mẹ hy sinh cho chúng ta tất cả mà chẳng hề tính toán.
Duyên phận kiếp này với cha mẹ rất ngắn ngủi
Hăy biết trân trọng, bởi v́ kiếp sau có lẽ chúng ta sẽ không c̣n được gặp lại cha mẹ nữa. Có gặp lại cũng chẳng nhớ là ai nữa rồi!
Nụ cười của Đức Giáo Hoàng Francis. (H́nh: Getty Images)
Ông Trời cho con người hai món quà quư giá vô cùng, đó là t́nh yêu và t́nh bạn. Cung bạn bè trong lá số tử vi của tôi rất đẹp. Đó là mấy người bạn, thân nhau hết sức, luôn coi nhau như ruột thịt.
Nhóm chúng tôi thường gặp nhau mỗi tháng ít lần, nay ở nhà tôi mai ở nhà anh. Nhóm gồm đủ thành phần, cả nam và nữ, cả Bắc lẫn Trung và Nam, cả già lẫn xồn xồn. Đứng đầu là một cụ già, tên là cụ Chánh, chúng tôi bầu làm tiên chỉ. Chúng tôi tự gọi ḿnh là làng An Lạc, v́ làng tôi bao giờ cũng đầy an ḥa và hoan lạc. Tôi phải dài ḍng như vậy để tŕnh các cụ một buổi sinh hoạt đặc biệt của làng đầu mùa Xuân này.
Đó là một buổi họp làng tại nhà cụ Chánh tiên chỉ. Phe các bà phụ trách nấu cơm, chị chị em em ríu rít như một bầy chim. Phe liền ông chúng tôi tự phong cho ḿnh là các triết gia hiền nhân quân tử nên chạy ṿng ngoài, kê bàn kê ghế mà thôi.
Hôm đó, sau một bữa nhậu ngon quên chết là đến phần uống trà. Cả làng thảnh thơi vừa nhâm nhi trà vừa nói đủ thứ chuyện. Và không ngờ một dân làng trọng tuổi tên là ông ODP nổi hứng bàn về một vấn đề lớn, đó là tiếng cười.
Tiếng cười là thần dược
Ông nói mục đích cuộc đời này là đi t́m hạnh phúc và hưởng hạnh phúc. Biểu hiện của hạnh phúc là tiếng cười. Tiếng cười đây là tiếng cười chân thực, hồn nhiên, thoải mái, tự phát, cười gịn giă, cười ngặt nghẽo, cười ḅ lăn ḅ càng, cười tít mắt, chứ không phải tiếng cười gượng hay xă giao.
Xưa nay có biết bao bài nghiên cứu và đề cao giá trị của tiếng cười. Nụ cười là phương tiện mở đầu cuộc giao tiếp mà ta không cần phải phiên dịch hay dùng ngôn ngữ để diễn tả. Nụ cười mang ư nghĩa ta muốn nói với mọi người rằng ta hạnh phúc. Nó hoàn toàn tự phát chứ không phải do cố gắng.
Nụ cười tự nhiên và thành thực được biểu lộ qua miệng và khóe mắt. Nụ cười không chỉ biểu lộ hạnh phúc của ta mà c̣n có khả năng tạo cảm giác hạnh phúc cho người. Những người có cuộc sống hôn nhân hạnh phúc th́ thường có nụ cười rạng rỡ hơn những người ly thân, ly dị.
Nụ cười vui tươi có tác động đến vùng bắp thịt quanh miệng và khu vực cơ ṿng quanh khóe mắt, nó làm cho mắt sáng lên và long lanh. Ta thấy vui hơn không những khi cười mà cả sau khi cười.
Cha ông chúng ta đă nói từ ngàn xưa: “Một tiếng cười bằng mười thang thuốc bổ.” Nguyệt san lâu đời và uy tín quốc tế Reader’s Digest gọi tiếng cười là thần dược, là thuốc tiên, “Laughter is the best medicine.”
Triết gia Bertrand Russel nói nhiều lời chí lư về tiếng cười, như “Tiếng cười là thần dược miễn phí nhưng vô cùng hiệu nghiệm,” hay “Tiếng cười không mất tiền mua mà nó mua được tất cả, nó mua được sức khỏe, cả thể xác cả tinh thần, nó mua được t́nh yêu, ḥa khí, nó tạo được sự đoàn kết.”
Nhiều người bi quan cho rằng cuộc đời là bể khổ, nhưng ông Trời đă cho ta thuốc thánh để cứu khổ, đó là tiếng cười. Mẹ Teresa Calcutta đă ư thức được việc này nên trước khi về cơi ngàn thu, Mẹ đă dặn các môn sinh: “Các con hăy cười nhiều hơn nữa.”
Đến đây th́ tôi nhớ tới Linh Mục Maurice Chase, một linh mục nổi tiếng ở Los Angeles thập niên 2000. Theo báo chí, trong nhiều năm, cứ mỗi sáng Chủ Nhật, dù mưa hay nắng, ông đều đến khu vực đông người vô gia cư. Mỗi người ông tặng một đô la và một cái vỗ vai, vừa cười ông vừa nói lời thăm hỏi.
Có người bảo ông: “Muốn cho tiền tại sao cha cần phải tới trao tận tay cho họ?” Vị linh mục vừa cười vừa trả lời: “Tôi không những cho họ 1 đô la mà tôi c̣n cho họ một nụ cười và một câu chúc lành. Tôilàm như lời Mẹ Thánh Teresa Calcutta, muốn an ủi người nghèo, cho tiền là một chuyện, nhưng chuyện quan trọng hơn là cười với họ và nói lời yêu thương. Bạn để ư quan sát mà coi, đa số chúng ta chỉ bỏ đồng bạc vào nón người vô gia cư rồi vội vă đi ngay.”
Trong Phật Giáo tôi thích nhất tượng Đức Phật Di Lặc. Miệng cười mở rộng thật lớn của ngài đẹp vô cùng. Một lần tôi nghe giảng pháp trên TV, tôi thấy vị ḥa thượng lặp đi lặp lại câu kệ này mà tôi rất thích, tôi đă thuộc ḷng: “Nụ cười và hơi thở/ Hai tác phẩm tuyệt vời/ Nuôi dưỡng mầm hạnh phúc/ Cho ta và cho người.”
Về mặt vật lư, cái ǵ xảy ra khi ta tức giận? Thưa, khi ta tức giận th́ các bắp thịt ở đầu, ở mặt, ở cổ căng lên; máu từ tim chạy nhiều lên mặt nên mặt ta đỏ bừng, miệng ta ngậm lại, răng cắn vào nhau, ta thấy nghẹn ở cổ, nghẹt thở, tim ta đập th́nh th́nh. C̣n khi ta cười, nhất là khi ta cười ha hả, cười gịn, th́ tất cả các bắp thịt căng cứng đều giăn nở, miệng mở rộng, khí độc bay ra, dưỡng khí ùa vào, máu lưu thông dễ dàng, người như tỉnh lại.
Tôi vừa đọc một bài nghiên cứu về tiếng cười, trong đó tôi thích nhất đoạn viết rằng tiếng cười làm đẹp da mặt, các bà các cô nhớ kỹ việc này nha. Rằng khi cười, các cơ mặt co giăn nhịp nhàng nên cười sẽ giúp làm mờ đi các vết nhăn. Khi cười, các cơ mặt vận động tăng cường lưu thông khí huyết góp phần làm tươi tắn làn da. Người có tính t́nh vui vẻ luôn tươi cười sẽ giữ được nét mặt trẻ lâu. Tại sao ta không chăm sóc da mặt bằng loại “mỹ phẩm” thiên nhiên, miễn phí và hiệu nghiệm này?
Theo Bác Sĩ William Fry của Đại Học Stanford, khi cười th́ các bắp thịt ở cổ, mặt, đầu, ngực, bụng đều hoạt động đồng loạt, và nhờ vậy mà t́nh trạng đau nhức của cơ thể bớt đi. Riêng những người bị phong thấp, đau khớp xương, đau đầu nên cười lớn tiếng.
Trong hội nghị quốc tế về y khoa tại Montréal, Canada, hồi Tháng Sáu, 1997, phái đoàn y khoa Oakhurst ở Los Angeles tŕnh bày một bài rất giá trị về hiệu quả của tiếng cười. Theo kết quả nghiên cứu của viện này th́ những ai bị bệnh tim, bị đột quỵ, mỗi ngày chỉ cần cười 15 phút th́ bệnh tim không bao giờ tái phát nữa.
Chữa bệnh bằng tiếng cười
Chuyện xưa chép rằng, nhà bác học và triết gia Henri Bergson v́ làm việc tinh thần nhiều quá nên hay bị choáng váng, nhức đầu và ngộp thở. Ông gặp nhiều bác sĩ nhưng căn bệnh này không hết. May thay, ông gặp được một bác sĩ chuyên ngành chữa cho ông lành bệnh bằng thuốc tiên. Vị bác sĩ bảo ông không cần uống thuốc ǵ cả, ông chỉ cần tối nào cũng đến hí viện để xem các chú hề làm tṛ. Ông đi xem và cười rất nhiều. Quả nhiên ông hết bệnh.
Đây cũng là cách chữa bệnh của ông Francois Rabelais, người Pháp ở thế kỷ 15. Ông là một thầy tu, một văn sĩ, một chuyên viên giải phẫu. Ông chủ trương dùng tiếng cười để chữa bệnh, trong tiếng Pháp gọi phương pháp chữa bệnh này là “le rire rabelais.” Theo ông, chỉ có loài người mới biết cười, “le rire est le propre de l’homme.” Cười là một đặc ân tạo hóa tặng cho con người, chúng ta hăy sử dụng nó.
Có hai loại cười. Loại cười chữa bệnh và mang lại hạnh phúc như trên tôi gọi là loại A, là loại kích động tự nhiên cả tâm, cả xác ta. Trong tiếng Việt Nam có rất nhiều từ để chỉ loại cười hạnh phúc này, như cười ha hả, cười ḅ lăn ḅ càng, cười chảy nước mắt, cười đau cả bụng, cười văi đái, cười tít mắt, cười tới tận mang tai, cười đấm nhau thùm thụp, cười đập bàn đập ghế… Và loại B tức là loại cười không phát ra từ cái tâm vui vẻ, không tự nhiên, như cười gượng, cười giả lả, cười mỉa mai, cười nhạt, cười khinh bỉ… Đây là loại cười tôi không có ư nói ở đây. Tôi ghét loại B này.
Ngày xưa c̣n bé tôi được nhiều thầy giáo dạy câu “Un saint triste est un triste saint” mà chả hiểu ǵ cả. Sao lại “Một ông thánh buồn là một ông buồn thánh?” Câu này khó hiểu quá. Măi gần đây th́ tôi mới hiểu trọn vẹn. Câu ấy phải dịch thế này: “Một ông thánh mà mặt mũi buồn bă là một ông thánh vất đi, chả ra cái ǵ cả.”
Tiếng cười c̣n mang sự vui vẻ và đoàn kết đến cho tha nhân và xă hội. Hai người đang giận nhau mà tự nhiên cùng cười lên một tiếng th́ coi như sự thù hằn đă hết, hai bên có thể bắt tay nhau làm ḥa ngay. Cộng đồng gặp nhau rồi nhờ nghe mấy chuyện vui mà cùng phá ra cười th́ sự đoàn kết tự nhiên đến, bao nhiêu sai biệt được san bằng, buổi họp đương nhiên sẽ thâu được những thành quả tích cực.
Tuy nhiên, tiếng cười có phải là thuốc trường sinh? Khi gọi là “trường sinh” th́ mấy ông bạn già của tôi phản đối. Các ông lập luận thế này, bây giờ bọn ḿnh đă vào tuổi già, ông Trời cho con người ai cũng có bốn cái sướng căn bản là ăn, ngủ, ị, và ấy. Lũ già chúng tôi hiện chỉ c̣n hưởng được ba cái sướng đầu, chứ cái thứ tư th́ nó biến mất từ lâu rồi. Có đúng thế không ạ?
Tôi nhớ Giáo Sư Nguyễn Quốc Hùng kể chuyện ngày xưa bố ông nổi tiếng về hai câu thơ cực tả tuổi già như sau: “Trên th́ móm mém nhai không vỡ/ Dưới lại chun choăn nhét chẳng vào.” Các bác cứ nghiệm mà xem, hai câu thơ này hay quá và đúng sự thực quá chứ.
Bây giờ bọn già chúng tôi mà trường sinh bất tử th́ có ba cái sướng đầu, thiếu cái sướng thứ tư, cái sướng tột điểm của đời người, th́ trường sinh làm ǵ, sống mà trên móm mém dưới chun choăn th́ trường sinh mà làm chi! Bởi vậy đừng viết tiếng cười là thuốc trường sinh. Tôi không ham trường sinh, mà chỉ nên viết tiếng cười là thần dược, là thuốc tiên chữa được bách bệnh. Nghe có lư quá, phải không các cụ?
Nhân hai câu thơ nổi tiếng cực tả tuổi già trên đây tôi chợt nhớ tới một chuyện tiếu lâm khác. Rằng có một cặp cụ già kia suốt đời sống đạo đức thánh thiện nên trong đêm kỷ niệm 50 năm thành hôn, một bà tiên hiện ra và nói: “Vợ chồng các ngươi đă sống tốt lành gương mẫu, vậy ta cho các ngươi hai điều ước. Nào hai ngươi ước ǵ?”
Cụ ông nh́n cụ bà rồi nói: “Con xin cho con được luôn luôn cứng rắn bền bỉ và bà già nhà con được hết khô khan nguội lạnh.” Nghe xong, cả làng tôi vỗ tay râm ran v́ thấy lời xin của ông chồng già hay quá, có lư quá, thật là khôn ngoan và tối cần thiết. Các cụ độc giả có nghĩ như vậy không?
Chuyện gây ra tiếng cười nhiều vô cùng. Cụ nào hay bi quan chán đời, cụ nào gia đ́nh lục đục bất ḥa, cụ nào tối ngủ không an giấc, xin hăy t́m tiếng cười. Đó là thần dược.
Tiếng cười quả là đă làm bao nhiêu phép lạ cho ta, cho tâm hồn ta, cho thân xác ta, cho gia đ́nh, cho cộng đồng, cho xă hội.
Kính chúc các cụ Năm Mới Con Gà cười nhiều, nhiều hơn nữa, thuốc tiên mà.
Tập Luyên Cơ Thể An Hưởng Tuổi Vàng - BS Nguyễn Ý Đức
Từ thế kỷ thứ 13, giáo sĩ kiêm khoa học gia, triết gia Anh Cát Lợi Roger Bacon, nhân dịp nghiên cứu về vấn đề tuổi thọ con người, đă có nhận xét rằng: "Không chịu vận động cơ thể là một trong nhiều nguyên nhân đưa đến sự không sống lâu". Mà bên Việt Nam ta, Cụ Hải Thượng Lăn Ông Lê Hữu Trác cũng khuyên nhủ "Cần lao thân thể khang cường, Tinh thần vui vẻ, gân xương chuyển đều".
Dù không được coi quan trọng như thực phẩm, không khí, nước uống, sự tập luyện cơ thể đă được chứng minh là có nhiều công dụng. Vận động đóng góp vào việc duy tŕ sức khỏe, cải thiện sự bền bỉ, di động của con người đồng thời cũng là một phương tiện pḥng ngừa bệnh tật rất hữu hiệu. Sinh hoạt này cũng giống như việc tổ tiên ta khi xưa phải dành th́ giờ mấy lần một tuần để đi mà t́m kiếm thực phẩm, nước uống. Họ thực sự đi, có khi chạy, đuổi theo để bắt con mồi. Họ vừa cử động cơ bắp vừa kiếm thức ăn. Chứ không ngồi xe tự động tới tiệm mua thực phẩm như chúng hiện nay.
Với ư thức đó, số người thực hiện sự tập luyện cơ thể mỗi ngày mỗi gia tăng nhất là quư cụ cao niên. V́ trong tiến tŕnh lăo hóa, có những thay đổi theo chiều đi xuống về chức năng cũng như cấu tạo của mọi bộ phận con người, những thay đổi mà sự vận động có thể khiến chậm lại hoặc khiến tốt hơn.
Thay đổi cơ thể với tuổi già
Với tuổi cao, nồng độ nước và calcium trong xương giảm, sụn của khớp cũng hao ṃn khô. Do đó xương già dễ nứt gẫy, khớp xương già co duỗi giới hạn. Các bắp thịt cũng nhỏ dần tới 20% kể từ tuổi 65 trở đi, sợi thịt bớt đàn hồi và dễ tổn thương.
Thần kinh kém nhậy cảm, phản ứng chậm tới 10-15 % kể từ tuổi 60, do đó dễ gây ra nguy cơ té ngă.
Tim kém hoạt động. Nhịp tim chậm lại từ 6-10 nhịp cho mỗi 10 tuổi cao, máu rời tim sau mỗi lần co bóp ít đi tới 20-30%, huyết áp tăng v́ thành động mạch xơ cứng.
Hô hấp giảm, dư khí trong phổi tăng tới 30-50% vào tuổi 70; không khí trao đổi giảm tới 40-50%.
Với sự hóa già mà lại cộng thêm nếp sống tĩnh tại sẽ đưa tới việc không sử dụng những chức năng của cơ thể, khiến chúng yếu và tiêu ṃn dần, trở thành bất khiển dụng.
Cho nên vận động với quư vị cao tuổi là điều cần thiết và trễ c̣n hơn không. Nếu đă lỡ thiếu vận động quá lâu ngày, các cơ quan trong thân thể đang trên đà suy thoái th́ cần phải chận đứng cái đà xuống dốc đó. Mà phương pháp chận đứng gồm có cả một chương tŕnh tổng hợp sự ăn uống trị bệnh và tập luyện, vận động thân thể. Điều may mắn là chương tŕnh tập luyện, vận động thân thể với tuổi này không nhất thiết phải gồm có một quá tŕnh gian khổ, đổ mồ hôi. Trái lại vận động có thể là một buổi đi bộ lâu từ 15 đến 20 phút hàng ngày hoặc là những động tác nhẹ nhàng, chậm rải như phương pháp Thái Cực Quyền mà người Âu Mỹ đều quen gọi là Tai-Chi.
Một chương tŕnh tập luyện cơ thể vừa sức, đều đặn, có thể chuyển hướng những tiêu cực này thành tích cực mang lại nhiều lợi ích.
Người vận động sẽ cảm thấy thoải mái hơn, nhanh nhẹn hơn, trẻ trung hơn và sống lâu hơn. Khoa học thực nghiệm đă chứng minh những điều đó .
1- Dáng điệu của người năng vận động nom ngay thẳng, vững chắc.
Với t́nh trạng tĩnh tại kinh niên, cơ thịt teo, mô liên kết co ngắn, làm con người như xiêu vẹo, lưng c̣ng, di động chậm chạp.
2- Bắp thịt mạnh mẽ
Tập luyện làm tăng khối lượng cũng như sức mạnh của cơ thịt, tăng mức co ruỗi các khớp, xương cốt cứng cáp v́ calcium đă không mất, mà c̣n tăng, sự loăng xương b́nh thường ở người cao tuổi cũng chậm lại.
3- Thân thể thon nhỏ dễ coi v́ sự vận động tiêu dùng nhiều calories, tránh dự trữ dưới dạng mỡ; tăng biến hóa căn bản khiến cơ thể đốt thêm năng lượng; tiết chế sự ngon miệng, bớt ăn quá mức v́ trầm cảm lo âu. Tất cả tạo ra h́nh dáng con người có phong độ, ít mỡ, nhiều thịt, dẻo dai, nhanh nhẹn khi di động.
4- Bệnh Tim Mạch
Chưa có nghiên cứu nào kết luận vận động tăng rủi ro bệnh tim nhưng có vô số nghiên có giá trị kết luận rằng hệ thống tim mạch cũng được hưởng rất nhiều ích lợi qua tập luyện. Theo bác sĩ Paul D Thompson, Đại Học Y Khoa Brown, cho hay những người tập luyện cơ thể đều đặn giảm bệnh tim tới quá nửa.
Vận động cải thiện hiệu năng của tim và phổi cũng như tăng khả năng làm việc của cơ thể.Khi bắt đầu vận động, bắp thịt và tim phải làm việc nhiều hơn và chúng sẽ quen dần với tiếp tục tập luyện. Tim trở nên hữu hiệu hơn trong việc bơm máu. Khối lượng máu xuất tim mỗi khi co bóp đều tăng, nhịp tim chậm lại. Máu tới các cơ quan để cung cấp dưỡng khí, nhiên liệu nhiều hơn đồng thời máu cũng về tim dễ dàng khiến tránh được t́nh trạng phù chân, nở tĩnh mạch ở hạ chi.
Các nghiên cứu mới đây cho hay, tập luyện cơ thể giúp giảm huyết áp rất nhiều. Lư do là sau thời gian tập luyện đều đặn, nhịp tim ít đi, đưa đến giảm sức ép vào mạch máu. Vận động cũng làm giảm các rủi ro đưa tới cao huyết áp như mập ph́, căng thẳng tâm thần, bớt rượu thuốc lá, sống đời sống an lành hơn.
Khi tâm thần kích động, hệ thần kinh giao cảm hoạt động mạnh, thành mạch máu căng đưa đến tăng huyết áp. Vận động làm giảm tác dụng này của hệ giao cảm, mạch máu mở rộng, máu lưu thông nhiều, dễ dàng hơn, đồng thời cũng giảm thiểu sự đóng cholesterol trong mạch máu, làm giảm nguy cơ gây tai biến mạch máu năo, thiếu máu cơ tim.
Với động mạch vành nuôi tim, sự vận động giảm nguy cơ vữa xơ động mạch bằng cách nâng cao cholesterol lành HDL, và hạ thấp cholesterol dữ LDL.
Vận động cũng tạo ra các mạch máu phụ nơi động mạch vành bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn và giảm nguy cơ cơn suy tim.
Sau khi bị cơn suy tim, vận động dưới sự hướng dẫn của bác sĩ và chuyên viên phục hồi giúp người bệnh tránh tái phát và có đời sống tinh thần tích cực hơn.
5- Bệnh Tiểu Đường.
Tiểu đường có hai loại: loại I tùy thuộc vào insulin v́ cơ thể không sản xuất hoặc sản xuất rất ít cho nhu cầu. Loại II do insulin không công hiệu hoặc không đủ. Vận động giảm đường trong máu v́ glucose được chuyển ra năng lượng cho nhu cầu bắp thịt; đưa insulin vào máu và tế bào mau hơn và cũng giảm nhu cầu insulin của người bệnh.
6- Bệnh Ung Thư
Năm 1985, Hiệp Hội Ung Thư Hoa Kỳ lên tiếng khuyến cáo mọi người nên vận động để tránh ung thư Đại tràng. Lư do là vận động giúp đưa cặn bă tiêu hóa khỏi cơ thể mau và chất có hại trong thực phẩm không có th́ giờ gây tác hại. Ngoài ra, theo bác sĩ Edward R. Eichner, Đại học Oklahoma, th́ sự vận động ngừa ung thư vú gián tiếp bằng cách làm giảm béo mập, tăng sự miễn dịch, và thúc đẩy mọi người sống lành mạnh với ít thói quen xấu như uống rượu, hút thuốc lá cũng như ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng hơn.
7- Bệnh Loăng xương.
Bệnh loăng xương xẩy ra do sự tiêu hao tế bào xương với thời gian tuổi tác.Một số thay đổi trong cơ thể như giảm kích tố, kém dinh dưỡng, ít hoạt động là nguy cơ đưa tới bệnh này, nhất là phụ nữ vào thời kỳ măn kinh. Kích thích tố estrogen ít đi mà hóa chất này giúp cơ thể hấp thụ calcium. Xương trở nên mỏng manh, ḍn, dễ gẫy đặc biệt ở xương sống, xương hông và xương cổ tay.
Vận động tăng máu tới xương , tăng sinh sản kích thích tố sinh dục, tăng trưởng nhờ đó xương hấp thụ nhiều calcium, phosphore. Xương vững cứng hơn. Nhưng xin hỏi ư kiến bác sĩ coi phương pháp tập luyện nào thích hợp để tránh rủi ro.
Một chương tŕnh tập luyện cơ thể vừa sức, đều đặn, có thể chuyển hướng những tiêu cực này thành tích cực mang lại nhiều lợi ích.
Người vận động sẽ cảm thấy thoải mái hơn, nhanh nhẹn hơn, trẻ trung hơn và sống lâu hơn. Khoa học thực nghiệm đă chứng minh những điều đó .
1- Dáng điệu của người năng vận động nom ngay thẳng, vững chắc.
Với t́nh trạng tĩnh tại kinh niên, cơ thịt teo, mô liên kết co ngắn, làm con người như xiêu vẹo, lưng c̣ng, di động chậm chạp.
2- Bắp thịt mạnh mẽ
Tập luyện làm tăng khối lượng cũng như sức mạnh của cơ thịt, tăng mức co ruỗi các khớp, xương cốt cứng cáp v́ calcium đă không mất, mà c̣n tăng, sự loăng xương b́nh thường ở người cao tuổi cũng chậm lại.
3- Thân thể thon nhỏ dễ coi v́ sự vận động tiêu dùng nhiều calories, tránh dự trữ dưới dạng mỡ; tăng biến hóa căn bản khiến cơ thể đốt thêm năng lượng; tiết chế sự ngon miệng, bớt ăn quá mức v́ trầm cảm lo âu. Tất cả tạo ra h́nh dáng con người có phong độ, ít mỡ, nhiều thịt, dẻo dai, nhanh nhẹn khi di động.
4- Bệnh Tim Mạch
Chưa có nghiên cứu nào kết luận vận động tăng rủi ro bệnh tim nhưng có vô số nghiên có giá trị kết luận rằng hệ thống tim mạch cũng được hưởng rất nhiều ích lợi qua tập luyện. Theo bác sĩ Paul D Thompson, Đại Học Y Khoa Brown, cho hay những người tập luyện cơ thể đều đặn giảm bệnh tim tới quá nửa.
Vận động cải thiện hiệu năng của tim và phổi cũng như tăng khả năng làm việc của cơ thể.Khi bắt đầu vận động, bắp thịt và tim phải làm việc nhiều hơn và chúng sẽ quen dần với tiếp tục tập luyện. Tim trở nên hữu hiệu hơn trong việc bơm máu. Khối lượng máu xuất tim mỗi khi co bóp đều tăng, nhịp tim chậm lại. Máu tới các cơ quan để cung cấp dưỡng khí, nhiên liệu nhiều hơn đồng thời máu cũng về tim dễ dàng khiến tránh được t́nh trạng phù chân, nở tĩnh mạch ở hạ chi.
Các nghiên cứu mới đây cho hay, tập luyện cơ thể giúp giảm huyết áp rất nhiều. Lư do là sau thời gian tập luyện đều đặn, nhịp tim ít đi, đưa đến giảm sức ép vào mạch máu. Vận động cũng làm giảm các rủi ro đưa tới cao huyết áp như mập ph́, căng thẳng tâm thần, bớt rượu thuốc lá, sống đời sống an lành hơn.
Khi tâm thần kích động, hệ thần kinh giao cảm hoạt động mạnh, thành mạch máu căng đưa đến tăng huyết áp. Vận động làm giảm tác dụng này của hệ giao cảm, mạch máu mở rộng, máu lưu thông nhiều, dễ dàng hơn, đồng thời cũng giảm thiểu sự đóng cholesterol trong mạch máu, làm giảm nguy cơ gây tai biến mạch máu năo, thiếu máu cơ tim.
Với động mạch vành nuôi tim, sự vận động giảm nguy cơ vữa xơ động mạch bằng cách nâng cao cholesterol lành HDL, và hạ thấp cholesterol dữ LDL.
Vận động cũng tạo ra các mạch máu phụ nơi động mạch vành bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn và giảm nguy cơ cơn suy tim.
Sau khi bị cơn suy tim, vận động dưới sự hướng dẫn của bác sĩ và chuyên viên phục hồi giúp người bệnh tránh tái phát và có đời sống tinh thần tích cực hơn.
5- Bệnh Tiểu Đường.
Tiểu đường có hai loại: loại I tùy thuộc vào insulin v́ cơ thể không sản xuất hoặc sản xuất rất ít cho nhu cầu. Loại II do insulin không công hiệu hoặc không đủ. Vận động giảm đường trong máu v́ glucose được chuyển ra năng lượng cho nhu cầu bắp thịt; đưa insulin vào máu và tế bào mau hơn và cũng giảm nhu cầu insulin của người bệnh.
6- Bệnh Ung Thư
Năm 1985, Hiệp Hội Ung Thư Hoa Kỳ lên tiếng khuyến cáo mọi người nên vận động để tránh ung thư Đại tràng. Lư do là vận động giúp đưa cặn bă tiêu hóa khỏi cơ thể mau và chất có hại trong thực phẩm không có th́ giờ gây tác hại. Ngoài ra, theo bác sĩ Edward R. Eichner, Đại học Oklahoma, th́ sự vận động ngừa ung thư vú gián tiếp bằng cách làm giảm béo mập, tăng sự miễn dịch, và thúc đẩy mọi người sống lành mạnh với ít thói quen xấu như uống rượu, hút thuốc lá cũng như ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng hơn.
7- Bệnh Loăng xương.
Bệnh loăng xương xẩy ra do sự tiêu hao tế bào xương với thời gian tuổi tác.Một số thay đổi trong cơ thể như giảm kích tố, kém dinh dưỡng, ít hoạt động là nguy cơ đưa tới bệnh này, nhất là phụ nữ vào thời kỳ măn kinh. Kích thích tố estrogen ít đi mà hóa chất này giúp cơ thể hấp thụ calcium. Xương trở nên mỏng manh, ḍn, dễ gẫy đặc biệt ở xương sống, xương hông và xương cổ tay.
Vận động tăng máu tới xương , tăng sinh sản kích thích tố sinh dục, tăng trưởng nhờ đó xương hấp thụ nhiều calcium, phosphore. Xương vững cứng hơn. Nhưng xin hỏi ư kiến bác sĩ coi phương pháp tập luyện nào thích hợp để tránh rủi ro.
Người cao tuổi cũng hay bị táo bón khi sống tĩnh tại. Vận động giải tỏa trở ngại này bằng cách dẫn máu tới hệ thống tiêu hóa nhiều hơn, tăng hiệu năng sự biến hoá thức ăn, kích thích nhu động của ruột già.
9- Tính miễn dịch
Ở người tuổi cao, tính miễn dịch suy yếu cộng thêm sự kém dinh dưỡng, nhiều căng thẳng, vệ sinh không hoàn hảo, khiến dễ nhiễm trùng.
Theo bác sĩ Harvey B. Simon, Đại học y khoa Harvard, sự vận động đều ḥa, phải sức, giúp cơ thể duy tŕ khả năng này bằng gia tăng lưu hành của vài loại kháng thể trong máu.
Báo American Health tháng Ba 1985 cho hay khi vận động th́ bạch cầu tiết ra một hóa chất tương tự chất mà tế bào này thường dùng để chống nhiễm vi khuẩn.
Giáo sư Jeffrey Woods, Đại học Illinois, cho hay vận động tăng tính miễn dịch chống lại bệnh cúm và giảm tử vong ở chuột thí nghiệm.
Năm 1989, giáo sư David Nieman, một chuyên viên uy tín về vận động với miễn nhiễm, cho hay vận động vừa phải tăng số lượng tế bào sát vi khuẩn trong máu. Nhưng nên nhớ, vận động đột xuất, quá sức, sẽ khiến cơ thể sản xuất nhiều chất cortisone, mà khi quá nhiều chất này lại làm giảm sức đề kháng của cơ thể.
10- Tác dụng tinh thần
Sau khi quan sát, nghiên cứu 1200 người khỏe mạnh trên 70 tuổi, các nhà chuyên môn y khoa học tại Đại học Harvard, Yale, Duke kết luận là sự tập luyện cơ thể làm tinh thần họ lành mạnh, tỉnh táo, giải quyết vấn đề nhậm lẹ, suy luận tốt, trí nhớ tốt. Sự kiện này được giải thích là vận động đưa máu nhiều về năo bộ, đồng thời năo cũng tiết ra kích thích tố hưng phấn noradrenaline, serotonin và endorphins.
Một thí nghiệm ở North Carolina c̣n cho là với 6 tuần lễ đi bộ nhanh nhẹn, khả năng trí tuệ sẽ tăng lên 7.6 %.
Theo nhà tâm lư học Shae Graham Kosch, Đại học Florida, bất cứ hành động nhắc đi nhắc lại liên tục nào cũng giải tỏa được căng thẳng. Ngoài ra khi ta hít thở sâu, oxy vào năo nhiều cũng làm tinh thần lên cao(tập thở sâu)
11- Ngủ ngon
Quan sát tân binh thao dượt trong ṿng 18 tuần lễ, Colin M. Shapiro tại bệnh viện Hoàng Gia Edinburgh, Ái Nhĩ Lan, cho thấy sau thời gian tập luyện họ ngủ dễ dàng hơn và ít thức dậy ban dêm. Tập luyện tăng sản xuất kích thích tố hưng phấn endorphins, giảm căng thẳng khiến ta ngủ nghỉ thoải mái. Nhưng không nên vận động quá mạnh trước giờ ngủ v́ nhịp tim, hơi thở nhanh khiến ta không thư giăn được.
Báo SLEEP tháng 11, 2003 đăng kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của vận động với phụ nữ ở thời kỳ măn kinh. Bác sĩ Trưởng nhóm nghiên cứu Shelley Tworoger cho hay vận động nhẹ mỗi buổi sáng giúp các bà ngủ ngon hơn. Có thể là vận động khiến vài kích tố sản xuất nhiều, khiến cơ thể vui vẻ hoạt động hăng say, tối tới mệt mỏi lăn ra ngủ.
Bản tin của Mayo Clinic ngày 01 tháng 4 năm 2005 cho hay vận động vừa phải 20 phút mỗi ngày, ba lần một tuần giúp nhiều người bị bệnh Alzheimer cảm thấy dễ chịu và ngủ ngon hơn vào buổi tối,
12- Tăng ước muốn t́nh dục
Giám đốc Thể dục Thể thao Đại học Arizona James Skinner cho hay vận động cơ thể tăng sàn xuất testosterone nên ước muốn t́nh dục cũng tăng.
Nghiên cứu của Stanten và Yeager năm 2003 cho hay phụ nữ sẽ có dục t́nh nhiều hơn sau 20 phút vận động.Theo kết quả nghiên cứu tại Đại Harvard, nam nữ ở tuổi 40- 60 mà bơi đều đặn đều cảm thấy khỏe mạnh và tận hưởng thú vui này.Nhiều người cũng e ngại sự giao hợp làm tiêu hao năng lượng nhưng thực ra năng lượng mất đi chỉ bằng chạy lên xuống hai đợt cầu thang.
13- Giảm ký
Vận động để giảm kí đă được nhiều nghiên cứu công nhận là có hiệu quả tốt. Lư do rất dễ hiểu là khi tập luyện, cơ thể sẽ tiêu dùng nhiều năng lượng do chất dinh dưỡng cung cấp. Tập luyện đều đặn có thể giảm 30 gr mỗi tuần. Kết quả coi bộ khiêm nhường nhưng nếu xuống kư đều đều như vậy th́ với thời gian ta sẽ thấy sự ích lợi của vận động.
Vận động vào buổi sáng dường như công hiệu hơn v́ khi đó cơ thể sẽ tiêu dùng năng lượng dự trữ từ tế bào mỡ béo.
14- Viêm khớp
Vận động thường xuyên giúp bắp thịt quanh khớp mạnh mẽ để đỡ và bao che khớp; giảm thất thoát xương; tăng chất nhờn ở khớp; giảm cứng đơ; sưng và đau. Nếu không vân động, dây chằng thoái hóa dần. Vận động đúng cách giúp cải thiện viêm xương khớp nhưng nên hỏi bác sĩ, tránh cử động quá mạnh như chạy bộ, đánh quần vợt.
15- Suyễn, bênh phổi.
Vận động giúp các cơ bắp quanh lồng ngực, bụng và hoành cách mô mạnh hơn. Ngoài ra các bắp thịt đă quen với tập luyện tiêu thụ dưỡng khí ít hơn bắp thịt không tập luyện. Nhờ đó sự hít thở dưỡng khí và thán khí được hữu hiệu mà phổi không phải gắng sức. Tập luyện vừa sức cũng giúp cơn suyễn ít xẩy ra.
Tuy nhiên nên tham khảo bác sĩ coi tập như thế nào cho thích hợp với bệnh t́nh của ḿnh.
16- Giữ thăng bằng cơ thể
Người cao tuổi thường hay bị té v́ khả năng giữ thăng bằng cơ thể bị rối loạn. Nhờ vận động, trở ngại này có thể tránh được.
17- Tuổi thọ
C̣n tác dụng của vận động trên tuổi thọ th́ có nhiều ư kiến.
Hiệp Hội Ung Thư Hoa Kỳ cho là sự vận động có thể làm hạ số tử vong do bệnh tật gây ra. Các chuyên gia Ḥa Lan nhận thấy những người làm việc chân tay như bổ củi, khuân vác đồ vật nặng sống lâu hơn người làm việc văn pḥng cả dăm bẩy năm. Nghiên cứu tại Đại Học Harvard quan sát 10.000 cựu sinh viên tuổi 45 tới 84, cho thấy những người vận động như đi bộ, đánh quần vợt, sống lâu hơn.
Trong khi đó Leonard Hayflick, chuyên gia nổi tiếng về vấn đề người già, góp ư: không có bằng chứng nào về sự tăng tuổi thọ khi người già vận động. Nếu đúng vậy th́ ta phải thấy, khi xưa, các cụ lớn tuổi nhất sẽ rất năng động. Nhưng sự thực th́ các cụ lại sống rất tĩnh tại. Hayflick c̣n cho là nếu vận động làm sống lâu hơn có lẽ là do tác dụng tích cực của nó vào diễn tiến bệnh tật.
Như vậy th́ dù không có bảo đảm là sự vận đông kéo dài tuổi thọ, nhưng kinh nghiệm chung cho hay nó mang nhiều lợi ích cho đời sống. Nó làm ta cảm thấy ít lo âu, vui đời hơn, tỉnh táo, nhanh nhẹn hơn. Nó mang lại vẻ trẻ trung, phong độ, di động nhẹ nhàng. Đời sống t́nh dục thỏa măn hơn, ăn ngon chừng mực, dễ tiêu laị ít táo bón. Sức nặng cơ thể ở mức vừa phải, bớt đau nhức xương lưng. Nguy cơ bệnh tim phổi ít đi, tính miễn dịch gia tăng.
Và hy vọng là sự hóa già đến chậm hơn.
Lập Kế hoạch
Với những ích lợi như vậy, có lẽ tuổi già ta cũng nên sắp đặt để có một chương tŕnh tập luyện cơ thể. Mà khởi đầu chương tŕnh bao giờ cũng có những khó khăn. "Vạn sự khởi đầu nan" mà.
Ta cũng nghe có cụ nói:. Ôi, già rồi, thở không ra hơi, c̣n tập tành làm ǵ cho mệt. Từ mấy chục năm nay tôi đâu có tập ǵ đau mà vẫn khỏe. Lái xe đưa bà ấy đi chợ, lại phải trông cháu, lấy đâu ra th́ giờ rảnh để tập. Tôi không khoái việc tập tành, các cụ ạ. Ḿnh ngồi nhẩn nha tâm sự thế này vui hơn. Tập xong tôi đói, tôi lại phải ăn như vậy tôi càng mập ra. Tập nhỡ dạ con tôi nó sa xuống th́ chết tôi à. Lại c̣n phấn son trên măt, mồ hôi mồ kê nhễ nhại làm loang lổ ố nḥe. C̣n mấy bạn trẻ th́ nói " chúng cháu đang sung sức, cần ǵ phải vận động mới khỏe".
Đối với tuổi trẻ tuy sức lực đang dồi dào nhưng nếu không vận động th́ sức lực đó rồi sẽ chóng hao ṃn và không mấy chốc thân thể sẽ trở thành yếu đuối. Đối với quư vị cao niên v́ lâu ngày không tập luyện, vận động nên thân thể không được mạnh mẽ, tâm thần mệt mỏi khiến các cụ mang nặng cái mặc cảm là già yếu, không vận động nổi.
Sự thật th́ vận động là một quá tŕnh cần thiết để duy tŕ và tăng tiến sức khỏe, bảo vệ chức năng của các cơ quan thiết yếu trong cơ thể như tim, phổi, bộ máy tiêu hóa, bộ máy tuần hoàn v.v..Sự vận động này cần thiết cho mọi lứa tuổi.
V́ thế ta nên có một kế hoạch trước khi bắt đầu vận động. Một đôi giầy không thích hợp, hăng hái tập quá nhiều rồi đau chân, mất sức thế là bỏ cuộc đi bộ. Rồi bắp thịt, bàn chân thích khỏe mạnh mà trí năo không ưng. Cho nên phải có sự quyết tâm, một giao kèo với ḿnh với ba chữ C: Cương quyết, Chuyên cần, Cố gắng. Hăy coi sự luyện tập như một nhu cầu cần thiết hàng ngày. Sắp đặt giờ tập vào thời gian nhất định để tránh sáng bảo để chiều rồi chiều bận thôi để sáng mai tập nhiều hơn. Bắt đầu từ từ tùy theo sức chịu đựng rồi tăng dần dần. Mất nhiều chục năm để cơ thể yếu th́ cũng cần thời gian để tập luyện hồi phục.
Trước khi vận động, quư vị cao niên cần xét t́nh trạng sức khỏe để biết điều ǵ nên làm và điều ǵ nên tránh. Do đó cần phải nhờ một bác sĩ y khoa khám bệnh và chỉ dẫn những điều cần thiết. Ví dụ, nếu quư cụ có bệnh tim th́ tất nhiên phải tránh những h́nh thức vận động cần nhiều sức lực như chạy bộ, quần vợt v.v...
Rồi tham khảo với bác sĩ để điều chỉnh mấy thứ thuốc ḿnh đang uống cũng như kiểm soát lại sức khỏe tổng quát xem có trở ngại ǵ khi vào chương tŕnh tập luyện.
Thuốc ngủ, thuốc an thần làm hạ huyết áp khi đứng lâu, gây chóng mặt, dễ ngă.
Thuốc thông tiểu tiện làm mất nước, mất potassium, gây vọp bẻ, nhịp tim loạn xạ, nên khi tập cần uống thêm nước.
Thuốc trị tiểu đường làm giảm đường trong máu, sự vận động cũng đốt nhiều nguyên liệu này, nên cần đề pḥng lượng glucose trong máu quá thấp, gây tổn thương cho cơ thể.
Nếu đang có bệnh tim, bệnh cao huyết áp, bệnh tiểu đường, quá mập, hoặc hút thuốc lá th́ cần được bác sĩ hướng dẫn mức độ tập luyện để bệnh không nặng hơn.
Thường th́ các bác sĩ đều cho ta làm một trắc nghiệm xem khả năng chịu đựng của trái tim tới mức nào. Trong trắc nghiệm này, ta đi rồi chạy trên máy chạy tự động với tốc độ tăng dần. Trái tim phải bơm mạnh hơn để cung cấp dưỡng khí. Thử nghiệm cho biết nếu máu cung cấp cho tim giảm. Nếu có thuyên giảm th́ bác sĩ sẽ cho ta biết tập luyện thế nào cho vừa sức.
Những điều cần lưu ư khi tập luyện mấy điểm sau đây ta cần lưu ư:
1- Khi chưa bao giờ tập luyện, ta cần cẩn thận lựa chọn môn tập nào thích hợp với tuổi tác và t́nh trạng sức khỏe của ḿnh.
2- Khi đă có chương tŕnh tập từ những năm về trước, ta có thể tiếp tục chương tŕnh đó miễn là cơ thể không thấy có triệu chứng khó chịu nào.Tuy nhiên cũng nên giảm thời gian vận động một ít cho phù hợp với niên kỷ hiện tại.
3- Không nên tiếp tục những môn tập luyện gây nhiều cảm xúc mạnh hoặc có tính cách tranh đua dữ dội khiến có thể đưa tới thay đổi đột ngột cho cơ thể. Ở tuổi già, sự vận động mang nhiều tính chất thư giăn, linh hoạt cơ thể hơn là cạnh tranh thua được.
4- Tạm ngưng vận động khi trong người không hoàn toàn khỏe mạnh hoặc quá lo lắng khi tập. Tránh tập luyện ngay sau hoặc trước khi ăn no.
5- Những ngày quá nóng và ẩm, hoặc quá lạnh và gió, không thuận lợi cho việc vận động ngoài trời.
6- Đang tập luyện mà thấy những dấu hiệu sau đây th́ nên ngưng: Khó thở, hồi hộp, nhịp tim nhanh, không đều, đau ngực nhất là cơn đau chạy xuống vai-tay trái.
7-Uống nước trước, trong khi và sau khi vận động.
Một trong những rủi ro khi vận động là bị vọp bẻ .Vọp bẻ có nghiêu lư do: khô nước trong cơ thể, mệt mỏi, lạnh, mất thăng bằng muối khoáng magnesium, sodium và potassium, cơ thể ở một vị quá lâu. Để bớt đau, thoa bóp và chườm hơi nóng nơi đau, uống nước đầy đủ.
Môn vận động nào tốt.
Nhiều vị thắc mắc hỏi môn tập luyện nào tốt. Ư kiến chung của các chuyên gia cho là môn nào cũng tốt miễn là phù hợp với điều kiện cá nhân cuả ḿnh : tuổi tác, t́nh trạng sức khỏe.
Thường thường, người ta chia môn tập luyện ra làm 4 loại :
-Tập luyện để có sức chịu đựng, tăng nhịp tim đập, tăng hô hấp trong một thời gian, tốt cho tim phổi và giúp ngăn ngừa hay tŕ hoăn một số bệnh tật.
-Tập luyện cho có sức mạnh, bắp thịt nở nang, khiến người cao tuổi có thể sống độc lập, làm những việc cần thường nhật.
-Tập luyện để giữ thăng bằng cơ thể, tránh té ngă, gây gẫy xương, đưa đến tàn tật.
-Tập luyện co dăn để cơ thể linh động, mềm mại.
Bơi lội, khiêu vũ, đạp xe đạp, yoga nhất là đi bộ đều tốt.
Sau đây là vài phương pháp vận động thích hợp vối tuổi cao niên.
Đi Bộ.
Theo nhiều chuyên viên sức khỏe, trong các phương pháp vận động th́ đi bộ là phương pháp dễ nhất, rẽ nhất, tự nhiên nhất mà không kém phần hữu hiệu đối với sức khỏe. Để thực hiện việc đi bộ, ta chỉ cần một đôi giầy vừa vặn, bộ quần áo thoải mái và ư muốn vững chắc. Đi bộ thường được coi như thông dụng, thích hợp với người già, có thể thực hiên bất cứ lúc nào, ít gây tai nạn và mang lại nhiều ích lợi cho cơ thể.
1- Đi bộ là một trong nhiều môn tập luyện mà tuổi tác cũng như điều kiện sức khỏe không là những trở ngại.
2- Không phải học cách đi bộ v́ ta đă biết đi từ lúc một tuổi, bây giờ chỉ cần áp dụng nhịp điệu theo tuổi hiện tại.
3- Ta có thể sắp xếp thời gian đi bộ vào chương tŕnh mỗi ngày một cách dễ dàng; không cần mất th́ giờ thay quần áo, lái xe tới pḥng tập thể dục. V́ ta có thể đi bộ trong nhà ngoài đường, trước cửa.
4- Ta không cần có bạn để đi bộ như khi đánh quần vợt, nhưng nếu có bạn cùng đi th́ vui hơn;
5- Người đi bộ thường ít bỏ cuộc và đi lâu hơn là chạy bộ. Nếu ta đă thực thi chương tŕnh được dăm tuần lễ là ta thành như ghiền, mỗi ngày phải đi bộ;
6- Đi bộ đều đặn làm điều ḥa tim mạch, tăng khả năng hít thở của phổi, làm hạ huyết áp, đốt nhiều nhiên liệu khiến bớt mập, giảm sự loăng xương, giảm phong thấp. Một quan sát tại Luân đôn từ năm 1950 với những bưu tín viên đi bộ đưa thư và nhân viên làm việc văn pḥng, cho thấy người đưa thơ ít bị bệnh tim hơn.
7- Đi bộ mang cho ta nhiều năng lực, hít thở nhiều dưỡng khí trong lành, hồng cầu nhiều dưỡng khí khiến ta thấy khỏe mạnh ra;
8- Đi bộ làm tâm hồn thư dăn, tâm trạng thoải mái, trí tuệ lanh lợi, sáng suốt.
9- Người đi bộ thường ăn uống điều độ, ít hút thuốc lá, sống lành mạnh hơn người không tập luyện.
Trong khi đi bộ, giữ lưng thẳng, bụng thót, cổ và đầu ngay, mắt nh́n về phía trước . Bước tới nhịp nhàng, không quá dài, tay vung tới lui để có thêm chớn và giữ thăng băng cơ thể.
Một chuyên viên về thể dục thể thao, bác sĩ Whitaker đề nghị quư cụ theo một chương tŕnh 5 tuần rất giản dị sau đây:
Tuần thứ nhứt: Đi bộ 5 phút với những bước đi trung b́nh không chậm, không nhanh, từ nhà ra đường rồi trở về.
Tuần thứ hai: Tăng thời gian đi bộ từ 5 lên 10 phút từ nhà ra đường, và 10 phút từ đường trở về nhà, vẫn đi những bước trung b́nh như trên.
Tuần thứ ba: Tăng thời gian lên 15 phút đi và 15 phút về, tổng cộng 30 phút.
Tuần thứ tư: Vẫn giữ thời gian đi và về là 30 phút, nhưng bước nhanh hơn để tăng khoảng đường đi bộ lên 10%.
Tuần thứ năm: Đo nhịp tim đập để t́m nhịp đập thích hợp với bản thân ḿnh. Việc này phải nhờ bác sỹ chỉ dẫn để biết nhịp đâp tối đa của ḿnh là bao nhiêu. Khi biết rồi th́ tự đo nhịp tim đập: lấy 70% nhịp đập tối đa làm chuẩn để theo đó mà điều chỉnh bước đi nhanh hay chậm, miễn là tim không đập nhanh hơn số 70% nhịp đập tối đa
Xin nói rơ về nhịp tim tối đa maximum heart rate.
Khi c̣n trẻ trung khỏe mạnh, trái tim có thể co bóp thật nhanh tới mức độ cao nhất, chẳng hạn 200 nhịp một phút để cung cấp dưỡng khí cho ta leo một ngọn đồi. Nhưng với tuổi cao, trái tim không hoạt động mạnh như vậy được. Nhip tối đa giảm dần dần từ sáu tới tám nhịp cho mỗi thập niên. Cách giản dị để tính nhịp tim tối đa là trừ con số 220 với số tuồi. Người 50 tuổi, nhịp tối đa là 170; tuổi 70 th́ nhịp tối đa sẽ là 150. Để an toàn ta không nên tập luyện quá 60 - 75% nhịp tối đa
Đi bộ dưới nước
Đúng ra phải nói là đi trong nước. Nếu có một hồ tắm với mức nước ngang ngực th́ đi trong nước là một h́nh thức vận động lư tưởng. Trước hết, đi trong nước an toàn. Không như chạy bộ có thể làm thương tổn đầu gối và khuỷu chân, bơi lội khiến toàn thân mệt mỏi, tập tạ có thể làm bắp thịt co rút. Đi bộ trong nước không có những rủi ro kể trên
Khi đi bộ trong hồ nước với mực nước ngang ngực th́ ta cảm thấy sức cản của nước và ta có thể điều chỉnh sức cản đó bằng cách tăng hay giảm tốc độ bước đi. Đi bộ trong nước khiến ta tiêu thụ chừng 460 calôri mỗi giờ. Một chương tŕnh gồm có 20 phút đi bộ trong nước, ba lần mỗi tuần, có thể đem lại những lợi ích cho thân thể như đi bộ hoặc chạy bộ.
Các lợi ích gồm có: tăng cường các bắp thịt, các chức năng của tim, sự mềm dẻo của thân thể. Đi bộ trong nước không làm đổ mồ hôi, với những rủi ro như đi trên bộ.
Đi trong nước cũng an toàn đối với những người bị bệnh tim, cao huyết áp, nhức khớp xương, bởi v́ nước gánh chịu 90% sức nặng của thân thể, do đó nhiều người không thể đi bộ thoải mái trên đất có thể đi thoải mái trong nước.
Hiệu lực trị liệu của môn đi trong nước khiến nhiều chuyên viên trị liệu phục hồi dùng môn này trong chương tŕnh phục hồi sức khỏe cho những lực sĩ bị thương trong các cuộc vận động biểu diễn.
Nhiều người thực hành đi trong nước khám phá nhiều lợi ích khác. Họ cảm thấy như được xoa bóp (massage) và sự căng thẳng thần kinh cũng tan biến. Một cụ bà 70 tuổi nói rằng cụ thích vừa đi trong nước vừa chuyện tṛ với các bạn đồng hành và quên rằng ḿnh đang tập thể dục.
Bằng các động tác khác nhau, phương pháp đi trong nước có thể chuyển động mọi bắp thịt của thân thể. Đi tới đi lui, đi ngang, vung hai tay dưới nước là những động tác để thực hiện một cuộc vận động thân thể toàn diện. Các cụ cao niên có bệnh nên hỏi ư kiến bác sĩ trước khi bắt đầu một chương tŕnh vận động bằng phương pháp đi trong nước.
Kết luận
Để mang lại ích lợi cho cơ thể, tập luyện cần đều đặn và lâu dài; cố gắng giữ đúng giờ tập như một hẹn ḥ quan trọng, đặt tiêu chuẩn cho từng giai đoạn và tự tưởng thưởng khi thực hiện được ư muốn.
Với nhiều vị cao tuổi, động lực thúc đẩy lúc nào cũng có sẵn. Họ nói rằng sự chuyên cần này mang đến cảm giác sung sức khiến họ khó mà ngưng v́, chỉ thiếu vận động vài ngày là thấy hậu quả ngay. Nhưng cũng có nhiều vị cần thêm một khích lệ như có bạn để cùng tập, nghe nhạc hay coi phim truyện hấp dẫn khi tập. Đồng thời chương tŕnh tập cũng cần được sắp xếp làm sao cho lư thú, hấp dẫn.
Cách đây trên nửa thế kỷ, học giả lăo thành Trần Trọng Kim và các cộng sự viên đă kể câu chuyện sau đây trong Quốc Văn Giáo Khoa Thư lớp Dự Bị:
"Người Ngô Phổ hỏi ông Hoa Đà cái cách giữ vệ sinh thế nào, ông Hoa Đà nói rằng:
" Người ta phải làm lụng vận động luôn, th́ ăn uống mới dễ tiêu, huyết mạch mới dễ lưu thông, và bịnh tật mới không sinh ra được. Cái ch́a khóa mà không rỉ là v́ dùng đến luôn. Nước giừa ḍng không dơ bẩn, là v́ chảy liên tục. Người ta cũng vậy, có vận động th́ mới khỏe mạnh"
"Người Ngô Phổ theo lời dạy ấy. Quả nhiên mỗi ngày một khỏe ra và sống được ngoài chín mươi tuổi".
Lại có nhận xét: " Ở tuổi trẻ, sự sung sức là một lựa chọn, nhưng ở người già, nó là điều cần thiết."
Ta nhớ những cái đồng hồ cổ xưa: khi nó ngưng chạy không phải v́ lư do hao ṃn, mà v́ cần phải được lên dây thiều.Cơ thể người cao tuổi cũng vậy, cần được lên dây thiều. Bằng sự vận động, tập luyện cơ thể đều đặn.
Khi bạn đạp xe lên một con dốc con, mồ hôi chảy ướt áo và bàn chân tưởng như mỏi nhừ th́ bạn sẽ được tận hưởng sự tuyệt vời khi chiếc xe lăn nhanh xuống con dốc phía trước, những giọt mồ hôi bốc hơi, để lại cảm giác mát lạnh khiến bạn quên nhanh tất cả mệt mỏi...
Cuộc sống cũng giống như một con đường rất dài. Dù có đang chạy trên những đoạn bằng phẳng, người ta vẫn không bao giờ quên sẽ có lúc phải đối diện với việc lên dốc và cả xuống dốc. Một người bạn đă nói với tôi điều giản dị ấy khi cùng một lúc, cô bạn phải đối diện thất bại, cả trong t́nh yêu lẫn trong công việc ở công ty. Điều làm tôi nể phục cô bạn ấy là sự can đảm. Cô ấy không khóc, không oán trách, cũng không lặng lẽ suy sụp. Bởi lẽ bạn tôi biết tự thu xếp, đặt những nỗi buồn sang một bên, dành sức lực để tiếp tục "vượt dốc".
Rất nhiều khi trong nhịp sống gấp gáp này, nỗi mệt mỏi, sự chán chường, cảm giác thất vọng đă vắt kiệt sức lực; lấy đi niềm lạc quan. Bạn muốn buông xuôi tất cả. Nhưng nếu bạn dừng lại và quay nh́n trở về điểm xuất phát, bạn sẽ biết cái cảm giác tuyệt vời khi nh́n những ǵ ta đă vượt qua. Có thời điểm bạn nhận ra ḿnh đang đứng trên đỉnh dốc. Hít thật sâu và nh́n kỹ về phía trước, bạn không cần phải hét lên sung sướng. Và khi ấy, điều bạn tự nhắc ḿnh sẽ là t́m thêm những đỉnh cao mới, không cho phép ḿnh thả dốc quá nhanh.
Cuộc sống của chúng ta giống như những chuyến đi bởi lẽ, ta luôn có nhiều những lựa chọn nhưng không nên mất quá nhiều thời gian để t́m được kết quả ḿnh muốn. Khi thật sự ră rời thân thể, bạn hăy dừng lại ven đường nghỉ ngơi đôi chút. Dừng lại và bước đi đúng là cách phục hồi năng lực nhanh chóng nhất.
Lên dốc tuy chậm chạp, mệt mỏi thật nhưng phải thừa nhận mức độ an toàn cao hơn khi bạn thả dốc. Cảm giác của việc lao nhanh và phía trước tuyệt vời thật, nhưng biết đâu vực thẳm đâu đó mà bạn không kịp nh́n thấy, và biết đâu chiếc xe đă bị đứt thắng phanh. Có hàng trăm trở ngại, và bạn không bao giờ được tự măn...
Atlantic Ocean Road (Na Uy) - Một trong những con đường đẹp nhất thế giới
Đâu là con dốc của bạn?
Cuộc sống cũng giống một con đường, khi bạn đang bước trên những khổ đau th́ đó là lúc bạn buộc phải "lên dốc" trong hành tŕnh của đời ḿnh. Dĩ nhiên, lúc tận hưởng cảm giác hạnh phúc th́ không phải bất hạnh sẽ chẳng bao giờ xuất hiện. Cuộc đời vốn là một chuyến đi, cái bạn cần là "để dành" sức lực và cảm hứng cho những chặng đường kế tiếp.
Tôi sanh ra vào thời Pháp thuộc, lớn lên, ra đời với Mỹ Diệm, Mỹ Thiệu rồi... già trước tuổi sau ngày "cách mạng thành công" ! Để thấy tôi đă có cái may mắn biết thằng Tây, biết Chú Sam, biết Bác. Thằng Tây đội nón cối thực dân ngồi trên đầu thằng dân đội nón lá. Chú Sam với cái nhăn bàn tay của chú nắm bàn tay người bạn mà chú giúp đỡ – cái nhăn chưa kịp tróc, chú đă buông rơi thằng bạn như buông rơi một vật vô tri! Trải qua ba trào như vậy mà tôi đă không thành Tây, không thành Mỹ, cũng không thành Bôn-sê-vít, nhờ truyền thống của ông cha: Biết giữ ǵn cái gốc. Điều này, tôi rất tự hào.
Bây giờ, tôi xin tự giới thiệu ...
Tôi tên là Tư – Lê Di Tư – Theo ông nội tôi kể lại th́ tôi thuộc ḍng họ Lê Di ở Huế, một ḍng họ nổi tiếng khoa bảng. Hồi đó, ông sơ ông sờ ǵ của tôi đă làm quan lớn trong triều đ́nh. Ổng được lệnh vua, đưa dân đi dài vào Nam khai hoang, dựng làng lập ấp, để mở mang bờ cơi. Khi ổng vào đến vùng rừng thiêng nước độc mà sau này người ta gọi là Tây Ninh, ổng ngă bịnh rồi chết. Sau đó, không nghe ông nội tôi kể tiếp. Điều mà tôi biết là đến đời ông nội tôi, cái gia tài quyền quy chữ nghĩa của ḍng họ Lê Di chỉ c̣n lại đủ để ông nội tôi...bắt mạch hốt thuốc độ nhựt! Rồi qua đến đời cha tôi, đời anh chị tôi...chỉ c̣n làm ruộng dài dài, mà mớ chữ nghĩa th́ vừa đủ để ngâm nga mấy truyện thơ b́nh dân như Chàng Nhái Kiểng Tiên hay Bạch Viên Tôn Các.
Hồi đó, có người thắc mắc tại sao tôi đă mang cái họ Lê Di rất văn vẻ, rất ...quí phái mà lại có cái tên Tư nghe quá cộc lốc khô khan? Nói cho có vẻ...văn chương, cái họ của tôi như tấm lụa mềm mà sao cái tên của tôi th́ như ḥn sỏi nhám? Đó là do bản chất thật thà của cha tôi. Ổng đặt tên anh em chúng tôi giống như ổng đếm bầy con! Đầu tiên là anh cả tôi: Lê Di Một. Kế đó là anh Lê Di Hai. Tiếp theo là chị tôi: Lê Thị Ba. À! Chỗ này được cha tôi giải thích...gọn bâng: Tại nó là con gái, mang họ Lê Di sao được, nữ sanh ngoại tộc mà ! Cuối cùng là tôi, Lê Di Tư, sanh cách chị tôi đến chín năm. V́ vậy, ở nhà gọi tôi là thằng Út, c̣n hàng xóm th́ gọi tôi là Út Tư, chắc là để khỏi lầm với những thằng Út khác.
Năm đó, tôi đến tuổi vào trường tiểu học. Cha tôi xách xe đạp chạy ra nhà việc (hồi đó, chỗ ban hội tề –là những người chức trách trong làng - làm việc được gọi là nhà việc, cũng có người gọi là nhà vuông bởi v́ ngôi nhà đó có bốn cạnh bằng nhau) để trích lục khai sanh của tôi. Khi ổng về đến nhà, ổng cầm tờ khai sanh vừa chỉ chỏ vừa phàn nàn: "Con mẹ thằng lục bộ! Hồi đó tao khai là Lê Di Tư, nó nghe rơ chớ, lại c̣n gục gặc đầu nói đứa thứ bốn phải không. Vậy mà nó đánh dấu ư cách xa chữ u đến cả thước lận, thành ra là dấu sắc. Bây giờ thằng chả chết mất rồi, lấy ai mà đối chất đây? C̣n thằng lục bộ mới này th́ nó đọc sao là chép y ra vậy. Con mẹ nó! Làm thằng nhỏ bây giờ tên là Tú. Coi vô duyên không?".
Vậy là trong khai sanh – và măi về sau này – tôi tên là Lê Di Tú! Phiền một điều là hồi đó cái tên Tú này tôi nghe không quen lỗ tai. Cho nên, ngày đầu trong trường tiểu học, khi thầy giáo điểm danh, gọi đến Tú là tôi vẫn tĩnh bơ ngồi yên. C̣n ḍm qua ngó lại coi là đứa nào! Cũng may là thầy giáo lớp chót đó là cậu Sáu An - bà con bạn d́ với má tôi - nên cẩu đă biết qua cái sự trục trặc trong cái tên của tôi. Thẩy bèn gọi ‘’ Tư ‘’ làm tôi giựt ḿnh dạ một tiếng lớn. Cả lớp cười rộ. Rồi mấy ngày sau đó, khi gọi đến Tú là thẩy... chêm ngay tiếng Tư cho xong chuyện. Trẻ con dễ thấm, nên chỉ mấy hôm sau là tôi đă quen với cái tên Tú văn vẻ đó, như đă quen lâu !
Lật bật rồi tôi cũng trèo tới lớp nhứt, rồi đậu xép-phi-ca (certificat). Hồi này, ở nhà trúng mấy mùa lúa, nên cha tôi quyết định cho tôi học tới. Ổng nói: ‘’Thằng Út nó lanh lợi, bắt nó làm ruộng cũng uổng ‘’ (Bây giờ nhớ lại, tôi không khỏi ph́ cười : ổng làm như phải là ...cù lần mới đi làm ruộng!) Vậy là tôi được xuống Sàig̣n thi vào trường lớn (hồi đó, bậc trung học đă được gọi là trường lớn, bởi v́ nó... lớn hơn trường tiểu học). Tôi thi đậu và ở nội trú. Cha tôi sắm cho tôi cái nón cối hiệu Con Gà Trống và đôi xăng-đan (sandales). Xưa nay, lúc nào tôi cũng đầu trần và đi chân không - đôi guốc chỉ dùng để...rửa chân ban đêm trước khi leo lên ván ngủ. Bây giờ, vào trường lớn phải khác !
Ở trường lớn, người ta gọi tôi là Tú Lê để phân biệt với thằng Tú Phạm học cùng lớp và cũng ở nội trú như tôi. Tôi mang cái tên Tú Lê được hai năm th́ trong nước có giặc. Sàig̣n bị đồng minh ǵ ǵ đó dội bom. Trường lớp bị đóng cửa, dân chúng thị thành tản cư. Cha tôi vội vă đem tôi về làng. Từ đó, tôi tập tành làm ruộng. Điều này không đi đúng với sự mong muốn của cha tôi. Lâu lâu ổng hay nhắc :’’Con mẹ nó! Nếu không có giặc th́ thằng nhỏ đă không phải về làm ruộng. Gịng họ Lê Di bây giờ chỉ c̣n có ḿnh nó là khá. Vậy mà...’’. Câu nói thường bị bỏ lửng. Để thấy ổng cũng hơi phiền trách ông Trời đă không giúp tôi đi theo “con đường chữ nghĩa” cho ḍng họ Lê Di được nở mặt, mà đẩy tôi về với ruộng lúa, con trâu, cái cày...Riêng tôi th́ lại thích được như vậy. Có lẽ tại v́ cái gốc “ruộng” của tôi đă ăn quá sâu vào đất. Tôi sung sướng được trở về với cái tên “Út Tư” b́nh dị mà hàng xóm dùng để gọi tôi từ thuở ấu thời. Và tôi cũng quên dễ dàng cái tên “Tú Lê” văn vẻ đă bỏ lại ở một góc sân nào đó trong trường lớn...
Vào thời ông Diệm/ông Thiệu, tôi “đi” dân vệ. Để được ở lại làng giúp gia đ́nh làm ruộng ngoài giờ công tác ở đơn vị địa phương. Bởi v́ gia đ́nh tôi không có tá điền tá thổ ǵ hết. Ngoại trừ mùa cấy hay mùa gặt phải mướn thêm người giúp cho “kịp mưa kịp nắng”, kỳ dư đều do người trong gia đ́nh tôi làm lấy, kể cả mẹ tôi, mấy chị dâu anh rể tôi và vợ tôi nữa (hồi này tôi đă có vợ con). Kể lại như vậy để thấy rằng gia đ́nh chúng tôi thuộc loại “tay làm hàm nhai” chớ không phải loại “chỉ tay năm ngón, ngồi không trục lợi” ! Và nhờ trời, gia đ́nh tôi làm ruộng mà “lúa ăn không hết”...
Sau biến cố tháng Tư 1975, tôi đi học tập hết ba hôm rồi về nhà tiếp tục làm ruộng. Yên chí rằng ḿnh thuộc giới công nông đem “mồ hôi đổi lấy bát cơm”, lấy sức “lao động làm nên của cải” (mấy câu này tôi mới học được của mấy cán bộ cách mạng, cha nào cha nấy nói y như nhau, c̣n lập đi lập lại nữa nên...dễ nhớ!) Chớ không thuộc loại “Mỹ Ngụy ác ôn” hay “trí thức vong bản” hay “địa chủ phú nông , cường hào ác bá “ ǵ ǵ...Tôi đă thật t́nh tin tưởng rằng ḿnh “không có nợ máu với nhân dân” th́ không có ǵ phải lo âu sợ sệt. Chẳng dè ít lâu sau ruộng bị “sung” vào hợp tác xă, c̣n chúng tôi th́ làm công lại cho họ. Ngang ngược một cách rất...tự nhiên! (May quá! Cha mẹ tôi đă thất lộc trước ngày “cách mạng thành công”. Mừng cho ổng bả!)
Vào hợp tác xă chưa đủ. C̣n phải đi lao động (làm như đi làm ruộng mỗi ngày chưa phải là lao động!) Rồi đi họp hành, học tập đường lối chủ trương (làm như phải có những thứ đó th́ lúa...mới tốt!) Rồi đi mết tinh, rồi hô khẩu hiệu, rồi khai lư lịch khai tới khai lui...Có đêm tôi nằm trăn trở, nghĩ tiếc cho cái gốc của ông bà để lại, bây giờ không c̣n đứng vững nữa. Cái ǵ không giống cái ǵ hết ! Lai căn tạp nhạp.
Vậy là sau một thời gian nhẫn nhục làm một “nhân khẩu“ của chế độ, tôi thấy tối ngày cứ hô “sống măi, sống măi, sống măi” chắc... chết quá! Tôi đành liều mạng mang vợ con vượt biên. Nhờ ơn trên pḥ hộ, chúng tôi đi thoát và tấp lên đảo Pulau Bidong (Mă Lai).
Sau hơn bốn tháng “nằm” đảo, chúng tôi được chánh quyền Pháp nhận cho định cư. Đó là nhờ chút ít tiếng Pháp c̣n sót lại của thuở thiếu thời xa xưa. Thuở đó, mỗi ngày học tṛ phải chào cờ “Đại Pháp”, phải hát bài “Maréchal ! Nous voilà !”. Vào lớp phải đứng thẳng, đợi thầy nói “Asseyez-vous” rồi chấm câu với tiếng roi mây hay cây thước bảng đập lên bàn. Chừng đó, cả lớp đồng nói “Nous nous asseyons” rồi mới ngồi xuống. Ở cái thời như vậy mà sao cái “gốc” vẩn c̣n. Có lẽ nhờ truyền thống của ông cha và nhờ mấy quyển Quốc Văn Giáo Khoa Thư đă âm thầm nhen nhúm t́nh thương quê hương dân tộc.
Vậy là trong khai sanh – và măi về sau này – tôi tên là Lê Di Tú! Phiền một điều là hồi đó cái tên Tú này tôi nghe không quen lỗ tai. Cho nên, ngày đầu trong trường tiểu học, khi thầy giáo điểm danh, gọi đến Tú là tôi vẫn tĩnh bơ ngồi yên. C̣n ḍm qua ngó lại coi là đứa nào! Cũng may là thầy giáo lớp chót đó là cậu Sáu An - bà con bạn d́ với má tôi - nên cẩu đă biết qua cái sự trục trặc trong cái tên của tôi. Thẩy bèn gọi ‘’ Tư ‘’ làm tôi giựt ḿnh dạ một tiếng lớn. Cả lớp cười rộ. Rồi mấy ngày sau đó, khi gọi đến Tú là thẩy... chêm ngay tiếng Tư cho xong chuyện. Trẻ con dễ thấm, nên chỉ mấy hôm sau là tôi đă quen với cái tên Tú văn vẻ đó, như đă quen lâu !
Lật bật rồi tôi cũng trèo tới lớp nhứt, rồi đậu xép-phi-ca (certificat). Hồi này, ở nhà trúng mấy mùa lúa, nên cha tôi quyết định cho tôi học tới. Ổng nói: ‘’Thằng Út nó lanh lợi, bắt nó làm ruộng cũng uổng ‘’ (Bây giờ nhớ lại, tôi không khỏi ph́ cười : ổng làm như phải là ...cù lần mới đi làm ruộng!) Vậy là tôi được xuống Sàig̣n thi vào trường lớn (hồi đó, bậc trung học đă được gọi là trường lớn, bởi v́ nó... lớn hơn trường tiểu học). Tôi thi đậu và ở nội trú. Cha tôi sắm cho tôi cái nón cối hiệu Con Gà Trống và đôi xăng-đan (sandales). Xưa nay, lúc nào tôi cũng đầu trần và đi chân không - đôi guốc chỉ dùng để...rửa chân ban đêm trước khi leo lên ván ngủ. Bây giờ, vào trường lớn phải khác !
Ở trường lớn, người ta gọi tôi là Tú Lê để phân biệt với thằng Tú Phạm học cùng lớp và cũng ở nội trú như tôi. Tôi mang cái tên Tú Lê được hai năm th́ trong nước có giặc. Sàig̣n bị đồng minh ǵ ǵ đó dội bom. Trường lớp bị đóng cửa, dân chúng thị thành tản cư. Cha tôi vội vă đem tôi về làng. Từ đó, tôi tập tành làm ruộng. Điều này không đi đúng với sự mong muốn của cha tôi. Lâu lâu ổng hay nhắc :’’Con mẹ nó! Nếu không có giặc th́ thằng nhỏ đă không phải về làm ruộng. Gịng họ Lê Di bây giờ chỉ c̣n có ḿnh nó là khá. Vậy mà...’’. Câu nói thường bị bỏ lửng. Để thấy ổng cũng hơi phiền trách ông Trời đă không giúp tôi đi theo “con đường chữ nghĩa” cho ḍng họ Lê Di được nở mặt, mà đẩy tôi về với ruộng lúa, con trâu, cái cày...Riêng tôi th́ lại thích được như vậy. Có lẽ tại v́ cái gốc “ruộng” của tôi đă ăn quá sâu vào đất. Tôi sung sướng được trở về với cái tên “Út Tư” b́nh dị mà hàng xóm dùng để gọi tôi từ thuở ấu thời. Và tôi cũng quên dễ dàng cái tên “Tú Lê” văn vẻ đă bỏ lại ở một góc sân nào đó trong trường lớn...
Vào thời ông Diệm/ông Thiệu, tôi “đi” dân vệ. Để được ở lại làng giúp gia đ́nh làm ruộng ngoài giờ công tác ở đơn vị địa phương. Bởi v́ gia đ́nh tôi không có tá điền tá thổ ǵ hết. Ngoại trừ mùa cấy hay mùa gặt phải mướn thêm người giúp cho “kịp mưa kịp nắng”, kỳ dư đều do người trong gia đ́nh tôi làm lấy, kể cả mẹ tôi, mấy chị dâu anh rể tôi và vợ tôi nữa (hồi này tôi đă có vợ con). Kể lại như vậy để thấy rằng gia đ́nh chúng tôi thuộc loại “tay làm hàm nhai” chớ không phải loại “chỉ tay năm ngón, ngồi không trục lợi” ! Và nhờ trời, gia đ́nh tôi làm ruộng mà “lúa ăn không hết”...
Sau biến cố tháng Tư 1975, tôi đi học tập hết ba hôm rồi về nhà tiếp tục làm ruộng. Yên chí rằng ḿnh thuộc giới công nông đem “mồ hôi đổi lấy bát cơm”, lấy sức “lao động làm nên của cải” (mấy câu này tôi mới học được của mấy cán bộ cách mạng, cha nào cha nấy nói y như nhau, c̣n lập đi lập lại nữa nên...dễ nhớ!) Chớ không thuộc loại “Mỹ Ngụy ác ôn” hay “trí thức vong bản” hay “địa chủ phú nông , cường hào ác bá “ ǵ ǵ...Tôi đă thật t́nh tin tưởng rằng ḿnh “không có nợ máu với nhân dân” th́ không có ǵ phải lo âu sợ sệt. Chẳng dè ít lâu sau ruộng bị “sung” vào hợp tác xă, c̣n chúng tôi th́ làm công lại cho họ. Ngang ngược một cách rất...tự nhiên! (May quá! Cha mẹ tôi đă thất lộc trước ngày “cách mạng thành công”. Mừng cho ổng bả!)
Vào hợp tác xă chưa đủ. C̣n phải đi lao động (làm như đi làm ruộng mỗi ngày chưa phải là lao động!) Rồi đi họp hành, học tập đường lối chủ trương (làm như phải có những thứ đó th́ lúa...mới tốt!) Rồi đi mết tinh, rồi hô khẩu hiệu, rồi khai lư lịch khai tới khai lui...Có đêm tôi nằm trăn trở, nghĩ tiếc cho cái gốc của ông bà để lại, bây giờ không c̣n đứng vững nữa. Cái ǵ không giống cái ǵ hết ! Lai căn tạp nhạp.
Vậy là sau một thời gian nhẫn nhục làm một “nhân khẩu“ của chế độ, tôi thấy tối ngày cứ hô “sống măi, sống măi, sống măi” chắc... chết quá! Tôi đành liều mạng mang vợ con vượt biên. Nhờ ơn trên pḥ hộ, chúng tôi đi thoát và tấp lên đảo Pulau Bidong (Mă Lai).
Sau hơn bốn tháng “nằm” đảo, chúng tôi được chánh quyền Pháp nhận cho định cư. Đó là nhờ chút ít tiếng Pháp c̣n sót lại của thuở thiếu thời xa xưa. Thuở đó, mỗi ngày học tṛ phải chào cờ “Đại Pháp”, phải hát bài “Maréchal ! Nous voilà !”. Vào lớp phải đứng thẳng, đợi thầy nói “Asseyez-vous” rồi chấm câu với tiếng roi mây hay cây thước bảng đập lên bàn. Chừng đó, cả lớp đồng nói “Nous nous asseyons” rồi mới ngồi xuống. Ở cái thời như vậy mà sao cái “gốc” vẩn c̣n. Có lẽ nhờ truyền thống của ông cha và nhờ mấy quyển Quốc Văn Giáo Khoa Thư đă âm thầm nhen nhúm t́nh thương quê hương dân tộc.
Chúng tôi được “bốc” về đất liền ở thị xă Trenganu, rồi từ đó về Kuala Lampur, thủ đô Mă Lai, để làm thủ tục giấy tờ.
Hôm chuẩn bị lên xe để ra phi trường Kuala Lampur “bay” đi Paris, ḷng tôi như mở hội. Ngày mai chẳng biết ra sao, nhưng chân trời mới này đă thấy rộng thênh thang. Không phải cho tôi, mà là cho hai thằng con tôi đang trong tuổi lớn ! Điều này tôi muốn chia xẻ với những người ti. nạn đang đứng chùm nhum ở lănh sự quán Pháp đợi gọi lên xe ca, nhưng tiếc quá họ toàn là người Tàu Nam Vang và người Miên người Lào. Họ không biết tiếng Việt Nam, thành ra tôi... cụt hứng.
Chính ông phó lănh sự gọi tên từng gia đ́nh để trao thông hành và mời lên xe. Khi ổng gọi đến gia đ́nh “Lơ đi”, chẳng thấy ai nhúc nhích. Ổng đưa mắt t́m trong đám đông rồi cái nh́n của ổng ngừng lại ở tôi. Ổng mỉm cười hỏi bằng tiếng Pháp:”Gia đ́nh ông người Việt phải không?”. Tôi gật đầu “Ùy mong xiừ” mà tự hỏi làm sao ổng nhận ra cái gốc Việt Nam của ḿnh? Ổng bèn trao tờ thông hành rồi chúc thượng lộ b́nh an. Lên xe ca, tôi đọc tấm giấy thấy đề :”Nom: Ledi- Prénom: Tu”. Tôi nhổm dậy định xuống xe phân trần, nhưng xe đă rồ máy và tôi cũng nghĩ lại: Cái vốn Pháp ngữ quá ít ỏi của ḿnh không đủ để giải thích những gút mắt của cái họ cái tên Việt Nam, của dấu ê dấu sắc trong tiếng Việt Nam. Tôi đành ngồi xuống, thở dài… : Thân phận lưu vong, bỏ hết mất hết đă đành, chỉ có cái họ cái tên là mang theo được bên ḿnh, vậy mà bây giờ nó cũng không c̣n nguyên vẹn h́nh hài và âm thanh của nó nữa ! Nghĩ đến đó, tôi bỗng nghe tủi thân đến ứa nước mắt….
Ở Pháp, tôi không “hành” nghề làm ruộng. Tôi làm thợ nhà in. Chắc tổ tiên ḍng họ Lê Di, nhứt là vong hồn của cha tôi, muốn cho tôi -dù sống ở xứ người- cũng vẫn được gần với...chữ nghĩa ! Ở đây, người ta hay gọi tôi bằng cả họ lẫn tên “Ledi Tu”, bởi v́ phát âm ‘Lơ đi tuy‘ theo tiếng Pháp có nghĩa là “ Mầy có nói ra không? “.Tôi không thích, nhưng phải chấp nhận, như tôi đă chấp nhận định cư ở xứ này, bởi v́ điều quan trọng vẫn là tương lai của hai thằng con. Tuy nhiên, lâu lâu tôi vẫn thèm được nghe gọi “Út Tư”, cái tên có âm thanh hiền lành b́nh dị, cái tên sao mà gợi nhớ quê cha đất mẹ vô cùng...
Bây giờ tôi đă về hưu. Ngày ngày tôi “chăn” bầy cháu nội, dạy dỗ chúng nó từng chút để chúng nó đừng thành “Tây con”. Khi nói chuyện với cha mẹ của chúng, tôi thường ví von: ”Ba giống như cây bần cây đước đă bị cơn băo năm 1975 bứng ra khỏi đất. Trôi nổi bập bềnh theo sống gió đại dương đến khi đụng một bến bờ nào đó, cho dù đất khô đá cứng, cây bần cây đước đó vẫn cố bám rễ . Để giữ lấy cái gốc. Bởi v́ những nhánh nhóc bên trên rồi sẽ đâm chồi nẩy lộc. Cái gốc đó – chắc các con c̣n nhớ – nó tên là Việt Nam“.
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
