HƯỚNG DẪN SƠ CỨU (FIRST AID)
KHI BỊ CÔN TRÙNG, ĐỘNG VẬT VÀ NGƯỜI CẮN TRONG LÚC SINH HOẠT NGOÀI TRỜI Lynn Ly phỏng dịch theo "The Everything First Aid"
Những hoạt động ngoài trời như làm việc, vui chơi, giải trí, du ngoạn ở trong một số hoàn cảnh , khí hậu , và thời tiết . Khí hậu nóng và lạnh đều có thể gây ra những hệ quả đối lập (adverse consequences), và những sinh vật (critters) sống bên ngoài thỉnh thoảng gây dị ứng (ngứa ngáy khó chịu) hoặc tổn thương . Cơ thể bị thiếu nước hoặc ở cao độ (thí dụ lên đỉnh núi) và ở trong một số điều kiện ngoài trời khác cũng có thể làm bạn cảm thấy suy yếu đi .
Cho dù không có vấn đề ǵ khi bạn hoạt động ngoài trời, nhưng thật quan trọng bạn biết làm ǵ để chăm sóc hoặc trợ giúp những người bị chấn thương, bị bệnh tật bất ngờ .
I) BỊ CÔN TRÙNG, LOÀI VẬT VÀ NGƯỜI CẮN
Nhiều loại côn trùng và các sinh vật khác, bao gồm cả con người, gây ra các vết cắn và vết châm chích có thể cho cảm giác không thoải mái hoặc đe dọa tính mạng từ nhẹ nhẹ đến trung b́nh. Điều quan trọng là biết làm ǵ, làm thế nào để trị liệu, và khi nào th́ cần t́m kiếm đến trợ giúp từ chuyên gia y tế để trị liệu bất kỳ thương tổn tàng ẩn bên trong.
1) B̉ CẠP CẮN (SCORPION BITES)
Ḅ cạp là loại côn trùng nhiều chân có h́nh dạng giống tôm hùm (lobster-like arthoropods) nằm trong xếp loại côn trùng có nọc độc (arcahnid class, cùng loài nhền nhện = spider class), có một ng̣i / kim xoăn ở phần cuối nơi đuôi, và chúng thường được t́m thấy ở vùng sa mạc phía Tây Nam của Mexico (nước Mễ Tây Cơ). Những vết chích / đốt của bọ cạp dường như không có khả năng gây tử vong và dễ dàng điều trị, nhưng lại nguy hiểm cho trẻ nhỏ và người già hơn . Những triệu chứng bao gồm đau nhức ngay lập tức (immediate pain), nóng rát (burning), sưng tấy chút chút (minor swelling) và cảm giác tê (numb) hoặc ngứa ran (tingling sensation).
Những buớc sau đây cần nên thực hiện để trị liệu vết ḅ cạp cắn:
1. Rửa vùng bị ḅ cạp cắn bằng xà pḥng / xà bông và nước
2. Dùng túi trườm lạnh đặt lên vùng bị ḅ cạp cắn trong ṿng 10 phút , nếu cần thiết th́ lập đi lập lại việc trườm lạnh vùng bị cắn với khoảng cách giữa các lần trườm lạnh là 10 phút .
3. Gọi điện thoại đến trung tâm kiểm soát chất độc (the Poison Control Center), hay đi bệnh viện khi có bất kỳ triệu chứng nghiêm trọng ǵ
2) BỌ VE CẮN (TICK BITES)
Những người sống vùng rừng cây hay đồng cỏ, hay những người dành thời gian vui chơi giải trí ở những khu vực này th́ dễ bị bọ ve cắn . Loài côn trùng nho nhỏ này sống bằng cách hút máu các loài động vật có vú (mammals) thí dụ như hươu nai (deer), loài gậm nhấm (rodents), thỏ (rabbits) và có thể truyền bệnh từ động vật sang người .
Việc sơ cứu (first aid) những vết bọ ve cắn bao gồm loại bỏ con bọ ve đang bu bám ngay lập tức để tránh những phản ứng từ vết cắn và giảm thiểu tối đa các loại bệnh nhiễm trùng do bọ ve gây ra thí dụ bệnh Lyme, bệnh nóng sốt Colorado bọ ve (Colorado tick fever), bệnh nóng sốt được phát hiện ở núi đá (Rocky Mountain Spotted fever)
Để tháo bỏ con bọ ve bu bám trên người , hăy làm như sau:
1. Dùng cây nhíp (tweezers) hay cây kẹp nhỏ nhỏ cong cong hay thẳng thẳng (small curl or flat forcepts) kẹp lấy đầu con bọ ve và càng cận sát nơi da đang bị con bọ ve cắn càng tốt, rồi nhẹ nhàng kéo ra, đừng bóp nát hay xoay vặn con bọ ve
2. Rửa vùng bị bọ ve cắn bằng xà pḥng / xà bông và nước.
3. Bôi thuốc Antihistamine hoặc loại 1% hydrocortisone cream (loại kem chứa 1% chất hydrocortisone)
Cần phải có sự chăm sóc y tế chuyên nghiệp , nếu con bọ ve cắn quá sâu và bạn không thể tháo gỡ nó ra được, hoặc bạn đang ở trong khu vực được thông báo là có nhiều nguy cơ bị bệnh lyme, hoặc bạn có triệu chứng nóng sốt hay triệu chứng cảm cúm , hoặc bạn có trải nghiệm bắp thịt trở lên suy nhược, tê liệt (paralysis) , hoặc nổi vết tṛn đỏ trên da gọi là "phát ban mắt ḅ" (the bull's eye rash) là đặc chưng của bệnh Lyme .
CẢNH BÁO !!!
Đừng bao giờ bôi petroleum jelly (vaseline), rượu cồn ( alcohol ) ahy ammonia lên con bọ ve - chúng sẽ cắn chặt sâu vào da hơn. Nếu bạn đang ở trong vùng cảnh báo có nhiều nguy cơ bệnh Lyme mà bị bọ ve cắn, bạn nhất định phải phone báo bác sĩ để được tư vấn và ngay lập tức được chăm sóc và điều tri bao gồm việc sử dụng thuốc kháng sinh
“ Nhiều trường hợp tử vong có thể tránh được chỉ nhờ một cuộc điều tra gia đ́nh đứng trước mỗi trường hợp chết đột ngột không thể giải thích trước 40 tuổi ”, GS Vincent Probst, trưởng centre de référence của những bệnh nhịp tim thuộc CHU de Nantes, đă nhắc lại như vậy.
Ở Pháp, phần lớn trong số 60.000 trường hợp chết đột ngột hàng năm vẫn không giải thích được. Lư do được nêu lên thường là vỡ ph́nh mạch năo (anévrysme cérébral), không thể được xác nhận nếu không giải phẫu tử thi. Trong nhiều trường hợp, khi chết xảy ra trước 40 tuổi, có thể đó là một rối loạn nhịp di truyền. “ Nhưng tôi c̣n thấy rất thường những rối loạn như vậy được phát hiện sau nhiều trường hợp chết đột ngột trong gia đ́nh, GS Probst lấy làm tiếc như vậy. Một điều tra gia đ́nh phải được thực hiện đối với mọi trường hợp chết đột ngột không giải thích được ở một người trẻ.” Mặt khác, kíp của ông vừa phát động một thử nghiệm chương tŕnh, cộng tác với Samu, nhằm tiếp xúc một cách hệ thống các gia đ́nh để đề nghị với họ một phân tích di truyền (analyse génétique). “ Biện pháp không phải luôn dễ dàng được chấp nhận đối với các người thân v́ họ cảm thấy khỏe mạnh và có thể cảm thấy lội lỗi là đă truyền một bệnh lư như vậy, nhưng các mạng người có thể được của sống ”, ông đă nhấn mạnh như vậy. Khi không được điều trị, hội chứng QT dài gây nên tử vong trong 20% các trường hợp trước 20 tuổi, nhưng nếu được điều trị đúng đắn, tỷ lệ tử vong sụt xuống dưới 1%. Phần lớn các loạn nhịp di truyền có thể được điều trị bằng thuốc hay nhờ một implant tim. “ Dĩ nhiên, rất hiếm khi một défibrillateur implantable khởi động ở một trong những bệnh nhân này, nhưng nếu khởi động nó làm cho bệnh nhân sống 40 năm ”, GS Probst đă lấy làm phấn khởi như vậy.
Những rối loạn nhịp di truyền thường gặp nhất là hội chứng QT dài (một trên 2500 người), hội chứng Brugada, dysplasie arythmogène du ventricule droit (một trên 5000 người). Tachycardie ventriculaire catécholergique và hội chứng khử cực sớm (syndrome de repolarisation précoce) hiếm gặp hơn. Những loạn nhịp này thường được chẩn đoán trong thời thơ ấu hay hầu như luôn luôn trước 40 tuổi, hoặc nhân một tai biến nghiêm trọng, hoặc khi đọc một điện tâm đồ thường quy cho một kết quả bất thường hoặc sau một điều tra gia đ́nh. 3 centre de référence, Lyon, Nantes, Paris chuyên môn trong việc nhận diện những loạn nhịp hiếm hoi này. “ Điện tâm đồ thường cho phép chẩn đoán, nhưng, trong vài trường hợp, điện tâm đồ hoàn toàn b́nh thường hay có những bất thường khó phân biệt được ”, GS Probst đă nhấn mạnh như vậy.
[color=purpleNhiều trường hợp động kinh ở các trẻ em và các thiếu niên thật ra là những rối loạn nhịp gây nên ngất xỉu, với những cử động đột ngột của các chi. Động kinh chỉ có thể phát hiện bằng điện năo đồ vào lúc cơn co giật và điện năo đồ có thể b́nh thường đối với thầy thuốc thần kinh. Chỉ có sự không hữu hiệu của điều trị chống động kinh hay sự giám định của một thầy thuốc chuyên về nhịp tim sau đó mới có thể dẫn đến chẩn đoán đúng đắn. Cũng vậy, đứng trước một trường hợp ngất lúc gắng sức của một bệnh nhân trẻ, cần phải thăm khám thầy thuốc chuyên về tim và cần thực hiện một épreuve d’effort.[/color]
(LE FIGARO 17/12/2012)
Găy cổ xương đùi là kiểu găy nội khớp của xương lớn nhất cơ thể. Đối với trẻ em và người lớn trẻ tuổi, găy cổ xương đùi thường xảy ra sau một chấn thương mạnh. Nhưng ở người cao tuổi, loại găy này có thể xảy ra chỉ do một chấn thương nhẹ như trượt chân, ngă đập vùng chậu hông xuống nền cứng, đây là loại găy xương nặng có thể dẫn đến tử vong.
V́ sao hay bị găy cổ xương đùi?
Cấu tạo các bè xương vùng cổ xương đùi chia hai bè cung nhọn và nan quạt, tiếp giáp giữa hai bè này là điểm yếu gọi là cổ phẫu thuật, v́ vậy mọi trường hợp găy cổ xương đùi thường xảy ra ở điểm yếu này. Do cấu tạo của mạch máu nuôi dưỡng nhiều ít khác nhau, nên khi găy xương càng sát chỏm th́ nguy cơ hoại tử chỏm càng lớn, v́ ở đây ít mạch máu nuôi dưỡng.
Ngược lại, găy ở xa chỏm, nhờ dinh dưỡng tốt hơn bởi có nhiều mạch máu nên ít bị hoại tử. Găy cổ xương đùi là găy xương phạm khớp, làm máu từ ổ găy chảy vào khớp, v́ vậy nếu bất động lâu sẽ dẫn đến thoái hóa và dính khớp, do khớp được nuôi bởi dịch khớp nhờ thẩm thấu, khi máu tràn vào khớp làm thay đổi dịch khớp, nên việc nuôi dưỡng kém và gây dính khớp. Cho nên các trường hợp găy cổ xương đùi cần điều trị sớm, phẫu thuật sớm, cố định tốt, vận động sớm để tránh dính khớp.
Có 2 nguyên nhân trực tiếp và gián tiếp làm găy cổ xương đùi: trực tiếp do chấn thương đập mạnh vùng mấu chuyển lớn và cổ xương đùi gây ra găy dạng; gián tiếp do bị ngă mà bàn chân, đầu gối đập xuống nền cứng, trọng lượng cơ thể dồn từ trên xuống và phản lực từ dưới lên gây nên cơ chế “cắt kéo” làm găy cổ xương đùi. Mặt khác loăng xương cũng làm tăng tỷ lệ găy cổ xương đùi.
Phát hiện găy cổ xương đùi
Nhiều thống kê cho thấy: đa số trường hợp găy cổ xương đùi là người già, nữ nhiều hơn nam. Các dấu hiệu cần chú ư để phát hiện găy cổ xương đùi là: sau một chấn thương, bệnh nhân thấy đau chói tại khớp háng, đau vùng nếp bẹn; Nếu bất lực vận động một phần: bệnh nhân c̣n cử động được một số động tác của khớp háng, khớp gối, có khi c̣n tự đứng dậy và đi được vài bước.
Nếu bất lực vận động hoàn toàn: bệnh nhân hoàn toàn không cử động được. Trường hợp điển h́nh thấy chi bị biến dạng, sưng nề, nếu đo chu vi vùng đùi nghi ngờ thấy lớn hơn bên lành là có găy; đo chiều dài chi bên găy ngắn hơn bên lành; trục chi găy thay đổi; cổ và bàn chân bên găy xoay ngoài, ngả xuống mặt giường; để chân găy duỗi thẳng tác động nhẹ vào gót chân bệnh nhân thấy đau ở khớp háng.
Ấn vào trên cung đùi vùng mạch máu, bệnh nhân kêu đau chói ở ổ găy. Dấu hiệu đặc trưng là bàn chân xoay ngoài chừng 60 độ, trong khi bên lành bàn chân chỉ xoay ngoài được khoảng 30 độ. Nếu ổ găy nội khớp th́ gốc chi không sưng nề, không có máu tụ bầm tím. Trường hợp găy ngoại khớp th́ gốc chi sưng nề to, máu tụ bầm tím lan tỏa. Chụp Xquang có thể thấy rơ đường găy.
Cách chữa trị khi bị găy cổ xương đùi
- Sơ cứu: giảm đau cho bệnh nhân bằng thuốc uống hay tiêm; cố định xương dùng nẹp cố định của y tế (nẹp Cramer) hay nẹp tự tạo; vận chuyển bệnh nhân về cơ sở y tế trên ván cứng.
- Điều trị: hiện nay không dùng bảo tồn bằng nắn chỉnh bó bột do nặng nề, nhiều biến chứng. Phẫu thuật kết hợp xương bằng những chùm đinh nhỏ; các vít xương xốp tự do có ép hoặc không ép; các phương tiện kết hợp xương vững chắc như nẹp một khối, nẹp hai khối; kết xương bằng nẹp DHS (Dynamic hip sereust) vít vùng khớp háng có sức ép là biện pháp tốt nhất hiện nay nhờ các ưu điểm như sức ép tốt, chống xoay tốt, kết xương xong tập vận động được ngay. Phương pháp thay chỏm xương, thay ổ khớp cũng là cách điều trị tiên tiến.
Nếu điều trị bảo tồn, bất động nằm lâu có thể gặp các biến chứng: viêm phổi, viêm tiết niệu, loét do tỳ đè, suy kiệt, hoại tử chỏm, khớp giả, liền lệch trục, thoái hóa khớp háng, teo cơ cứng khớp háng...
Pḥng chống loăng xương ở người già
Chống loăng xương bằng cách dùng thực phẩm tốt cho xương như sữa và các chế phẩm từ sữa; ăn cá thay cho thịt mỗi ngày, ăn các loại rau xanh đậm màu như: cải xoăn, súp lơ xanh, cà rốt, củ cải, ḷng đỏ trứng gà, nước cam tươi, nước dâu tây, sữa tươi ít béo...
Pḥng tránh ngă cho người già bằng cách điều trị tích cực các bệnh viêm phổi, nhồi máu cơ tim, các bệnh gây kém mắt, kém tai, đeo kính và dùng máy trợ thính để cải thiện thị lực và thính lực. Khắc phục các yếu tố dễ gây ngă bằng cách san phẳng những chỗ mấp mô, lấp hố sâu trên lối đi, mắc thêm đèn ở những chỗ tối, làm thêm lan can vịn tay ở những chỗ cần thiết; bỏ bớt bàn ghế và những thứ không cần thiết trong nhà để việc đi lại được dễ dàng; dùng thảm không trơn trượt trong sàn nhà, sàn pḥng vệ sinh; dùng giầy dép có đế vững chắc, không trơn trượt, không đi guốc cao gót.
Tôi có tất cả 12 người bệnh ung thư ruột già (colon cancer). Vài vị đă qua đời.
Một vị trên 50 tuổi không có bảo hiểm, Medi-Cal, nhiều năm lần lữa không đi soi ruột già, đến khi đi cầu ra máu, tôi gửi đi soi, ra ung thư ruột già, phải mổ cắt rộng chỗ ung thư, đoạn ruột già trên chỗ ung thư không nối lại với khúc dưới được, vị này nay phải đeo bọc phân ở bụng (colostomy), săn sóc bọc phân mỗi ngày. Rồi ung thư chuyển di đến phổi, lại mổ phổi, chuyển di đến gan, lại mổ gan. Hiện vị này c̣n đang trị liệu với hóa chất (chemotherapy).
Một vị khác nghe lời bạn bè, “Chị không có triệu chứng ǵ, đi soi ruột già làm chi”, cứ nhất định từ chối lời khuyên soi ruột già của tôi, đến khi thử phân, ba mẫu phân đều thấy có máu, lúc đó vị này mới chịu đi soi, ra ung thư ruột già, phải mổ, mổ xong tắc ruột, lại vào nhà thương lần nữa chữa tắc ruột. Con cái phải nghỉ việc nhiều ngày trông coi mẹ trong bệnh viện, rồi khi ra viện, chở đi bác sĩ ung thư và thông dịch.
Mỗi năm, có 11 triệu trường hợp ung thư ruột già mới xảy ra trên toàn thế giới. Riêng tại Mỹ, ung thư ruột già nhiều chỉ sau ung thư phổi, mỗi năm có thêm 150.000 trường hợp, làm thiệt mạng khoảng 50.000 người.
- Bác trên 50, nên đi soi ruột già. Bác để trễ chuyện này 16 năm rồi.
- Không bác sĩ ạ, tôi không đi soi, tôi muốn tiết kiệm tiền cho chính phủ.
- Nếu thương chính phủ, bác càng nên đi soi sớm. V́ chữa ung thư ruột già rất tốn kém trường hợp nó nặng, kể từ lúc khám phá ra ung thư ruột già, đến khi bác qua đời v́ căn bệnh, chính phủ phải bỏ ra mấy trăm ngàn đô-la để cố cứu bác. Tiền mổ, có khi nhiều lần, tiền chữa bằng hóa chất, tiền săn sóc bọc phân đeo ở bụng. Khổ cho bác, cho con cái bác, mà cho cả chính phủ.
Trong các tổ hợp y tế HMO (Health Maintenance Organizations, Tổ Chức Duy Tŕ Sức Khỏe) chăm sóc sức khỏe cho các vị cao niên, theo lệnh của Medi-Cal, Medicare, bác sĩ phải làm việc nghiêm túc, chú trọng việc pḥng ngừa bệnh cho các vị cao niên. Một trong những việc quan trọng này là nhắc nhở các vị đi soi ruột già để truy t́m ung thư ruột già (colon cancer screening) đúng hạn kỳ, bắt đầu từ tuổi 50, dù người bệnh không có triệu chứng ǵ cả.
Ba phương pháp truy t́m ung thư ruột già Medi-Cal, Medicare, qua tổ hợp y tế HMO, muốn các bác sĩ phải làm cho người bệnh 50 tuổi trở lên của ḿnh: soi toàn ruột già (colonoscopy) mỗi 10 năm, hoặc soi đoạn cuối của ruột già (sigmoidoscopy) mỗi 5 năm, hoặc thử phân hàng năm.
Soi toàn ruột già
Tốt nhất, chúng ta nên soi toàn ruột già (colonoscopy) mỗi 10 năm để truy t́m và ngừa ung thư ruột già.
Soi toàn ruột già giúp bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa nh́n trực tiếp niêm mạc lót ḷng của toàn thể ruột già, khám phá hầu hết các bướu thịt và ung thư nếu có.
Chiều hôm trước khi soi, người bệnh ăn lỏng (clear liquid diet), uống thuốc xổ để xúc sạch ruột. Khi soi, bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa cho người bệnh ngủ, và đưa một ống soi vào hậu môn người bệnh, đẩy dần lên để coi, cho đến khi đi hết ruột già từ trái sang phải. Thấy có chỗ nào trông bất thường, qua ống soi bác sĩ có thể cắt đi đem thử thịt.
Soi toàn ruột già có thể gây chảy máu hoặc làm rách ḷng ruột già với tỉ lệ 1/1000. V́ được cho ngủ, hôm đi soi, người bệnh cần có người chở về, và không thể đi làm trong cùng ngày. Trả tiền mặt, soi toàn ruột già tốn khoảng 900-1000 Mỹ kim; trong các tổ hợp y tế HMO, các vị cao niên không phải trả tiền.
Sigmoidoscopy
Đây là phương pháp soi đoạn cuối của ruột già (phần ruột già bên trái) gần về phía hậu môn (ống soi chỉ vào sâu 60 cm), và nếu b́nh thường, sẽ làm lại mỗi 5 năm.
Chiều trước ngày soi sigmoidoscopy, người bệnh ăn thức ăn lỏng, và chỉ cần được bơm thuốc vào hậu môn để đi cầu cho sạch hết phân ngày hôm sau trước khi soi. Thường khi soi, người bệnh không phải ngủ và có thể trở lại làm việc trong ngày.
Soi sigmoidoscopy có thể khám phá các bướu thịt hoặc ung thư trong phạm vi các vùng được soi. Việc soi rất ít nguy hiểm, hiếm khi xảy ra chảy máu hoặc rách ḷng ruột già.
Sigmoidoscopy rẻ hơn colonoscopy, ít nguy hiểm hơn, song điểm bất lợi nhất của sigmoidoscopy là không t́m được những bướu thịt hoặc ung thư ở phía bên phải của ruột già. Ngoài ra, khi t́m thấy bướu thịt hoặc ung thư tại những vùng soi, sau đó cũng sẽ phải làm colonoscopy (tức tốn thêm lần tiền nữa) để soi toàn ruột già, v́ bướu thịt hoặc ung thư có thể xuất hiện luôn tại cả những vùng ruột già bên phải.
Thử phân
Ung thư ruột già hay gây chảy máu ít một, mắt chúng ta thường không nh́n thấy, song thử phân có thể khám phá thấy máu trong phân.
Vị nào không thích truy t́m ung thư ruột già bằng hai phương pháp kể trên, có thể thử t́m máu trong phân hàng năm. Thử thấy có máu trong phân, cần soi toàn ruột già t́m ung thư.
Tuy nhiên, phương pháp truy t́m bằng thử phân kém nhất, không mấy chính xác, do các bướu thịt trong ḷng ruột già hiếm khi chảy máu nên trắc nghiệm hay ra âm tính (không thấy có máu), ngược lại, nhiều trường hợp trắc nghiệm dương tính (thấy có máu), nhưng thực ra v́ những nguyên nhân khác không phải ung thư, chẳng hạn như trĩ.
Trên là ba phương pháp truy t́m ung thư ruột già từ tuổi 50 cho người b́nh thường, không có triệu chứng, thực hiện trong các tổ hợp y tế HMO theo lệnh của Medi-Cal, Medicare. Với các vị có những yếu tố quan trọng dễ đưa đến ung thư ruột già (có người thân trong gia đ́nh bị ung thư ruột già, bệnh viêm ruột, …) tùy trường hợp, bác sĩ sẽ đề nghị truy t́m sớm hơn so với người thường.
Đầu năm 2014 tới, tất cả các vị Medi-Medi sẽ lần lượt phải gia nhập một tổ hợp y tế, và vào cuối năm nay, sẽ nhận được thư thông báo, yêu cầu chọn bác sĩ chính (primary care doctor) và tổ hợp y tế, nếu không, sẽ bị chỉ định bác sĩ và tổ hợp. V́ trong tổ hợp, các vị sẽ được chăm sóc kỹ càng hơn với những chỉ thị trực tiếp của Medi-Cal, Medicare các bác sĩ trong tổ hợp phải thi hành, c̣n như bây giờ, người có Medi-Medi muốn đi đâu th́ đi, dễ sa vào tay những bác sĩ chỉ muốn kiếm tiền bằng những phương cách bất chính gây tốn kém công quĩ, mà không khuyên người bệnh những việc cần làm. Với mô thức tổ hợp y tế, chính phủ biết chắc những chỉ thị đưa xuống các bác sĩ sẽ phải thi hành, đồng thời nắm vững được đồng tiền chi ra để chăm sóc sức khỏe cho các vị Medi-Medi, của công không c̣n bị lọt vào tay những kẻ gian giảo.
Soi ruột già vừa cứu mạng chúng ta, vừa tiết kiệm tiền cho hệ thống y tế chúng ta đang hưởng. Mà cũng chẳng phải tiền ǵ của hệ thống y tế, nhưng chính tiền của những người công dân Mỹ cần cù đi làm đóng thuế.
Cũng xin nhớ, trong lănh vực sức khỏe, một lời khuyên vô ư thức có thể gây hại, thậm chí ảnh hưởng đến tính mạng của người thân chúng ta. Chớ nên khuyên người kiểu, “Chị không có triệu chứng ǵ, đi soi ruột già làm chi, bác sĩ chỉ vẽ chuyện”, song nên khuyên, “Chuyện sức khỏe, chị hỏi ư kiến bác sĩ, c̣n chị hỏi chuyện bếp núc, làm vườn, mua hột xoàn, tui chỉ chị”.
Lời nói chúng ta nên thận trọng, nhất là trong những địa hạt chuyên môn ḿnh không rành.
Những ngày nắng nóng chắc đă qua, hôm nay trời mát nhiều rồi, thu đă ngoài ngơ. Tháng 10, 11 chúng ta nhắc nhau đi ngừa cúm.
Mùa lạnh là mùa của bộ hô hấp, trong đó có cảm (cold), cúm (flu). Nhiều vị trong chúng ta vẫn nghĩ cảm, cúm cần có trụ sinh mới mau hết.
Sự sử dụng trụ sinh ở Mỹ c̣n quá lung tung, và hiện tượng vi trùng kháng thuốc trụ sinh đang là mối lo ngại, nên Trung Tâm Kiểm Soát và Pḥng Ngừa Bệnh (CDC) thiết lập website www.cdc.gov/getsmart để giáo dục việc sử dụng trụ sinh, đồng thời gửi đến văn pḥng các bác sĩ tài liệu “Cold or Flu, Antibiotics Don’t Work for You” (Cảm hay cúm, các trụ sinh không giúp bạn đâu) để bác sĩ hướng dẫn những bệnh nhân của ḿnh về vấn đề này.
Xin dịch tài liệu “Cold or Flu, Antibiotics Don’t Work for You” của CDC, chúng ta cùng đọc:
Khi bạn bệnh, bạn muốn mau khỏe. Nhưng trụ sinh không phải là câu trả lời cho mọi thứ bệnh tật. Tập sách nhỏ này giúp bạn biết khi nào trụ sinh có tác dụng và khi nào không. Muốn t́m hiểu thêm, bạn hỏi bác sĩ bạn hoặc viếng website cdc.gov/drugresistance/community.
Nguy hiểm: Vi trùng sẽ kháng thuốc
Nếu bạn dùng trụ sinh hoài, sẽ có tai hại ǵ? Dùng trụ sinh lúc không cần thiết có thể làm các vi trùng trở thành kháng thuốc.
Các vi trùng kháng thuốc trụ sinh sẽ mạnh hơn và khó tiêu diệt. Các vi trùng này có thể tiếp tục ở trong cơ thể bạn và gây những bệnh hiểm nghèo không c̣n trị được với trụ sinh. Muốn trị được bệnh, chúng ta phải dùng những thuốc mạnh hơn, và có thể bạn phải vào nhà thương để chữa.
Để tránh t́nh trạng các bệnh nhiễm trùng kháng trụ sinh, Trung Tâm Kiểm Soát và Pḥng Ngừa Bệnh khuyên bạn nên tránh dùng trụ sinh khi không cần thiết.
Trụ sinh không phải là câu trả lời trong mọi trường hợp
Hầu hết các bệnh nhiễm trùng gây do hai loại trùng: vi trùng (bacteria) và siêu vi (virus). Trụ sinh chỉ chữa được bệnh do vi trùng, không chữa được bệnh do siêu vi.
Vi trùng gây bệnh viêm họng “strep throat” (viêm họng do vi trùng Streptococcus), vài bệnh sưng phổi (pneumonia) và nhiễm trùng xoang (sinus infections). Trụ sinh có tác dụng trong các bệnh này.
Siêu vi gây bệnh cảm (cold), cúm (flu), và hầu hết các trường hợp ho, chảy mũi, đau họng. Trụ sinh không có tác dụng trong các trường hợp này.
Dùng trụ sinh để chữa bệnh do siêu vi:
- Sẽ KHÔNG chữa được bệnh
- Sẽ KHÔNG giúp bạn mau khỏe hơn
- Sẽ KHÔNG ngừa được việc lây bệnh cho người nhà.
Câu hỏi hay được đặt ra
* Làm sao tôi biết được tôi bị bệnh do vi trùng hay siêu vi?
Bạn hăy hỏi bác sĩ bạn và nghe theo lời khuyên của bác sĩ.
Nên nhớ, nếu bạn bị cảm hay cúm, đây là bệnh siêu vi và trụ sinh không chữa được.
* Khi bị cảm hay cúm, trụ sinh không giúp tôi mau khỏe hơn sao? Không, trụ sinh hoàn toàn không có tác dụng ǵ với bệnh gây do siêu vi. Trụ sinh không hề giúp bạn mau khỏi bệnh.
Bạn hăy hỏi bác sĩ bạn về những cách chữa giúp bạn dễ chịu trong lúc chờ căn bệnh qua đi.
Hăy thông minh (Get smart)
- Trụ sinh là các thuốc mạnh, nhưng không phải bệnh nào chúng cũng chữa.
- Dùng không đúng, trụ sinh có thể gây hại cho sức khỏe của bạn.
- Trụ sinh chữa được hầu hết các bệnh vi trùng, nhưng không chữa được các bệnh siêu vi.
- Trụ sinh giết vi trùng, không giết được siêu vi; v́ vậy, trụ sinh không có tác dụng ǵ khi dùng để chữa cảm, cúm, chảy mũi, đau họng không do vi trùng Streptococcus, hầu hết các trường hợp ho và viêm ống phổi (bronchitis).
- Khi bạn bịnh, trụ sinh không phải lúc nào cũng là câu trả lời cho vấn đề sức khỏe của bạn.
Tự bảo vệ với sự chăm sóc tốt nhất Bạn không nên dùng trụ sinh để trị cảm thường (common cold) hay cúm (flu). Nếu bác sĩ biên toa trụ sinh cho bạn để chữa một bệnh nhiễm vi trùng (bacterial infection), chẳng hạn như bệnh “strep throat” (viêm họng do vi trùng Streptococcus), bạn nên dùng hết số lượng thuốc trong chai thuốc. Mới uống vài ngày thấy bớt đă ngưng thuốc, bệnh chỉ mới trị một phần, vi trùng chưa bị tiêu diệt hết có thể sẽ tấn công bạn trở lại, và nguy hiểm hơn, lúc đó chúng có thể đă trở thành kháng thuốc trụ sinh. Điều này cũng áp dụng cho cả trẻ em, chúng ta cần cho các em uống hết thuốc như chỉ dẫn của bác sĩ, dù thấy các em đă mau chóng bớt nhiều, khỏe hơn.
Thuốc trụ sinh nếu uống không hết (như trường hợp thuốc gây tác dụng phụ, bác sĩ khuyên bạn ngưng thuốc, đổi sang thuốc khác) nên vất đi, bạn không nên trữ lại ở nhà, và tự ư đưa cho người khác dùng thuốc trụ sinh của ḿnh.
Khớp (joint) là các chỗ những đầu xương nối với nhau. Trong khớp có nhiều cơ cấu rất tinh vi, phối hợp hoạt động để khớp vừa vững chắc vừa linh động. Sụn khớp (articular cartilage), phần quan trọng của khớp, bao bọc các đầu xương như một lớp đệm, giúp các đầu xương trong khớp nhẹ nhàng trượt lên nhau khi khớp chuyển động.
Ở Mỹ đă lâu, chúng ta cần ḥa nhập vào ḍng y khoa Mỹ, dùng những từ y khoa Mỹ họ dùng: đau cổ (neck pain), đau vai (shoulder pain), đau khuỷu tay (elbow pain), đau cổ tay (wrist pain), đau lưng (back pain), đau lưng dưới (low back pain), đau hông (hip pain), đau gối (knee pain), đau cổ chân (ankle pain), đau khớp (joint pain), viêm khớp (arthritis: khớp vừa đau, vừa sưng to, nóng đỏ). Nên bỏ hai chữ “phong thấp” vào sọt rác quá khứ, v́ những chữ này mơ hồ, không biết dịch sang tiếng Anh thế nào. Xin nhớ, vào nhà thương, các bác sĩ, y tá họ nói tiếng Anh, chúng ta cần dùng đúng chữ để họ hiểu (nếu cần thông dịch, người thông dịch cũng dịch được dễ dàng). Các thuốc Ibuprofen, Motrin, Aleve, Celebrex, ..., thuần túy, chỉ là thuốc chống đau như Tylenol, Aspirin, không nên gọi chúng là “thuốc phong thấp”.
Bệnh khớp nhiều lắm. Ba bệnh khớp làm khổ chúng ta nhiều nhất: “osteoarthritis ”, (bệnh viêm xương-khớp), “rheumatoid arthritis” (bệnh viêm khớp rheumatoid) và “gout” (thống phong). Hôm nay, chúng ta t́m hiểu bệnh “osteoarthritis ”, tên khác dễ hiểu hơn: “degenerative joint disease” (bệnh khớp thoái biến).
Bệnh khớp thoái biến xảy ra nhiều nhất trong các loại bệnh khớp. Ở Mỹ, đến 12% dân số mang bệnh khớp thoái biến, và với các vị trên 70 tuổi, tỉ lệ gần 35% (tức cứ 3 người, 1 người bị). Rất nhiều vị, đi từ pḥng ngủ sang pḥng tắm cũng khó khăn, v́ khớp gối, khớp hông đau nhức quá.
Đời người chúng ta ví như chiếc xe hơi, chập chững chạy đầu đời, bon bon chạy giữa đời, rồi chậm dần vào cuối đời. Do máy đă rêm, bánh đă ṃn. Các khớp của ta giống những bánh xe hơi, dùng lâu tất ṃn. Bệnh khớp thoái biến gây do sự ṃn lở của sụn khớp (articular cartilage), nhất là ở những vùng sụn phải trực tiếp nâng đỡ sức nặng của cơ thể. Do thế, bệnh thường tấn công các khớp mang sức nặng (hông, gối, lưng dưới, ...), hoặc khớp sử dụng nhiều trong công việc hàng ngày (các khớp ngón tay, khớp nơi gốc ngón tay cái).
Dưới tuổi 55, các khớp ṃn giống nhau ở cả nam lẫn nữ. Tuổi cao hơn, khớp hông bị nhiều hơn ở đàn ông, c̣n phụ nữ hay có bệnh ở các khớp ngón tay và gốc ngón cái. Phụ nữ cũng đau khớp gối nhiều hơn đàn ông.
Ai dễ bị bệnh khớp thoái biến?
Nhiều yếu tố đưa ta đến với bệnh khớp thoái biến:
- Tuổi tác: yếu tố quan trọng nhất. Càng cao tuổi, các khớp ta càng dễ hao ṃn.
- Phái tính: phụ nữ dễ mang bệnh hơn đàn ông. (Phải chăng, so ra, nữ giới vẫn phải làm việc nhiều hơn nam giới, việc sở, việc nhà?).
- Chấn thương: những khớp trước từng bị chấn thương hoặc sử dụng nhiều quá dễ mang bệnh. Chẳng hạn, người vũ ballet hay có bệnh ở khớp cổ chân. Ngược lại, các vơ sĩ boxing hay mang bệnh ở khớp nối bàn tay và ngón tay. Người làm những nghề nghiệp cần qú gối dễ mang bệnh ở khớp gối.
- Nặng cân: xe nặng, bánh tất mau ṃn. Người nặng, khớp mau hư, nhất là khớp gối.
- Bệnh bẩm sinh: khiến khớp bất thường ngay từ lúc mới sanh.
Ta đă biết, trong khớp có sụn khớp (articular cartilage), bao bọc các đầu xương như một lớp đệm, giúp các đầu xương nhẹ nhàng trượt lên nhau khi khớp chuyển động. Bệnh khớp thoái biến gây do sự ṃn lở của sụn khớp. Khi sụn ṃn hoặc lở vỡ, các đầu xương không c̣n uyển chuyển trượt lên nhau, nên gây đau nhức, cứng khớp, ...
Tuy vậy, rất nhiều trường hợp bệnh không gây đau ǵ cả. Có người chẳng bao giờ đau, t́nh cờ chụp phim, phim chụp cho thấy khớp đă ṃn.
Đau khớp, nếu xảy ra, trong giai đoạn đầu, thường là cái đau âm ỉ, cảm thấy sâu trong khớp bệnh: khớp lưng, hoặc khớp hông, khớp gối, khớp ngón tay, ... Người bệnh thấy đau nhiều hơn khi đi lại, sử dụng khớp, và bớt đau lúc nghỉ ngơi. Khi bệnh tiến triển đến giai đoạn nặng hơn, cái đau thành liên tục, làm khổ cả vào ban đêm.
“Công chúa đứt tay, ăn mày đổ ruột”. Mỗi người chúng ta cảm nhận cái đau một khác. Cùng một mức độ bệnh lư của khớp, phụ nữ than đau nhiều hơn đàn ông, người hưởng trợ cấp than đau nhiều hơn người đi làm, và người ly dị than nhiều hơn người có gia đ́nh hạnh phúc. Người ta cho rằng trong bệnh khớp thoái biến, như chứng đau lưng, như nhiều bệnh khác, những yếu tố tâm lư và xă hội có ảnh hưởng quan trọng, khiến người bệnh cảm thấy đau nhiều hay ít.
Triệu chứng quan trọng khác là cứng khớp (stiffness). Khớp thường cứng vào buổi sáng mới ngủ dậy hoặc sau lúc nghỉ ngơi một thời gian ngắn trong ngày. Cứng khớp không kéo dài lâu, chỉ khoảng 20 phút.
Đến giai đoạn nặng, khớp mất h́nh dạng b́nh thường, méo mó, to lên, và không c̣n gập, duỗi được hết mức. Có khi, đang đi, khớp khựng lại. Khớp sờ thấy đau, hoặc sưng và hơi nóng. Khi khớp chuyển động, sờ như thấy các đầu xương trong khớp chạm vào nhau, kêu “lục cục lạc cạc”.
Sự định bệnh dựa vào bệnh sử (triệu chứng do người bệnh kể), sự thăm khám, và phim chụp. Phim chụp cho thấy hai đầu xương trong khớp sát vào nhau ở chỗ sụn bị ṃn, có khi thấy những chồi xương mọc ra bất thường. Khi sụn khớp ṃn nhiều, trên phim, khớp lệch lạc thấy rơ (subluxation), mất h́nh dạng b́nh thường.
Điểm đáng chú ư là triệu chứng và mức độ tàn tật do bệnh gây nên, nặng hay nhẹ, thường không ăn khớp với phim chụp. Nếu đem 100 người trên 40 tuổi ra chụp phim, theo phim chụp, 90 người sẽ có những thay đổi bất thường ở các khớp nâng đỡ sức nặng cơ thể (lưng dưới, hông, gối, ...), tuy vậy, chỉ 30 người có triệu chứng đau nhức. Đau dữ hay ít, như đă bàn, c̣n tùy thuộc nhiều yếu tố, đặc biệt những yếu tố tâm lư và xă hội.
Chữa Trị:
Sự trị liệu nhắm mục đích giảm đau, giúp các khớp duy tŕ được cơ năng, và hoạt động b́nh thường. Những trường hợp bệnh nhẹ, người bệnh chỉ cần được trấn an, chỉ dẫn cách vận động, thu xếp công việc hàng ngày để tránh những hoạt động khiến khớp dễ tổn thương thêm, và thỉnh thoảng uống thuốc giảm đau nếu cần. Với những trường hợp nặng hơn, có thể phải phối hợp nhiều phương pháp chữa trị khác nhau:
1. Vận động:
Bắp thịt và xương, khớp như anh em ruột thịt, phối hợp, giúp đỡ nhau trong lúc hoạt động. Bắp thịt quanh khớp nếu dẻo dai, vững chắc sẽ giúp khớp bớt làm việc, hoặc làm việc hữu hiệu hơn, và cái đau sẽ nhẹ đi.
Các vận động nhẹ nhàng, không đặt nhiều sức nặng trên khớp (low-impact, nonweight-bearing) rất tốt. Bơi lội tuyệt nhất. Không th́ những thể dục năng động nhẹ (low-impact aerobics exercises), hoặc các cách tập đặc biệt dùng cho người mang bệnh khớp. Đạp xe đạp đều có thể làm bớt đau khớp gối bị bệnh. Một chuyên viên thấu đáo về việc tập luyện cho người mang bệnh khớp (physical therapist) có thể giúp ta rất nhiều, chỉ dẫn cho ta những cách tập đúng với nhu cầu của tật bệnh ta.
Kiên nhẫn là mẹ thành công. Tập 4-5 lần mỗi tuần, đều như vậy, sau hai tháng, thường sẽ bắt đầu thấy có tiến triển tốt.
2. Đắp, thoa tại chỗ:
- Ấp nhiệt (khăn, b́nh nước nóng, heating pad, ...) vào khớp đau có thể giúp khớp bớt đau và cứng. Cách giản dị và rẻ tiền là tắm nước ấm vào buổi sáng lúc khớp hay bị cứng. Có vị thấy bớt đau khi dùng nước đá thay v́ dùng nhiệt.
- Một loại kem được xem có tác dụng giảm đau, mua bên ngoài không cần toa bác sĩ là capsaicin cream. Thoa kem capsaicin ngày vài lần trên khớp, có khi bạn không cần uống thuốc giảm đau nữa. Kem capsaicin rất hữu hiệu cho các khớp gối và bàn tay. Khi mới dùng, có thể thấy nóng ở chỗ thoa thuốc, song tiếp tục dùng, phản ứng khó chịu này sẽ bớt dần.
3. Tránh bắt khớp bệnh làm việc quá sức:
- Luôn giữ cơ thể trong tư thế thẳng thắn. Khi nghỉ ngơi, học hành, làm việc, lái xe, bạn nên ngồi ghế có lưng tựa thoải mái (thêm tay dựa càng tốt), sát người vào lưng ghế, để lưng ghế nâng đỡ cơ thể bạn cho thẳng, giúp các khớp xương, bắp thịt lưng và cổ không mỏi.
- Trong công việc hàng ngày, bạn xếp đặt công việc và dụng cụ làm việc hợp lư, thuận tầm tay, vừa tầm mắt, hầu khỏi cong cúi nhiều trong lúc làm việc. Đồng thời, ứng dụng tinh thần “chị ngă em nâng”, sử dụng càng nhiều khớp càng tốt trong lúc làm việc. Chẳng hạn, bưng tách cà phê với cả hai tay, nâng b́nh cà phê bằng cách đỡ cả trên lẫn dưới (một tay đỡ đáy b́nh, một tay xách quai xách phía trên), ... Với cách này, lực tác động sẽ lan tỏa, không khớp nào phải làm việc quá sức.
Cũng nhớ, khi nhặt vật ǵ dưới đất, thay v́ cúi lưng, bạn cong hai gối trong lúc giữ lưng cho thẳng. Khi bưng bê vật nặng, bạn đưa sát vào người, từ từ đứng lên, trong lúc vẫn thẳng lưng. Nếu vật quá nặng, cách tốt nhất là nhờ thêm người khác giúp sức.
- Người bị bệnh ṃn khớp hông hay khớp gối nên tránh đứng, qú, ngồi chồm hổm (squatting) lâu.
- Xe nặng, bánh mau ṃn. Nên xuống cân nếu béo mập.
- Giữ sự cân bằng giữa hoạt động và nghỉ ngơi. Những dịp nghỉ ngắn (10-20 phút) trong ngày giúp các khớp nghỉ ngơi sau những lúc hoạt động.
- Người bị bệnh ṃn khớp gối hay khớp hông một bên, có thể dùng gậy chống (cầm bằng tay bên không đau) để nâng đỡ cơ thể trong lúc đi lại, giúp các khớp đau đỡ làm việc trong lúc đi lại.
- Giày thể thao loại tốt, hấp thu bớt các sức tác động (impact-absorbing shoes), giúp giảm sức nặng đè trên các khớp ở chân, có thể khiến bớt đau khi đi lại, và có lẽ cũng làm chậm đà tiến triển của căn bệnh. Khổ nỗi, các cụ ta ít quen đi giày thể thao, thích đi dép cao su, dép Nhật cho nhẹ, thoáng, và chỉ... vài đồng một đôi.
4. Chữa trị bằng thuốc:
Thuốc giúp bớt đau. Những trường hợp đau nhẹ hoặc vừa, ta dùng Tylenol là đủ, rẻ, lại an toàn. Không mang bệnh gan hay thận, ta có thể dùng đến 8 viên Tylenol 500 mg mỗi ngày (2 viên ngày 4 lần). Những thuốc giảm đau chứa chất nha phiến như Tylenol số 2, số 3, Vicodin, ... thường không cần thiết, v́ tác dụng không dài. Hơn nữa, dùng liên tục, lâu ngày, thuốc có thể sẽ mất tác dụng và gây nghiện.
Các thuốc chống viêm không chứa chất steroid (non-steroid anti-inflammatory drugs, viết tắt NSAID) như Advil, Nuprin, Motrin, ... làm bớt đau và cứng khớp. Dùng Tylenol không bớt đau, ta có thể dùng đến những thuốc loại này. Cái bất lợi là, dùng lâu ngày, chúng có thể gây khó chịu, lở bao tử, chảy máu đường tiêu hóa, và hại cho thận, ... Dùng những thuốc này, ta nên uống lúc bụng no (đang ăn hoặc sau khi ăn). Thấy khó chịu vùng bụng trên, hoặc đi cầu ra phân đen, bạn nên ngưng thuốc và cho bác sĩ biết ngay. Một thuốc giảm đau khác có tên Ultram, cũng giúp nhiều người bớt đau, nhưng không gây những tác dụng độc hại như các thuốc trên. Tất nhiên, nó có thể gây những tác dụng phụ khác.
Gần đây, một số tài liệu đề cập đến việc dùng chất glucosamine và chất chondroitin để chữa bệnh khớp thoái biến, cho rằng hai chất này có khả năng giúp sửa chữa, tái tạo sụn khớp, và bổ khuyết lượng chất nhờn cần có trong khớp. Chúng tác dụng chậm, ít nhất 4 tuần mới công hiệu, và cũng có thể gây một số tác dụng phụ. Sự an toàn và hiệu quả về lâu về dài của thuốc chưa được biết rơ. Thuốc mua bên ngoài không cần toa, bạn có thể thử, song nên cho bác sĩ biết.
Ngoài các thuốc uống, trong nhiều trường hợp, bác sĩ cũng chích thuốc chứa chất steroid hoặc thuốc Synvisc thẳng vào khớp giúp khớp bớt đau.
5. Giải phẫu:
Giải phẫu dùng cho những trường hợp bệnh quá nặng gây đau nhức liên tục, chữa trị hết mức bằng những phương pháp nội thương song không kết quả. Có nhiều phương pháp giải phẫu khác nhau:
- Thay hẳn một khớp: khớp hông, khớp gối nay có thể thay.
- Đưa ống soi vào khớp, dọn dẹp những chỗ bị hư hoại trong khớp.
Sau cùng, ta cũng đừng quên vai tṛ của tinh thần trong sự chữa trị bệnh khớp thoái biến. Tinh thần và thể xác tuy hai nhưng là một. Trong điều kiện sức khỏe cho phép, nên thường xuyên vận động, hầu giúp cơ thể khỏe mạnh. Thể xác khỏe khoắn, ta thấy yêu đời, yêu người, đỡ căng thẳng tinh thần, và cảm nhận cái đau ít hơn. Một thể xác khỏe mạnh, một tinh thần lạc quan, một lư tưởng hoặc triết lư sống trong sáng, đấy là những viên thuốc bổ của đời sống. Xin biên toa để bạn dùng hàng ngày.
Nếu tưởng người già mới lẫn th́ chưa đủ. T́nh trạng sa sút trí nhớ đến độ "vừa nghe đă quên" của người trẻ từ lâu đă vượt xa mức báo động.
Ai chưa tin xin thử xem có bao nhiêu người nhớ nổi số... driver license ! Nhiều người quên tuốt luốt, quên giờ vào sở, quên luôn công việc, quên cả vợ con, đến độ sau giờ làm việc phải ngồi hàng giờ ở bàn nhậu để cố nhớ nẻo về nhà, thậm chí quên hết đến độ chỉ c̣n nhớ có mỗi ngày... lănh lương!
Chuyện ǵ cũng có lư do. Bộ nhớ mau hư thường v́ nạn nhân chính là thủ phạm do thiếu nhiều thứ cùng lúc lại thừa vài món trong cuộc sống thường ngày. Đó là:
* Thiếu ngủ: Không kể người lỡ chọn nghề trực đêm, thiếu ngủ v́ thức quá khuya dường như là "mốt" của nhiều cư dân trong các thành phố. Kẹt một điểm là chất lượng của trí nhớ gắn liền với độ sâu của giấc ngủ, theo kết quả nghiên cứu ở Đại học Schleiweg- Holstein. Nhưng nếu tưởng như thế chỉ cần dùng thuốc ngủ để ngủ cho được nhằm tăng cường trí nhớ th́ lầm. Thuốc an thần tuy tạo được giấc ngủ nhưng năo bộ đồng thời cũng mê một lèo khiến bộ nhớ quên luôn công việc.
* Thiếu nước: Năo lúc nào cũng tiêu thụ không dưới 20% năng lượng của cơ thể riêng cho chức năng tư duy. Năo v́ thế rất cần nước và chất đường sinh năng. Theo chuyên gia ở Đại học Erlangen, uống không đủ nước trong ngày lại thêm bữa ăn chiều thiếu chất ngọt là một trong các lư do khi tín hiệu thần kinh vừa nhập vào lại ra ngay, cứ như nước đổ đầu vịt.
* Thiếu dầu mỡ: Chất béo loại cần thiết cho cấu trúc của tế bào thần kinh như 3-Omega, Acid Linoleic... là món ăn chính của năo bộ. Đừng tưởng kiêng cử là béo tốt cho năo. Trái lại là khác. Tất nhiên đừng để tăng chất mỡ máu v́ đó là yếu tố bất lợi cho hoạt động của bộ năo. Nhưng thiếu mỡ cũng tai hại tương tự.
* Thiếu dưỡng khí: Thêm vào đó, năo không thể dán tín hiệu thần kinh, dù là h́nh ảnh hay âm thanh vào bộ nhớ nếu tế bào thiếu dưỡng khí v́ thiếu máu. Chính v́ thế mà nhiều thầy thuốc khuyên dùng cây thuốc có công năng cải thiện hàm lượng dưỡng khí trong năo bộ ngay cả cho người chưa phát hiện triệu chứng "đụng đâu quên đó”.
* Thiếu vận động: Nhiều công tŕnh nghiên cứu cho thấy người cao tuổi nếu vận động thể dục thể thao trong ngày th́ ít quên hơn người không vận động. Theo các nhà nghiên cứu về lăo khoa ở Hoa Kỳ, vận động trong ngày là điều kiện để bộ năo không thiếu dưỡng khí trong đêm. Cũng không cần h́nh thức thái quá, nhẹ nhàng thôi, như đi bộ, bơi, chạy xe, khí công..., miễn là ngày nào cũng có.
* Thiếu tập luyện: Muốn năo "bén nhọn" như xưa mà không tập luyện chẳng khác nào chưa học bài. Chơi ô chữ, sudoku, học ngoại ngữ, vẽ tranh..., kiểu nào cũng tốt, càng nhiều cách giải trí càng hay, miễn là đừng ngồi yên mỗi ngày nhiều giờ trước máy truyền h́nh v́ đó là h́nh thức tai hại cho bộ năo.
* Thừa Stress: Bôi sạch bộ nhớ là một trong các phản ứng phụ của nội tiết tố nẩy sinh trong t́nh huống Stress. Biết vậy nên t́m cách pha loăng Stress bằng thể dục thể thao, thiền định, kiểu nào cũng được, miễn vui là chính. Thêm vào đó, đừng tự đầu độc cơ thể và bộ năo bằng thuốc lá, rượu bia, thịt mỡ... Với bộ năo "ngập rác" th́ quên là cái chắc v́ đâu c̣n chỗ nào để nhớ!
* Thừa chất oxy-hóa: Hàm lượng chất gây rỉ sét tế bào sản sinh từ rối loạn biến dưỡng, độc chất trong môi trường ô nhiễm, khói thuốc lá, độ cồn, phụ gia trong thực phẩm công nghệ, hóa chất trong dược phẩm... càng cao, tế bào năo càng mau già trước tuổi. Cầm chân chất oxy-hóa bằng hoạt chất kháng oxy-hóa v́ thế là biện pháp chủ động để bộ nhớ đừng mau "hết đát".
Hăy đừng "đem năo bỏ chợ" qua lối sống chẳng khác nào có thù sâu với năo bộ. Nếu đối xử với năo bạc bẻo th́ đừng trách có lúc "có vay có trả”
Không Phải Đồ Ngọt, Đây Mới Là Những Thói Quen Tăng Nguy Cơ Tiểu Đường
Ngoài những yếu tố do tuổi tác, di truyền và tiền sử gia đ́nh th́ những thói quen ăn uống lại chính là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn tới bệnh tiểu đường. Tuy nhiên thói quen ăn nhiều đồ ngọt lại không nằm trong những lư do này.
Vậy đâu chính là nguyên nhân khiến bạn nhanh chóng mắc tiểu đường.
Các thói quen không tốt trong ăn uống
Bỏ bữa sáng
Ảnh: Scooper.news
Bữa sáng là bữa ăn quan trọng nhất trong ngày, việc nhịn đói đến trưa làm tăng những phản ứng phá hủy lượng insulin và khả năng kiểm soát đường huyết. Để kiểm soát đường huyết và giảm cân, bạn hăy dành một ít thời gian ăn sáng với các món như trứng, bơ đậu phộng, trái cây tươi, sữa chua, bánh ḿ hoặc sandwich…
Ăn ít rau
Ngoài việc hỗ trợ hệ tiêu hóa, hàm lượng chất xơ trong rau có tác dụng rất tốt trong việc làm chậm sự hấp thụ đường vào máu và giảm sự sản sinh insulin của tuyến tụy. Thường xuyên ăn các loại rau củ (loại không có tinh bột) như rau chân vịt, bí đỏ, cà chua và bông cải xanh xen kẽ các bữa phụ là các loại trái cây giàu chất chống ôxy hóa như dâu tây, việt quất, Nam việt quất…
Những thực phẩm này giúp giảm huyết áp, giảm tổn thương do viêm nhiễm và cải thiện t́nh trạng kháng insulin nên có thể kiểm soát đường huyết tốt.
Ăn bánh ngọt vào bữa sáng và tiêu thụ quá nhiều đồ ăn nhanh
Những loại tinh bột đă được tinh chế (như bánh ḿ trắng, bánh quy, khoai tây chiên) đă được chỉ ra trong một số nghiên cứu có liên quan đến sự tăng tỷ lệ kháng insulin. Để ngăn ngừa nguy cơ mắc đái tháo đường hăy ăn sáng bằng ngũ cốc nguyên hạt, cam, sữa chua, bơ đậu phộng…
Thức uống giàu calorie
Có nhiều người hiểu lầm rằng nước ép từ trái cây khá an tà và không có quá nhiều đường. Tuy nhiên, chúng lại không chỉ rất nhiều đường mà c̣n chứa nhiều calorie rỗng và không có giá trị dinh dưỡng nào. Chúng tưởng chừng như vô hại, nhưng chúng lại chứa hàm lượng calorie cao tương đương với soda. Một số nghiên cứu cho thấy những người uống một thứ nước ngọt có đường tăng 25% nguy cơ bị tiểu đường.
Uống rượu và hút thuốc lá
Uống quá nhiều rượu dẫn tới sự biến động mạnh mẽ lượng đường trong máu. Ngoài carbohydrate, cả bia và rượu đều có chứa calo làm cho việc giảm cân trở nên khó khăn hơn và dễ mắc hội chứng chuyển hóa.
Hút thuốc lá làm giảm lưu lượng máu tới cơ và tăng mức độ căng thẳng, từ đó tăng nguy cơ kháng insulin. Hơn nữa, nicotine trong thuốc lá có thể làm tăng nồng độ hemoglobin A1C trong máu của những người tham gia lên đến 34%. Hemoglobin A1C là một chỉ số xét nghiệm máu giúp nhận biết mức đường huyết trung b́nh trong khoảng 2-3 tháng. Nếu chỉ số quá cao, nó có nghĩa là lượng đường trong máu của bạn không được kiểm soát tốt trong thời gian này.
Ăn khuya
Ảnh: Arrival Guides
Những thói quen ăn khuya có thể làm tăng đường huyết và làm gián đoạn bài tiết insulin, gây nguy cơ mắc đái tháo đường tưp 2.
Ngoài ra ăn khuya có thể làm tăng nồng độ đường trong máu vào sáng hôm sau, có thể là vấn đề nếu nó ở trên mức đường huyết mục tiêu (thường là 80-130mg / dL theo hướng dẫn của Hiệp hội tiểu đường Mỹ).
Những thói quen khác
Ngủ quá ít và thức khuya
Các nghiên cứu đă chỉ ra rằng, giấc ngủ rất quan trọng với sức khỏe. Cách thức chúng ta ngủ có thể ảnh hưởng đến lượng đường trong máu, các hormon kiểm soát sự thèm ăn và thậm chí ảnh hưởng đến khả năng nhận thức của năo đối với các loại thực phẩm. Hơn thế nữa, việc thiếu ngủ c̣n làm suy yếu khả năng đáp ứng của các tế bào mỡ với insulin.
Việc không ngủ đủ 6-8 giờ mỗi đêm, quá tŕnh chuyển hóa chất béo của cơ thể sẽ bị xáo trộn. Bên cạnh đó, khi ngủ muộn bạn cần phải ăn thêm, nên lượng thức ăn không được tiêu hóa hết. Lâu dần, điều này sẽ tạo ra mô mỡ tích lũy trong cơ thể, gây tăng cân, béo ph́.
Stress và thừa cân
Sự phiền muộn, chán nản, lo lắng trong một thời gian dài sẽ làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường. Nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường sẽ càng tăng lên ở những người “sở hữu” cả hai yếu tố: stress và thừa cân. Chất epinephrine (sinh ra khi thần kinh bị kích động, stress) sẽ có tác dụng đánh tan mỡ thừa trong cơ thể, dẫn đến việc dư thừa axit béo. Khi cơ thể hoạt động, các axit béo này sẽ tiêu hao, như vậy glucose trong cơ thể sẽ bị dồn lại, không được đốt cháy. Glucose không bị đốt cháy sẽ dư thừa, dẫn đến lượng đường trong máu tăng, lâu dần thành bệnh đái tháo đường.
2- Ăn sáng như Vua, anh trưa như Ông hoàng và ăn tối như Kẻ ăn xin (ăn ít).
3- Ăn nhiều thức ăn mọc trên cây và ăn ít thức ăn được chế tạo trong nhà máy.
4- Sống với 3 chữ N: Năng lực –Nhiệt thành- Nhân ái.
5- T́m ra thời gian để cầu nguyện.
6- Chơi tṛ chơi nhiều hơn.
7- Đọc sách nhiều hơn so với năm trước.
8- Mỗi ngày dành 10 phút ngồi yên lặng.
9- Ngủ tối thiểu 7 giờ.
10- Vừa đi bộ vừa mỉm cười 10-30 phút mỗi ngày.
11- Đừng so sánh cuộc đời của ḿnh với cuộc đời của những người khác. Không biết hành tŕnh của họ như thế nào đâu.
12- Đừng có những suy nghĩ tiêu cực hoặc nghĩ những điều mà ḿnh không thể làm chủ. Thay vào đó, hăy đầu tư năng lực của ḿnh vào ngay thời điểm hiện tại.
13- Đừng làm ǵ quá sức. Phải giữ một giới hạn cho bản thân.
14- Đừng coi ḿnh quá quan trọng, coi như không ai sánh nổi.
15- Đừng phí năng lực quư báu vào những chuyện ngồi lê đôi mách.
16- Hăy biết mơ nhiều hơn ngay khi c̣n đang thức.
17- Ghen tỵ là phí th́ giờ. Ḿnh đă có tất cả những ǵ ḿnh cần rồi.
18- Hăy quên đi những chuyện đă qua. Đừng nhắc người thân nhớ lại những lỗi lầm trong quá khứ. Điều đó sẽ làm tan vỡ hạnh phúc đang có.
19- Cuộc sống quá ngắn để tốn thời gian căm ghét bất cứ ai. Chớ ghét bỏ ai.
20- Hăy dàn ḥa với quá khứ của ḿnh đẻ tránh làm hỏng cái hiện có.
21- Không ai nuôi dưỡng hạnh phúc của ḿnh, ngoài chính ḿnh.
22- Hăy coi cuộc đời là một trường học và bạn đang ở đó để học. Hăy coi ḿnh luôn luôn vẫn c̣n là học tṛ .Những điều khó hiểu chỉ là một phần của chương tŕnh học, chúng xuất hiện rồi biến dần giống như môn Đại số. Nhưng những bài học ḿnh thu nhận được sẽ kéo dài suốt đời.
23- Hăy mỉm cười và cười nhiều hơn nữa .
24- Không buộc phải thắng trong mọi cuộc tranh căi. Hăy bằng ḷng với sự bất đồng .
25- Hăy tránh nói nhiều và biết lắng nghe để học hỏi.
26- Mỗi ngày hăy đưa lại vài điều tốt cho người khác
27- Hăy tha thứ cho mọi người về mọi chuyện
28- Hăy dành thời gian cho các cụ ngoài 70 và các cháu dưới 6 tuổi
29- Cố gắng làm được cho 3 người mỉm cười mỗi ngày
30- Khi ḿnh nghĩ đúng, làm đúng, không cần biết những ǵ người khác nghĩ về ḿnh.
31- Năng tập luyện việc tự chăm sóc pḥng khi ḿnh đau ốm.
32- Hăy luôn tránh moi móc chuyện đời tư của người khác.
33- Hăy gạt bỏ mọi chuyện bất lợi, không đẹp hoặc không vui.
34- Trời sẽ chữa lành mọi chuyện.
35- Dù cho mọi hoàn cảnh tốt hay xấu cũng sẽ thay đổi.
36- Mặc dù cảm thấy thế nào cũng hăy đứng dậy, chưng diện lên và khoe với mọi người.
37- Điều tốt nhất rồi sẽ đến.
38- Thức dậy thấy vẫn sống, hăy cảm ơn Thượng đế.
39- Trong ḷng luôn thấy hạnh phúc. Đó chính là hạnh phúc.
15 Chất Tẩy Rửa “Tự Sáng Tạo” An Toàn Cho Sức Khỏe
Trong cuộc sống hàng ngày, có không ít đồ dùng cũng như thực phẩm có công dụng làm sạch vết bẩn an toàn cho sức khỏe. Chúng ta có thể sử dụng chúng thay thế cho các chất tẩy rửa độc hại một cách đơn giản và hiệu quả.
1. Coca Cola
Coca Cola nếu uống không hết, bạn đừng nên bỏ đi. Chỉ cần đổ vào bồn cầu và đợi 10 phút sau cọ rửa rồi xả nước, những vết ố vàng sẽ biến mất sạch sẽ.
2. Hydrogen peroxit
Hydrogen peroxit có công dụng sát trùng vết thương, ngoài ra c̣n có thể dùng để làm sạch bàn phím. Bạn chỉ cần nhúng tăm bông vào hydrogen peroxit rồi lau các góc và khe của bàn phím, cách làm này vừa an toàn lại vệ sinh.
3. Lá trà
(Ảnh: pngtree.com)
Khi nồi bị cháy khét hoặc rỉ sét, đừng dùng bàn chải ra sức cọ rửa. Bạn chỉ cần cho lá trà vào nồi, đổ nước vào nấu và ngâm, toàn bộ vết cháy khét sẽ lập tức bong ra, lúc này chỉ cần rửa sạch là có thể loại bỏ được vết cháy khét hoặc rỉ sét.
4. Sốt cà chua
Sốt cà chua ngoài dùng để nêm nếm cũng có thể dùng để làm sạch đồ dùng. Chỉ cần đổ một ít sốt cà chua lên khăn vải rồi lau các đồ dùng nhà bếp bằng đồng, bạn có thể làm sạch một cách rất nhẹ nhàng và dễ dàng. Sau khi lau, hăy rửa lại bằng nước ấm một lần là đồ dùng sẽ sáng bóng như mới.
5. Hành tây
(Ảnh: Shutterstock)
Đối với những vết bẩn hoặc dầu mỡ c̣n bám lại trong ḷ nướng, hăy cắt nửa củ hành tây rồi chà mặt trong củ hành vào ḷ nướng, cách này có thể loại bỏ vết dầu mỡ c̣n sót lại.
6. Ḷng trắng trứng
(Ảnh: Shutterstock)
Thông thường, khi làm sạch bề mặt các đồ dùng bằng da, chúng ta đều sẽ dùng các loại chất riêng biệt. C̣n một cách đơn giản và hiệu quả khác, chính là dùng một miếng vải sạch thấm qua ḷng trắng trứng để lau bề mặt đồ da. Làm như vật sẽ tẩy sạch được vết bẩn, đồng thời giúp bề mặt da sáng bóng trở lại.
7. Vỏ chuối
Phần vỏ chuối c̣n lại sau khi ăn, bạn có thể dùng mặt trên trong để lau nhẹ nhàng lên giày, túi da. Sau đó, bạn chỉ cần lau lại bằng khăn sạch, lập tức đồ da sẽ sáng bóng.
8. Baking soda
(Ảnh: Pixabay)
Chỉ cần ḥa baking soda với nước là bạn đă có một dung dịch nước rửa nồi thép không gỉ, nồi sắt… hữu hiệu. Baking soda đặc biệt c̣n có hiệu quả rất tốt trong việc tẩy mùi trong ḷ nướng, máy hút khói, ḷ vi sóng…
9. Giấm
(Ảnh: Shutterstock)
Ấm đun nước dùng lâu ngày sẽ đóng một lớp cặn ở dưới đáy. Chúng ta có thể đổ giấm ăn vào ấm ngâm một lúc, sau đó lắc ấm rồi rửa lại bằng nước sạch là được. Chúng ta cũng có thể đổ giấm vào ấm rồi nấu giấm sôi lên. Cách này có hiệu quả làm sạch tốt hơn, giúp phía bên trong ấm sẽ sạch sẽ như mới.
10. Cồn
Nếu bạn thấy sàn gỗ trong nhà hoặc kệ bếp bị trẻ vẽ nguệch ngoại lên đó, hăy lau bằng tăm bông tẩm cồn là có thể tẩy sạch đi được.
11. Muối
Phải làm sao nếu vô t́nh đánh đổ rượu vang lên quần áo, sô pha và thảm? Đừng dùng thuốc tẩy, hăy rải muối lên vết bẩn, 5 phút sau dùng nước lạnh lau đi cho đến khi vết bẩn biến mất.
12. Bột bắp
Nếu đánh đổ dầu mỡ lên thảm cũng đừng hoảng, chỉ cần rải bột bắp lên chỗ dầu mỡ đó và đợi 15 – 30 phút, sau đó dùng máy hút bụi hút đi là được.
13. Vỏ dưa leo
Bất cứ vết mực nào trên bàn làm việc hoặc trên tường đều có thể dùng vỏ dưa leo để tẩy. Ngoài ra, khi tắm cũng có thể dùng vỏ dưa leo lau lên mặt gương trong pḥng tắm để tránh bị mờ sương.
14. Yến mạch
Nếu tay bạn bị dính thứ ǵ đó rất khó rửa, hăy ḥa yến mạch với nước tạo thành hỗn hợp sánh rồi chà nhẹ nhàng lên tay, cuối cùng rửa lại bằng nước sạch.
15. Vỏ táo
Những ai ăn táo gọt bỏ vỏ cần chú ư, vỏ táo có thể dùng để tẩy vết dầu bám lâu năm trong nồi sắt, chỉ cần cho vỏ táo vào nồi và nấu trong nước khoảng 5 – 10 phút, phản ứng oxy hóa khử của axit α-hydroxy sẽ phân giải vết bẩn. Sau đó dùng khăn lau đi rồi rửa lại bằng nước sạch là được.
Sưng phổi là sự nhiễm trùng lá phổi gây ra bởi vi trùng, virus, hay do bị nấm. Tương tự như cảm xoàng hay cúm nặng, sưng phổi thường xảy ra trong mùa lạnh và lây nhiễm khi người bệnh ho, nhảy mũi, hay đụng chạm những vật dụng, mặt phẳng, truyền vi khuẩn từ người nầy sang người khác.
Trong mùa cảm cúm hoành hành, bệnh sưng phổi thường đi kèm theo sau. Cũng chính những con vi khuẩn hay siêu vi làm cho ta ho, hay bị sốt sẽ gây ra nhiễm trùng buồng phổi. Sự viêm phổi là triệu chứng chủ yếu của bệnh sưng phổi, đi kèm với ho, sốt, và khó thở. Người bị cúm thường dễ bị sưng phổi, nhất là người lớn tuổi và trẻ em, hoặc người có hệ thống đề kháng yếu đuối. Tuy nhiên, người trẻ tuổi cũng có khi bi sưng phổi nặng, phải vào bệnh viện và mất mạng.
B́nh thường, lỗ mũi và đường khí quản có thể lọc ra những vi khuẩn độc. Nhưng một khi vi khuẩn đă vào đến bên trong phổi khi bị cảm cúm, hoặc khi sự đề kháng yếu đi th́ những túi chứa không khí gọi là alveoli có thể bị ngập nước hay ứ đọng mủ do bị viêm, nhiễm trùng.
Sưng phổi ở người lớn thường do vi trùng gây ra, có tên Streptococcus pneumoniae. Trong khi đó sưng phổi ở trẻ em thường là siêu vi, virus. Các loại virus gồm có influenza (virus gây ra cúm), rhinovirus (gây ra cảm xoàng), và respiratory syncytial virus (RSV) xảy ra thường xuyên trong trẻ em. Sưng phổi cũng có thể xảy ra khi hít thở những bụi hay hóa chất ô nhiễm, hoặc khi nước dịch hay thức ăn từ bao tử chạy ngược vào phổi.
Các triệu chứng của sưng phổi
Thường thường những ca sưng phổi v́ virus triệu chứng nhẹ hơn là sưng phổi v́ vi trùng nhưng một khi bị nặng th́ triệu chứng hai bên khó phân biệt.
1. Ho khan hay ho có đờm. Sưng phổi v́ vi trùng thường có đờm đặc quánh. Ngược lại sưng phổi v́ siêu vi thường không có đờm, ít đờm hay đờm lỏng hơn.
2. Sốt thường đi đôi với sưng phổi. Tuy nhiên cho dù không bị sốt không có nghĩa là không bị sưng phổi.
3. Bị nóng lạnh luân phiên thường đi kèm với t́nh trạng vi khuẩn đă nhiễm vào máu, có thể đi dến t́nh trạng nhiễm trùng máu.
4. Khó thở. Khi bị nhiễm trùng phổi, hơi thở không sâu và thường phải thở dồn dập để cân bằng lượng oxygen trong máu. Người già có khi cần đến b́nh dưỡng trí oxygen để trợ thở. Trẻ em thiếu dưỡng khi có thể làm cho môi miệng hay móng tay bị thâm tím.
5. Đau ngực. Khi phải thở nhiều và dồn dập có thể làm cho bắp thịt ngực bị mỏi và đau. Nhưng nếu cơn đau rất nặng như bị dao đâm thường là do sự nhiễm trùng đă tr ở nặng và lan tràn ra khắp cơ thể. Có khi là bị đột quỵ tim, xảy ra khi bị nhiễm trùng máu.
6. Đổ mồ hôi. Khi cơ thể đang chống lại nhiễm trùng, có thể làm đổ mồ hôi, da bị ướt đẫm. Nhưng nếu mồ hôi tuôn không ngừng th́ có thể bị nhiễm trùng máu, t́nh trạng rất nguy kịch.
7.Bị chóng mặt, bất tỉnh. Đây là một triệu chứng khác biểu hiệu cho nhiễm trùng máu, khi mà áp suất máu bị tuột giảm, hoặc đi tiểu rất ít do máu cung cấp cho trái thận không đủ.
Nên hay không nên uống thuốc trụ sinh?
Một khi đi khám, bác sĩ có thể phải cho thử đờm, chụp h́nh phổi hay thử máu để phân biệt giữa hai nguyên do sưng phổi. Nếu bị sưng phổi v́ virus th́ không cần thuốc trụ sinh bởi v́ trụ sinh không có hiệu nghiệm với virus. Thuốc trụ sinh c̣n có thể gây ra phản ứng phụ, và lạm dụng thuốc có thể bị lờn thuốc, khi bệnh nặng sẽ không có thuốc chữa.
Nếu bị sưng phổi v́ virus, chỉ cần thuốc Tylenol, thuốc ho và thuốc trợ giúp chống virus như Tamiflu chẳng hạn.
Đôi khi, người già hay trẻ em có thể chuyển từ sưng phổi do virus sang sưng phổi v́ vi trùng. Các trường hợp đặc biệt nầy sẽ cần đến thuốc trụ sinh nếu bác sĩ thấy cần.
Sưng phổi có thể gây ra tử vong
Hầu hết những bệnh nhân bị sưng phổi đều qua khỏi trong ṿng vài tuần, tuy nhiên một số nhỏ có thể bị tử vong. Mỗi năm ở Mỹ có khoảng một triệu người phải nhập viện v́ sưng phổi, và có khoảng 50,000 người mất mạng.
Những trường hợp sưng phổi nặng hay nhập viện quá trễ có thể đi đến tử vong. Buồng phổi, dễ hiểu là cơ phận chủ yếu cho việc trao đổi oxygen. Khi bị nhiễm trùng nặng, bị ngập nước hay ứ mủ sẽ không đủ cung ứng oxygen cho cơ thể. Đồng thời khi cơ thể đề kháng để diệt vi trùng cũng làm tuột áp suất máu và giảm lượng máu cung cấp cho nội tạng. Vừa mất dưỡng khí, vừa thiếu máu cung ứng, vừa bị nhiễm trùng máu sẽ làm cho trái tim, trái thận ngưng làm việc. Thận và gan là hai cơ phận kết nối để giải độc, hư thận sẽ làm hư gan, hệ quả dẫn đến tử vong.
Như đă nói, hầu hết mọi người có sức khoẻ trung b́nh đều có thể chống lại bệnh sưng phổi. Tuy nhiên bệnh sưng phổi rất nguy hiểm cho người già và em bé, những người bị yếu sức đề kháng như đă bị nhiễm HIV, bị ung thư, hoặc bị các bệnh kinh niên. Tuy nhiên bệnh sưng phổi có thể làm mất mạng bất cứ ai, trẻ hay già, nếu không điều trị kịp thời.
Để tránh bị sưng phổi, trước tiên là nên đề pḥng tránh bệnh. Nên giữ vệ sinh thường xuyên, đơn giản nhất là rửa tay và tránh xa những người đang ho hay bị nhảy mũi. Nên, chích ngừa cúm theo đúng lời khuyên của bác sĩ.
Một khi đă có triệu chứng bị sưng phổi th́ nên uống nước nhiều và nghỉ ngơi, và, nhất là không nên tự chữa, xin thuốc trụ sinh của bạn bè để uống, mong sẽ qua khỏi. Nên t́m gặp bác sĩ nếu triệu chứng không thuyên giảm trong ṿng từ 3 đến 5 ngày.
Ngủ đúng giờ giấc rất quan trọng nhưng đa số người Việt ḿnh nhất là các bạn trẻ th́ lại toàn làm ngược lại. Đi ngủ vào lúc 1,2 h sáng và thức dậy lúc 8,9 h sáng hôm sau. Rất phản khoa học.
Ngủ sớm không những là liều thuốc thần cho nhan sắc mà c̣n có ư nghĩa quan trọng đối với sức khỏe mỗi người. Các cơ quan trong cơ thể, đặc biệt là nội tạng rất cần một giấc ngủ sớm và sâu để phục hồi sau thời gian làm việc mệt mỏi.
Dưới đây là lịch ngủ gồm các giờ tương ứng với từng cơ quan bên trong, giúp bạn hiểu rơ tác dụng của việc ngủ đến sự phục hồi của nội tạng cơ thể:
Từ nửa đêm đến đến 4 giờ sáng: là thời điểm tụy tạo máu v́ thế phải ngủ sâu giấc, không nên thức khuya để quá tŕnh tạo máu diễn ra một cách thuận lợi.
Từ 3-5 giờ sáng: Đây là khoảng thời gian phổi thực hiện quá tŕnh đào thải chất độc có trong phổi ra khỏi cơ thể. Biểu hiện quá tŕnh đào thải độc tố của phổi trong thời gian này là những cơn ho dữ dội nếu bạn đang mắc các bệnh về đường hô hấp, bởi hoạt động bài độc đă chạy đến phổi.
Từ 5-7 giờ sáng: Mỗi người có một thời gian thức dậy khác nhau, nhưng trong khoảng thời gian từ 5-7 giờ sáng các bạn nên dành cho việc đi toilet, để đào thải chất độc chứa trong ruột già ra khỏi cơ thể.
Nếu đại tràng không được bài độc và hồi phục tốt, độc tố sẽ tích tụ lại trong cơ thể. Đến một lúc nào đó bạn sẽ bị mọc mụn, xuất hiện các nốt thâm, và thậm chí tăng nguy cơ bị ung thư trực tràng. V́ thế, cố gắng đi đại tiện trong thời gian này, càng để muộn th́ độc tích nhiễm càng nhiều.
Từ 7-9 giờ sáng: Lúc này ruột non hấp thụ chất dinh dưỡng nhiều nhất, cho nên cần phải ăn sáng đầy đủ, nên ăn những loại thức ăn tốt cho dạ dày như táo, củ cải,… Dạ dày là cơ quan tiêu hóa chính, là nơi dự trữ, vận chuyển và tiêu hóa thức ăn. V́ thế vào thời điểm này bạn có thể ngồi xổm và tập luyện thở bụng. Tập đều đặn hàng ngày giúp kích thích tuần hoàn máu dạ dày, kích thích thay đổi tế bào mới, tăng hiệu quả tiêu hóa cho dạ dày.
Những lưu ư để có giấc ngủ sớm và sâu:
- Tắm nước ấm trước khi ngủ, ăn các thực phẩm giúp ngủ ngon như hồ đào, hoặc uống 1 ly sữa ấm.
- Một số động tác yoga có thể hỗ trợ giấc ngủ.
- Trước khi ngủ, mát xa một số huyệt ở đầu và chân cũng có tác dụng giúp ngủ ngon hơn.
- Khi ngủ nhất định phải tắt đèn, bởi ánh sáng đèn sẽ khiến năo bộ bị kích thích, làm bạn khó ngủ hơn.
- Giữ cho đầu óc thoải mái, tránh suy nghĩ về những công việc hoặc các rắc rối trong cuộc sống. Có thể nghe một bản nhạc nhẹ để dễ dàng ngủ hơn.
- Từ 22 giờ đến 2 giờ sáng không chỉ là quăng thời gian cơ thể bài độc tốt nhất, mà c̣n là quăng thời gian dưỡng da tuyệt nhất. Bởi vậy. nếu bạn muốn có 1 cơ thể khoẻ mạnh và làn da sáng đẹp việc ngủ sớm là vô cùng quan trọng.
Nếu muốn có một sức khỏe tốt, bạn hăy dành thời gian để chăm sóc và tuân thủ đúng lịch ngủ để phục hồi nội tạng cơ thể một cách hợp lí.
Năm 2015 đang dần khép lại với những tiến bộ vượt bậc về công nghệ trong ngành y tế, từ hệ thống mô phỏng phẫu thuật như thật đến rô-bốt nano.
1. Rô-bốt nano hoạt động trong mạch máu
Tương lai của những robot tí hon có thể hoạt động như những bạch cầu, tiêu diệt vi khuẩn và các mầm bệnh khác đang rất gần.
Những robot siêu nhỏ này có đầy đủ những tính năng của 1 rô-bốt nhờ bộ cảm biến và hệ thống động cơ có thể đưa các thuốc hóa trị vào thẳng mạch máu, giúp tăng hiệu quả của thuốc lên tới cả ngàn lần và không gây tác dụng phụ so với cách sử dụng thuốc thông thường hiện nay.
Những rô-bốt Microbivore, Respirocyte, Clottocyte… hứa hẹn sẽ không chỉ tiêu diệt vi khuẩn mà c̣n vận chuyển ôxy, tạo cục máu đông cho các vết thương và sửa chữa tế bào.
2. Ghép đầu và truyền ư nghĩ
Nhà nghiên cứu độc lập Tim Busbice đă thiết lập bản đồ năo bộ của loài giun tṛn C. Elegans. Đây là loài vật đầu tiên được giải mă tŕnh tự gen và được lập bản đồ toàn bộ năo.
Loài vật lưỡng tính này có 959 tế bào và bản đồ của con giun này gồm một mạng lưới các tế bào thần kinh với 302 nơ-ron kết nối với các khớp thần kinh - và liên kết với 95 cơ của con giun qua 1.410 nút giao cắt.
Toàn bộ bản đồ này đă được sao lưu dưới dạng kỹ thuật số với h́nh ảnh là các ṿng cơ đan xen nhau.
C̣n TS. Sergio Canavero đă tuyên bố trên tờ New Scientist rằng sẽ thực hiện ca mổ ghép đầu người trong 2 năm bởi ông tin rằng hoàn toàn có thể làm việc này.
3. Tương tác trong bệnh viện
Công ty NXT Health đă thiết kế 1 buồng bệnh có khả năng tương tác cao, không chỉ giữa bệnh nhân với bác sĩ mà c̣n với người thân, thầy thuốc… Điều này sẽ giúp loại bỏ những máy móc và hoạt động đang ngày càng nhiều trong các bệnh viện hiện đại
Buồng bệnh này sẽ gồm một hệ thống mô-đun có khả năng hoán đổi vai tṛ đồng thời ứng dụng công nghệ cảm ứng để người bệnh thấy thoải mái nhất.
Bệnh viện Stanford hay Bệnh viện Ottawa là những ví dụ thực tế. Và các công ty như Calico vừa được Google thành lập mới đây sẽ nỗ lực để đạt được những mục tiêu này.
4. Hệ thống mô phỏng phẫu thuật
Viện Ung thư Roswell Park đang nhanh chóng trở thành một trong những cơ sở đi đầu trong đào tạo ngoại khoa, một phần lớn là nhờ sự hợp tác sáng tạo giữa Trường Công nghệ và Khoa học ứng dụng, Đại học Buffalo và Trung tâm Người máy phẫu thuật của RPCI. Các thủ thuật ngoại khoa luôn đ̣i hỏi nhiều năm đào tạo và cho măi đến gần đây việc đào tạo vẫn được thực hiện trong môi trường đời thực.
RoSS - tên viết tắt của Robotic Surgery Simulator (thiết bị mô phỏng phẫu thuật), do Viện Ung thư Roswell Park (Mỹ) kết hợp với trường ĐH Buffalo thực hiện, hứa hẹn sẽ tạo ra bước ngoặt trong học tập của các phẫu thuật viên. Theo đó, các sinh viên y khoa sẽ có cơ hội thử nghiệm và phạm sai lầm khi thực hiện các ca mổ như thật trong một môi trường mô phỏng.
5. H́nh ảnh nổi 3 chiều giúp hạn chế tiếp xúc nguồn bệnh
Thay v́ chạm vào bàn phím, tay chúng ta sẽ chạm vào h́nh ảnh nổi 3 chiều và hoàn toàn có thể cảm nhận được nó. Đó chính là công nghệ holographic.
Công nghệ này hiện c̣n rất non trẻ và có ư kiến cho rằng việc chạm vào h́nh ảnh này là không tự nhiên nhưng thực sự nó rất có triển vọng, giúp hạn chế tối đa sự tiếp xúc với nguồn lây – bàn phím được xem là một trong những vật dụng có nhiều vi trùng nhất.
Nếu bạn hứng thú với bàn phím ảo này, bạn có thể mua trên Amazon.
Một ứng dụng khác cho h́nh ảnh nổi ba chiều này giúp bác sĩ có thể quan sát đầy đủ các chi tiết của 1 ca phẫu thuật.
6. Giấy chuyển viện được số hoá
Thay v́ sử dụng hàng chục tờ giấy cho mỗi bệnh nhân khi chuyển viện, ứng dụng ReferralMD (Physician Referral Management Platform In the Cloud) sẽ giúp các cơ sở y tế chỉ cần sử dụng 1 cú click. Đó là nhờ công nghệ số hoá giấy tờ bệnh viện, giúp các cơ sở y tế có thể quản lư hàng triệu bệnh nhân, từ đó cung cấp dịch vụ y tế và phương pháp điều trị phù hợp dù bệnh nhân đến bệnh viện khác, không tái khám…
7. Xét nghiệm với lượng máu cực ít
Công ty Theranos đă tạo ra những bộ xét nghiệm chỉ sử dụng lượng máu bằng 1/1.000 lượng máu cần lấy thông thường mỗi khi làm xét nghiệm.
Công nghệ này không chỉ mang lại ích lợi cho bệnh nhân mà c̣n giúp giảm chi phí xét nghiệm. Ví dụ: Khi kiểm tra công thức máu, xét nghiệm mới này sẽ chủ yếu xem ba loại tế bào chính trong máu - hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu thay cho việc kiểm tra toàn bộ các thành phần trong máu.
8. Kỹ thuật “Trẻ có 3 bố mẹ đẻ”
Thủ thuật “em bé ba bố mẹ” có tên khoa học là chuyển AND ti thể (đứa trẻ sinh ra với trứng, tinh trùng và AND ti thể của người thứ 3). Phương pháp này giúp loại trừ nhiều bệnh có thể gây chết người như suy tim, suy gan và điếc.
Trên thực tế, đă có 2 ca ghép AND ti thể thành công vào cuối những năm 90 của thế kỷ 20. Tuy nhiên, công nghệ này được tôn vinh trong năm 2015 là bởi tiềm năng của nó đă được công nhận. Đó là giảm các bệnh liên quan đến gien và giúp những cặp vợ chồng có thể thụ thai những đứa con mà nếu để b́nh thường họ sẽ không bao giờ có được.
Mặc dù có nhiều câu hỏi về đạo đức và luân lư quanh sự phê chuẩn gần đây của Anh đối với thủ thuật này, song ư nghĩa tiềm tàng cho các thế hệ tương lai là vô tận.
9. Sử dụng tế bào gốc trong phẫu thuật
Thay v́ bơm mỡ, bơm silicon để nâng ngực, phẫu thuật các dị tật vùng mặt, phục hồi khuyết mô do ung thư… các kỹ thuật viên sẽ sử dụng tế bào gốc.
Triển vọng này xuất phát từ một nghiên cứu của Trường đại học Copenhagen khi các nhà khoa học thực hiện ca nâng ngực bằng cách cấy tế bào mỡ tăng cường tế bào gốc. Kết quả cho thấy đă giữ được 81% thể tích ban đầu trong suốt 4 tháng, so với chỉ giữ được 16% thể tích ngực khi sử dụng bơm mỡ đơn thuần
10. Điều khiển chân tay giả bằng ư nghĩ
Có lẽ màn tŕnh diễn ấn tượng nhất của phát kiến mới trong công nghệ y tế 2015 chính là h́nh ảnh Les Baugh (Mỹ) điều khiển cánh tay giả chỉ bằng ư nghĩ của ḿnh.
Với nghiên cứu này, các nhà khoa học Mỹ đang chạm đến 1 công nghệ “đọc” và gửi các tín hiệu của năo bộ tới các chi giả.
Hiện Pḥng Thí nghiệm vật lư ứng dụng Johns Hopkins (Mỹ) đang chế tạo chân tay giả điều khiển tự nhiên.
Vạn vật trong tự nhiên đều vận hành theo quy luật. Con người cũng vậy, dù chúng ta là ai, nam hay nữ, già hay trẻ, giàu hay nghèo… chúng ta vẫn sống theo các quy luật của cuộc đời. Bạn sẽ nghiệm ra được điều ư nghĩa ǵ với cuộc sống của ḿnh từ 7 quy luật dưới đây:
1.Luật Hấp Dẫn: Những tính cách giống nhau sẽ thu hút và t́m đến với nhau để đoàn kết nâng đỡ nhau cùng làm đẹp cuộc đời.
2.Luật Thử Thách: Hăy tin những khó khăn, nghịch cảnh là những thử thách giúp ḿnh trở nên mạnh mẽ, khôn ngoan hơn.
3.Luật Tương Đối: Không có ǵ là hoàn mỹ. Hăy chấp nhận sự khiếm khuyết như là một phần của cuộc đời. Hăy cảm thông, đừng đ̣i hỏi quá sức ở ḿnh và người khác.
4.Luật Bù Trừ: Hễ được cái này th́ sẽ mất cái khác. Không nên chỉ nh́n mặt ngoài mà cho rằng người khác may mắn hơn ta.
5.Luật Tha Thứ: Nếu ḿnh rộng lượng, bao dung với người khác, ḿnh sẽ được thông cảm, tha thứ khi chính ḿnh làm lỗi.
6.Luật Sống Vui: Nếu muốn sống vui, hăy tích cực và làm những ǵ ḿnh cần ngày hôm nay. Hăy hưởng thụ cuộc sống ngay phút giây này. Đừng đợi khi có cái này, xong cái kia… mới cho phép ḿnh hạnh phúc.
7.Luật Tuần Hoàn: Đời người là một chuỗi tuần hoàn gồm những giai đoạn vui buồn kế tiếp nhau. Sẽ không ai hạnh phúc măi mà cũng không có ai phải đau khổ măi.
Các quy luật không dành riêng cho ai. Khi chúng ta thấu hiểu quy luật cuộc đời, ta sẽ không thấy ḿnh là nạn nhân nữa. Chúng ta sẽ không c̣n thất vọng nhiều nữa. Chỉ cần ta hiểu nó, và xử sự thuận theo nó, cuộc sống sẽ dễ dàng tự tại hơn rất nhiều. Vậy nên, dù mọi điều tốt xấu đến với ta như thế nào, hăy an nhiên trải nghiệm nó để biết ḿnh sẽ vững vàng hơn bạn nhé!
Hăy biết ơn từng vạt nắng đang lung linh nhảy múa trong vườn để ta cảm nghiệm được sự ấm áp của thiên nhiên.
Hăy biết ơn Mặt Trăng kia đă cho ta bao đêm dài thơ mộng mà qua đó bao bài hát, bài thơ trữ t́nh nảy nở.
Hăy biết ơn từng con suối nhỏ để cho ta nghe được tiếng thủ thỉ của núi rừng.
Hăy biết ơn từng cơn gió nhẹ làm ḷng ta tươi mát.
Hăy tạ ơn biển đă cho ta nguồn dinh dưỡng, từng chuyến viễn du đầy thi vị và những cuộc phiêu lưu mạo hiểm làm phong phú hóa t́nh cảm con người.
Hăy biết ơn cả tiếng chim ca v́ đó là tiếng nhạc của Trời.
Hăy tạ ơn cả những con sông đang ôm ấp những bờ kênh thửa ruộng, cho phù sa tuôn tràn màu mỡ, cho lúa tốt trổ bông, cho tôm cá đầy đồng, cho xóm làng tụ hội, cho chợ búa mọc lên, cho thương buôn trên bến dưới thuyền, cho giao thông thuận tiện, cho mạch sống làng quê ngày thêm phong phú.
Hăy biết ơn từng bài ca dao, từng tiếng chuông chùa êm ả để thấy hồn dân tộc vẫn c̣n năm sâu trong tâm khảm.
Hăy tạ ơn tiếng ru của mẹ để con biết rằng ṿng tay đó chính là Thiên Đường.
Hăy cám ơn mẹ già:
Cho dù áo rách sởn vai,
Cơm ăn bát vơi bát đầy
mà vẫn kiên tŕ nuôi con cho đến ngày khôn lớn.
Hăy cám ơn các bậc Thầy v́ những vị đó đă khai mở trí tuệ cho ta “Nhất tự vi sư, bán tự vi sư”.
Hăy tạ ơn đời.
Hăy cám ơn cả những người đă dối gạt ta để ta hiểu được thế nào là ḷng trung tín.
Hăy cám ơn cả người xỉ vả, chụp mũ, bôi lọ, đánh phá ta để ta có dịp huân tập hạnh nhẫn nhục và hiểu được thế nào là sự tha thứ.
Hăy biết ơn những ǵ gọi là bạo lực v́ qua đó ta liễu ngộ đước chân lư vĩnh cửu của t́nh thương.
Hăy biết ơn cả những thiên tai, thảm họa để cho thấy cuộc sống này qúy giá.
Hăy tạ ơn những người đă nằm xuống để cho ta được sống.
Hăy biết ơn người chiến sĩ đang ngày đêm canh gác, xả thân nơi chiến địa, biển đảo để ta được sống yên b́nh, mưu cầu hạnh phúc.
Hăy cám ơn sự vấp ngă v́ qua đó ta trưởng thành.
Hăy biết ơn cả những người thợ v́ họ là những vị thần sáng tạo.
Hăy tạ ơn cả những đang phục vụ ta, những người đang làm những nghề nghèo hèn nhất v́ không có họ ta phải chân lấm tay bùn.
Hăy cám ơn người nông phu đă:
Vài ngàn năm đứng trên đất cày
Minh đồng da sắt không thay màu (Phạm Duy)
để dân tộc này có chén cơm hạt gạo.
và cũng:
Dă ơn cái cối cái chày.
Đêm khuya giă gạo có mày có tao (Ca Dao)
Hăy biết ơn cả tiếng gà gáy trong những buổi trưa hè, tiếng vơng đưa kẽo kẹt, tiếng sáo diều ngân, tiếng trẻ nói bí bô, tiếng con sáo hót, tiếng ai hát đúm, hát dân ca, hát văn, hát ru, hát ḥ quan họ để thấy hồn Việt Nam thiêng liêng, bất tử.
Hăy cám ơn cây Đa đă cho ta bóng mát, là nơi dừng chân trên con đường làng dài mệt mỏi.
Hăy cám ơn cả cái Đ́nh để xóm làng mở hội, văn hóa lưu truyền, gái trai ḥ hẹn.
Hăy cám ơn cả cái Miếu v́ qua đó ta thấy các tiên hiền, liệt sĩ, danh nhân vẫn c̣n ở với chúng ta.
Hăy cám ơn mái Chùa đă đứng đó qua vài ngàn năm để lưu giữ hồn dân tộc.
Hăy cám ơn cả những chuyện thần tiên “Tấm Cám” để con trẻ hay ăn chóng lớn, người già quên đi bao nỗi nhọc và gái trai nuôi bao mộng đẹp.
Hăy cám ơn cả chiếc nón đă che mưa nắng cho cả dân tộc. Thuơng thay “chiếc nón bài thơ” đă lưu giữ hồn thi ca của dân tộc mà bây giờ vẫn c̣n đây:
Qua đ́nh ngả nón trông đ́nh,
Đ́nh bao nhiêu ngói thương ḿnh bấy nhiêu (Ca dao)
Hăy biết ơn tất cả dù là một hạt mưa, hạt cát, hạt muối, bó rau, miếng khoai, miếng cà, miếng sắn, con tôm, con tép...
Hăy biết ơn và tạ ơn tất cả.
Ḷng biết ơn là ḷng Từ Bi là bài Kinh Sám Hối sâu xa và mầu nhiệm.
Kẻ sống với ḷng biết ơn chính là kẻ sống với Chân Hạnh Phúc và là kẻ có tâm hồn cao thượng nhất.
Có Một Loại Tổn Thương Được Gọi Là "Chăm Chút Từng Ly Từng Tí"
Cha mẹ yêu thương và bảo vệ con cái, v́ con cái mà cam tâm t́nh nguyện dốc hết tất cả sức lực của ḿnh, chăm chút từng li từng tí. Tuy vậy, kiểu yêu thương này có phải là t́nh yêu thương thực sự hay không? Câu chuyện thật đáng để mọi người suy ngẫm sâu xa!
Vào mùa thu năm nọ, bầy thiên nga từ phương bắc xa xôi bay tới một ḥn đảo nhỏ và dừng chân lấy sức để bay tiếp về phương nam sinh sống qua mùa đông.
Trên ḥn đảo nhỏ ấy có hai vợ chồng ông lăo đánh cá, họ nh́n thấy bầy thiên nga bay tới đảo nên vô cùng mừng rỡ. Họ bèn đem rất nhiều thức ăn và những con cá bé mà họ bắt được cho chúng ăn.
Mùa đông đến, bầy thiên nga được vợ chồng ông lăo cho thức ăn nên không tiếp tục bay về phương nam tránh rét nữa. Khi mặt hồ đóng băng, chúng không có nơi trú ẩn và thức ăn để sinh sống. Vợ chồng ông lăo tốt bụng lại đưa chúng vào ngôi nhà tranh của ḿnh để tránh rét và tiếp tục cung cấp thức ăn cho chúng măi cho đến mùa xuân năm sau, khi băng trên mặt hồ đă tan. Hết năm này qua năm khác, hai vợ chồng ông lăo tốt bụng lại đón bầy thiên nga vào nhà ở và cung cấp cho chúng thức ăn.
Cuối cùng hai vợ chồng ông lăo đă già yếu và rời khỏi đảo, bầy thiên nga cũng biến mất. Không phải là chúng đă bay về phương nam tránh rét, mà v́ vào năm sau đó mặt hồ đóng băng, bầy thiên nga không t́m được thức ăn để sinh sống nên chúng đă chết.
Trong câu chuyện trên, vợ chồng người ngư dân yêu thương bầy thiên nga giống như con cái của họ vậy. Họ t́m mọi cách che chở, bảo vệ chúng, cho ăn cho ở, hơn nữa, ngày qua ngày, năm qua năm đem ḷng yêu thương mà bao bọc cho chúng. Mọi người không khỏi cảm thán rằng: “Vợ chồng người ngư dân thật tốt bụng, bầy thiên nga thật may mắn!” Thế nhưng kết cục bi thảm của bầy thiên nga lại cho chúng ta thấy rằng việc hai vợ chồng người ngư dân yêu thương đùm bọc quá mức đă khiến chúng sa vào cuộc sống an nhàn thụ động. Từ đó dưỡng thành tính ỷ lại, đánh mất bản năng sinh tồn, không c̣n cách nào để thích ứng hoàn cảnh và cuối cùng bị sự biến hóa của hoàn cảnh giết chết.
Trong cuộc sống hiện đại của chúng ta, có bao nhiêu bậc cha mẹ v́ để con cái có cuộc sống sung túc an nhàn mà làm thay cho con cái, khiến chúng dưỡng thành một thói quen thụ động với cuộc sống? Tất nhiên ai cũng cần t́nh yêu, đặc biệt là con cái lại càng cần được cha mẹ yêu thương chăm sóc và bảo vệ. Nhưng t́nh yêu dạng bao bọc mọi lúc mọi nơi, t́nh yêu theo kiểu sắp đặt an bài sẵn cho cuộc đời của con cái… th́ nó đă không c̣n là t́nh yêu thương nữa rồi, thậm chí có thể trở thành một con dao “nhẹ nhàng” gây tổn hại khôn lường!
Ông bà ta thường nói: “Nam vô tửu như kỳ vô phong”. V́ vậy, nhậu có ảnh hưởng đến mọi tầng lớp và có ảnh hưởng rất lớn đến quan hệ xă hội. Để nhậu không đi chệch hướng, cần phải có nội quy cụ thể. Sau đây là một số điều quy định:
Điều 1: Phải trung thực
Muốn gia nhập hội những người ăn nhậu th́ tuyệt đối không xin xỏ, trộm cắp tiền, vàng của vợ (có thể trích vài chục phần trăm lương để lập quỹ riêng)
Điều 2: Không phân biệt tuổi tác
Hội không phân biệt tuổi tác, chức vụ, cấp bậc, giới tính. Miễn sao có tửu lượng cao từ 3 xị trở lên là được.
Điều 3: Tự lực cánh sinh
Để giữ ǵn sức khỏe, tất cả hội viên không được uống rượu bọt đường, rượu cồn, rượu dỏm... chỉ nên uống rượu gạo, rượu nếp, rượu tắc kè, rượu rắn...
Điều 4: An toàn trên xa lộ
Tất cả hội viên tuyệt đối không được lái xe các loại v́ khi xỉn không làm chủ tốc độ dễ gây tai nạn (tốt nhất nên đi xe ôm hoặc quá giang người khác)
Điều 5: Tránh gây phiền phức
Khi đi nhậu không nên mang theo vợ con, nếu có em gái vợ chở theo th́ càng tốt
Điều 6: Tôn trọng luật lệ
Trong bàn nhậu phải tuyệt đối tôn trọng chủ xị, không được kê táng, không phá mồi, không ăn gian, nói tục, chửi thề...
Điều 7: Tập trung cao độ
Trong bàn nhậu, để tránh mất đoàn kết nội bộ, tất cả hội viên không được phép rù ŕ riêng tư (v́ dễ gây hiểu lầm), không được cầm nhầm hộp quẹt, không mang lộn dép, đặc biệt tay chân phải giữ trật tự nếu trong bàn có phái đẹp.
Điều 8. Uy tín tràn trề
Không được phép xin đi “tiêu” lúc chưa thanh toán tiền, để bạn nhậu ngồi đồng là mất đạo đức (nếu có đi phải để lại phần hùn)
Điều 9. Im lặng là vàng
Nhậu xong về nhà, tuyệt đối không được đánh đập, chửi bới vợ con. Nếu bị vợ đánh hoặc bị cằn nhằn th́ chỉ được im lặng và đi kiếm chỗ ngủ (nhưng cố không được ngủ lộn nhà, lộn giường).
Điều 10. Đoàn kết nội bộ
Mọi thành viên của hội phải có nghĩa vụ thăm nuôi bạn bè khi có tai nạn do say xỉn gây ra hay do vợ đánh phải nằm viện cũng như gây rối trật tự bị công an bắt.
Điều 11. Không vi phạm pháp luật
Không được uống bia ôm, rượu ôm v́ rất lăng phí và có ngày bị công an bắt (nếu lỡ vô, khi công an đến phải t́m đường... trốn trước)
Cần ǵ phải là trí thức khoa bảng cho cao siêu, thử hỏi ngày nay mấy ai không phải suy nghĩ trong cuộc tất bật v́ chạy ăn, chạy trường, chạy điểm, chạy đủ thứ? Đă vậy lắm khi phải phán đoán chính xác, phải quyết định cấp kỳ một vấn đề nào đó. Có thực mới vực được đạo. Khỏi dông dài cũng hiểu, tế bào năo dễ ǵ hoạt động với hiệu quả như mong muốn nếu thiếu dưỡng khí, thiếu dưỡng chất, thừa phế phẩm hay ngộp thở v́ độc chất.
Chuyên gia khoa thần kinh đă chứng minh khả năng tư duy tùy thuộc vào tỉ lệ giữa dưỡng chất và tạp chất trong hệ thần kinh. Từ nhận thức đó, các nhà nghiên cứu đă tiếp cận lư do khiến năo bộ chỉ thích “làm biếng” v́ suy... dinh dưỡng:
- Thiếu chất béo của rau quả, như trong trái bơ, nên dẫn truyền thần kinh chạy lạc đường. Hậu quả là gia chủ quá chậm chạp khi cần phán đoán.
- Thiếu kali v́ ít khi ăn chuối nên dễ lo lắng đến độ mất ngủ khi gặp chuyện trục trặc dù chỉ là chuyện nhỏ.
- Ít khi có ly sữa đậu nành trước khi ngủ để tạo hưng phấn tiến tŕnh tổng hợp serotonin - nội tiết tố cần thiết cho giấc ngủ yên b́nh. Hậu quả là gia chủ mang công việc vào giấc ngủ nhưng lại khó tập trung trong buổi sáng hôm sau.
- Ít khi có các món cải, nhất là cải broccoli trên bàn ăn, nên đêm nào cũng gặp ác mộng hay mơ toàn chuyện căi vă với cấp trên, với đồng nghiệp...
- Hiếm khi có món bông cải, xào hay hấp kiểu nào cũng được, nên năo bộ mất tính nhạy bén khi cần quyết định việc cấp kỳ.
- Thiếu B6, loại sinh tố chống trầm uất, nên dễ buồn vô cớ dù không gặp trở ngại trong cuộc sống. Trong trường hợp này, cà tím là món nên thuốc nhờ tác dụng thư giăn thần kinh để gia chủ từ từ suy nghĩ, thay v́ nghĩ ngợi lung tung mà chẳng đến đâu.
- Cữ ngọt v́ sợ bệnh tiểu đường, dù chưa bệnh, mà không ngờ tụt đường huyết trong những ngày căng thẳng là lư do bào ṃn sức chịu đựng của hệ thần kinh.
- Không có thói quen ăn vặt với đậu phộng húng ĺu, hột điều rang muối trước khi thuyết tŕnh, hội thảo, nên không thể tận dụng tác dụng trung ḥa stress của kẽm trong cảnh dầu sôi lửa bỏng.
- Thiếu magiê trong mễ cốc, cá thu nên người dễ đổ quạu khi thường phải sống trong cảnh “trên đe dưới búa”.
- Không ưa khoai lang và cà chua nên dễ bi quan khi bắt đầu công việc mới.
- Thức dậy với cảm giác sợ ngày mới v́ cơ thể thiếu sinh tố C do xài hết trong giấc ngủ... trăn trở. Với số đối tượng này, nhất là người phải thức khuya dậy sớm, nên mạnh miệng với ớt chuông v́ ngoài sinh tố C, ớt này chứa nhiều hoạt chất vừa gây phấn khởi vừa kéo dài hoạt động của năo bộ.
Trong truyện “Tây Du kư”, hầu như chưa thấy lần nào Tôn Ngộ Không phải phân vân khi vung thiết bảng. Người cần động năo chắc chắn không mong ǵ hơn là có khả năng vận dụng trí óc nhẹ nhàng như tiên làm phép. Chuyện ǵ muốn xong cũng cần điều kiện. Thiếu ăn, năo chắc chắn khó vận động tới nơi. Nhưng chớ quên rằng không chỉ ăn được để năo đủ chất bổ mà c̣n phải ngủ được mới mong thành tiên. Ăn đúng món bổ năo nhưng ngủ không ngon giấc th́ nếu may mắn thành tiên th́ cao lắm chỉ là tiên... mắc đọa!
Nước sạch mọi người đang dùng để ăn, uống hàng ngày rốt cuộc có thể không sạch như chúng ta nghĩ. Theo một nghiên cứu mới, nước máy dùng trong sinh hoạt hàng ngày của chúng ta chứa tới ... 10 triệu vi khuẩn.
Tuy nhiên, bạn không nên quá lo lắng, v́ toàn bộ số vi khuẩn "khủng" nói trên thực tế có thể cải thiện chất lượng nước của chúng ta.
Các nhà nghiên cứu đến từ Đại học Lunch (Thụy Điển) phát hiện, những vi trùng siêu nhỏ này sinh trưởng tại nhà máy xử lư nước và ở mặt trong các đường ống dẫn nước. Mặc dù vô hại nhưng theo thời gian, chúng có thể h́nh thành một lớp màng mỏng, bám dính ở bên trong các đường ống, gọi là "màng sinh học" (biofilm).
Khám phá mới cũng hé lộ sự đa dạng lớn về các loài vi khuẩn cư trú trong các đường ống nước và rằng, chúng đóng một vai tṛ quan trọng hơn phỏng đoán lâu nay.
"Một hệ sinh thái hoàn toàn chưa được biết đến trước đây đă tự lộ ḿnh trước chúng ta. Trước đây, chúng ta khó mà có thể nh́n thấy bất kỳ vi trùng nào, nhưng hiện nay, nhờ các kỹ thuật, chẳng hạn như giải tŕnh tự ADN quy mô lớn và phân tích tế bào theo ḍng chảy, chúng ta bất ngờ quan sát được 80.000 vi khuẩn trong mỗi ml nước uống.
Tất cả giống như từ trong bóng tối với một chiếc đèn pin, chúng ta hiện đă ở trong một căn pḥng thắp sáng đèn. Song đây chỉ là một căn pḥng. Có bao nhiêu căn pḥng trong ngôi nhà cũng là một câu hỏi thú vị", nhà nghiên cứu Catherine Paul giải thích.
Theo các chuyên gia, có ít nhất 2 ngàn loài vi khuẩn khác nhau trong nước sinh hoạt. Họ cũng khám phá ra mối liên hệ giữa thành phần cấu tạo của các vi khuẩn với chất lượng nước.
Nhóm nghiên cứu nghi ngờ có các vi khuẩn "tốt" giúp thanh lọc nước và giữ cho nước an toàn, tương tự như những ǵ xảy ra bên trong cơ thể chúng ta. Chẳng hạn như, đường ruột của chúng ta chứa đầy vi khuẩn và phần lớn thời gian khi chúng ta khỏe mạnh, chúng giúp chúng ta tiêu hóa thức ăn và chống lại bệnh tật.
Nhà nghiên cứu Catherine Paul lấy ví dụ về Sphingomonas - vi khuẩn chỉ được t́m thấy ở nước uống chất lượng cao. Loại vi khuẩn này có thể hấp thụ các vật liệu hữu cơ không mong muốn, chống chịu được clo và thậm chí loại bỏ các độc tố khác cũng như các dạng chất dẻo có thể cản đường chúng trong nước.
Các loại vi khuẩn khác cũng ám chỉ có thứ ǵ đó không tốt trong nước, vốn dẫn tới t́nh trạng han gỉ đường ống dẫn hoặc nồng độ clo giảm xuống.
Các nhà nghiên cứu hiện hy vọng, chúng ta rốt cuộc có thể kiểm soát được thành phần cấu tạo và chất lượng nước trong các nguồn cung cấp nước, để thúc đẩy sự phát triển của các vi khuẩn "tốt" tiềm tàng khả năng giúp thanh lọc nước thậm chí c̣n hiệu quả hơn hiện nay.
Miệng Luôn Tạo Khẩu Nghiệp, Phúc Báo Sớm Muộn Cũng Tiêu Tan
Có người nói: “Tôi không hề làm một việc xấu nào, sao có thể tổn hại đến phúc báo được?”. Kỳ thực bạn hăy nhớ rằng, tạo “khẩu nghiệp” cũng sẽ tổn hại đến phúc báo. Một người có mệnh tốt hay không thể nh́n xem người đó có nhiều “khẩu đức” hay không.
“Khẩu nghiệp” (nghiệp gây ra do lời nói từ miệng) là tội mà một người b́nh thường dễ phạm phải nhất. Số mệnh của một người tốt hay không, hăy nh́n xem người đó có nhiều “khẩu nghiệp” hay không là biết. V́ vậy, “khẩu nghiệp” rất quan trọng. Trong cuộc đời của một người, không phải ngày nào cũng làm chuyện thất đức, nhưng việc nói những lời thất đức, thiếu đức, khó nghe và không đứng đắn th́ có thể xảy ra mỗi ngày. Tích luỹ qua năm tháng, phúc báo sẽ v́ “khẩu nghiệp” mà chạy mất hết. Do đó, người nói chuyện không có “khẩu đức”, cả cuộc đời thường gập ghềnh, nhấp nhô, thậm chí rất thê lương.
Chuyện đời thực
Trong thị trấn nơi tôi sống có một người đàn ông hơn 30 tuổi, thuộc dạng khôi ngô tuấn tú nhưng đến giờ vẫn chỉ là một người vô công nhàn rỗi. Anh ta muốn làm việc nhưng không có việc để làm, muốn gây dựng sự nghiệp cũng không phải là điều dễ. Bạn học của anh, ai cũng đă tự lo cho cuộc sống của ḿnh. Riêng anh này th́ vợ con chưa có, sống như lang thang, ăn mặc nhếch nhác, có khi mấy ngày không rửa mặt, ai khuyên bảo ǵ cũng không nghe, thậm chí c̣n trừng mắt đáp trả.
Thật sự th́ anh ta không phải là người xấu, nhưng v́ sao lại như vậy? Sau khi quan sát cẩn thận, người ta phát hiện ra anh có rất nhiều “khẩu nghiệp”. Không hiểu nguyên nhân từ đâu, từ nhỏ anh đă bị lây nhiễm nhiều thói quen xấu. Trong cách nói chuyện, anh luôn quát mắng, không kính trọng đối với người lớn và Thần Phật. Mỗi khi uống rượu vào, anh nói năng c̣n lộn xộn lung tung hơn nhiều.
Anh này cũng từng mở một cửa hàng làm ăn nhưng công việc không thuận lợi, gia đ́nh thậm chí c̣n phải bán rất nhiều tài sản để trả nợ cho anh v́ làm ăn thua lỗ.
Miệng nói nhiều lời ti tiện, th́ mệnh cũng có nhiều ti tiện
Một người luôn gây “khẩu nghiệp” như vậy th́ phúc báo sớm muộn ǵ cũng chạy hết. Do miệng nói nhiều lời ti tiện nên số mệnh cũng gặp nhiều điều ti tiện. Chuyện hôn nhân của anh không thuận lợi, có thể có nhiều nguyên nhân, nhưng theo nhân quả mà xét th́ có thể v́ anh không có phúc báo nên việc ǵ cũng không được suôn sẻ. Các cô gái có phúc khí sẽ có được nhân duyên tốt, nên dĩ nhiên sẽ không thể kết hợp với anh ta.
Chuyện làm ăn không thuận lợi của anh cũng bởi v́ không có phúc báo. Người có phúc đức th́ mới có tiền của. Trong khi phúc báo của anh này bị tổn thất nhiều như vậy, làm sao có thể kiếm được tiền đây? Nếu anh ta không tỉnh ngộ sửa đổi th́ tương lai c̣n thê thảm hơn nhiều.
Phúc báo theo cái miệng mà chạy hết
Có nhiều người cũng giống anh bạn trên, bao nhiêu phúc báo cũng đều v́ cái miệng không tốt mà bị hao tổn hết. Có người nói: “Tôi không hề làm một việc xấu nào, sao có thể tổn hại đến phúc báo được?” Kỳ thực nên nhớ rằng, tạo “khẩu nghiệp” sẽ tổn hại rất lớn đến phúc báo.
Người xưa nói: “Ngôn do tâm sinh” (lời nói là do tâm mà sinh ra). Nếu miệng thường hay nói những lời không hay, không tốt, thị phi, nguyền rủa, … th́ phúc báo sẽ tổn thất rất nhanh. Nói lời không đúng hay không phải với người lớn tuổi cũng đều như thế.
Có nhiều phụ nữ hay phàn nàn về chồng, nói chồng không tốt thế này thế kia, rồi đem cả cha mẹ chồng, tổ tông nhà chồng ra mắng nhiếc v.v…, như vậy sẽ tạo “khẩu nghiệp” rất nặng và điều này chỉ khiến gia cảnh càng ngày càng đi xuống, nghèo khó. Vậy nên, mọi người nhất định phải chú ư vấn đề “khẩu nghiệp” này.
Oán trời trách đất cũng là cách làm tổn hại nhanh phúc báo
Người hay phàn nàn, không hài ḷng với số mệnh, ích kỷ và ganh ghét đố kỵ thường hay oán trời trách đất. Họ không trân quư những ǵ vốn có của bản thân nên mới cảm thấy bất b́nh, thông qua cái miệng mà suốt ngày ca cẩm. Đây cũng là một cách làm tổn hại phúc báo rất nhanh, cũng là một dấu hiệu của người bạc mệnh hiện tại hoặc sau này.
Miệng muốn nói lời hay, lời tốt th́ tâm phải tốt, phải đẹp
Miệng muốn nói lời hay ư đẹp th́ trong ḷng phải thực sự tốt, phải có hảo tâm, v́ vậy người đó sẽ phát ra từ trường tốt xung quanh ḿnh. Những thứ tốt đẹp sẽ t́m đến với người này và họ có phúc báo. Vậy hảo tâm là ǵ? Trước tiên cần biết đủ và biết cảm ơn. Biết đủ là một loại thành tựu. Những người tu hành họ luôn tự hài ḷng, đối với hoàn cảnh nào cũng chấp nhận, cũng thấy thỏa măn và biết ơn. Khi người ta biết đủ, biết thỏa măn, người ta sẽ không nói những lời không tốt hay phàn nàn v́ trong tâm họ đă b́nh an rồi.
Hăy lưu giữ “khẩu đức” cho ḿnh
Biết rơ về một người, không cần phải tận nói, hăy lưu lại cho người ta ba phần khoảng trống, đây cũng là lưu lại chút “khẩu đức” cho ḿnh.
Trách một người không cần phải tận trách, hăy lưu lại cho người ba phần khoảng trống, đây cũng là lưu được chút độ lượng cho ḿnh.
Có công không cần đ̣i hỏi tận cùng, hăy lưu lại cho người ba phần khoảng trống, đây cũng là lưu được chút khiêm nhường cho ḿnh.
Đúng lư cũng không cần đoạt tận, hăy lưu lại cho người ba phần khoảng trống, đây cũng là lưu được chút khoan dung cho ḿnh.
Tài năng đừng quá ngạo mạn, hăy lưu lại cho người ba phần khoảng trống, đây cũng là lưu chút nội hàm cho ḿnh.
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
