Nhà rách có khách lại hoài? Đố là cái ǵ? Một câu đố vui ở vùng quê ngày xưa
Nó thường được làm ở mé sông. Nếu nh́n từ phờ-lai-cam nó là một cái ô vuông nho nhỏ, không có mái che trên đầu, mỗi cạnh khoảng 1 mét hay hơn một tư, nằm trên 4 cái cọc. Bao quanh nó nếu sang trọng sẽ được đóng bằng những tấm tôn, bớt sang sẽ được làm bằng lá dừa nước, c̣n nghèo rớt mùng tơi th́ mót được cái ǵ gắn vào cái đó
Làm bằng tôn rất hiếm, nếu làm bằng tôn đa phần được làm trong ao riêng của nhà, dưới những tán lá cây để che được ít mưa ít nắng, lâu hư. Ở mé sông vách được làm bằng là dừa nước hay gỗ tạp đóng bao quanh. Làm bằng ǵ th́ cũng giống nhau, vách sau lưng và hai bên được làm cao ngang khỏi đầu khi ngồi chồm hổm. Vách đằng trước làm thấp v́ không chỉ phục vụ cho người cao 1 mét 9 mà c̣n là nơi dừng chân của các bạn nhỏ cao chưa tới 1 mét 2. Làm thấp để ai cũng có thể bước chân qua, miếng che đó chỉ đủ che phần cần che, c̣n cái mặt th́ đưa hết ra đường cho bàn dân thiên hạ đi ngang, thoải mái ngắm.
Để đi ra nhà phải đi ngang một cây cầu ngăn ngắn. Chính giữa ngôi nhà nhỏ là hai thanh gỗ nằm song song vừa đủ đặt bàn chân mỗi bên, vào thế ngồi chổm hổm khi cần rất ư thoải mái. Chỉ tội là mảnh gỗ che phía trước rất thấp, nên ai cao th́ hai đầu gồi nhô hẳn lên trên, thành ra thấy ba cái đầu khi ngồi
Để vừa ngồi vừa tụt cũng là một nghệ thuật. Ngó dáo dác xung quanh, tay nắm chặt lưng quần, tụt và ngồi nhanh xuống để tránh lộ hàng. Thời này nghèo nên quần vải, lưng thun là chủ yếu nên dễ thực hiện động tác. Chống chỉ định quần gin, quần bó… Phải chăng v́ bây giờ mặc mấy loại quần này mà cái nhà nhỏ xinh gần như không c̣n?
Khi nước ṛng, băi śnh phía dưới nhà sẽ được phơi bày trong ánh nắng. Khi có ai đó lỡ bỏ rơi rớt những phần thừa trên băi đất ấy vào lúc này th́ sẽ là ngày hội của bọn ruồi. Ruồi bay vèo vèo tạo âm thanh như một bản ḥa tấu nhưng chỉ tội cho người đi theo kế tiếp. Bom chồng bom, văng tung tóe. Ruồi đang bu bị bỏ bom lần hai, bay để né, rồi đậu trả thù cái thằng vừa quăng bom, ghê
Kinh nghiệm phải được rút tỉa, tránh nước ṛng chờ nước lớn để chơi chung với lũ cá chốt. Bọn cá chốt ở sông rất hay, chỉ cần nghe tiếng bước chân trên cây cầu là từ bốn phương tám hướng mặt nước dậy sóng. Chúng hăng say bơi tới, lao đầu đụng bờm bợp vào mấy chân cầu nhưng không biết đau, chờ. Sàn nhà làm thấp, khi vật thể lạ từ trên nhà rơi xuống. Nước sẽ văng trắng xóa rất lăng mạn, chưa đầy 30 giây vật thể lạ biến mất, người quăng vật thể lạ cũng sẽ ướt bờ mông nếu ngày đó nước quá lớn. Môi trường trở nên xanh sạch đẹp chứ không như giờ nước ṛng. Ngoài lũ cá làm ướt mông th́ ghe xuồng máy nhất là tàu lớn chạy ngang cũng góp phần làm ướt… tíd. Nêu cao tinh thần cảnh giác, chờ đợi từng con sóng như tắm biển Vũng Tàu, vừa ngồi vừa nhấp nhổm để tránh từng cơn sóng, vui tè
CaMau xứ sở muỗi đeo sập mùng. Việc phô trương da thịt vào ban đêm sẽ là một cực h́nh cho ai lỡ ăn cóc non chấm mắm ruốc hay ham ăn món lạ. Không thể nín nhịn th́ là đại tiệc cho bọn muỗi, c̣n khổ chủ có thêm những vết thâm ở hai bờ mông. Nhưng sợ nhất là bóng đêm, không đèn không ánh sáng. Xa xa, rải rác là những ngôi mộ trăng trắng. Da gà nổi từng chập theo từng cơn gió và teo hết những ǵ cần teo đến lạ, khiếp lắm
Ở phố thị kín cổng cao tường, đi ngoài đường mà mắc mệt rất khó t́m chỗ để hết mệt. Ở vùng quê rất thân thiện, dọc đường lỡ bụng bồn chồn cứ ghé ngang mà sử dụng không cần hỏi gia chủ. Không có dụng cụ trợ thủ th́ hái đại lá chuối khô nhưng đa phần trong mấy ngôi nhà này đều có “vắt” sẳn giấy xung quanh ở mấy kẻ lá, khe gỗ… tùy nghi sử dụng. Từ trong nhà nh́n ra sẽ không rơ mặt người, chủ nhà sẽ hỏi nhau đứa nào ngồi ở dưới nhà nhỏ mà lạ quá tụi bây, thế thôi không có ǵ phải ngại
Không chỉ ở quê, ở những tỉnh thành thời thập niên 80 vẫn c̣n những ngôi nhà kiểu này. Nhà được làm trong ao nuôi cá tra, cá vồ. Có thằng bạn thân rất thích ra đó ngồi. Hỏi tại sao nó nói “Ra đó ngồi mát, có gió trời không bị bí. Quan trọng là làm được hai việc: cho cá ăn và hút thuốc không bị ông già la”
Rồi “văn minh” tràn về, không được cất nhà nhỏ ngoài sông cũng như trong ao. Môi trường sống cần trong lành, không cần khoe gương mặt đẹp nhưng nhăn nhó khi táo bón rất khó coi, dẹp hết. Lũ cá tra đă được nuôi bằng thức ăn bổ dưỡng từ các nhà máy để c̣n xuất khẩu. Chỉ tội lũ cá chốt đang tiệt chủng dần, không c̣n nhiều như ngày nào. Tiếc thật
VietBF@sưu tập