Bệnh xơ cứng teo cơ một bên ảnh hưởng đến tế bào thần kinh vận động, có thể gây tử vong trong ṿng ba đến 5 năm kể từ khi phát hiện triệu chứng
Bryan Randall, bạn trai lâu năm của nữ diễn viên Sandra Bullock, đă qua đời vào cuối tuần qua v́ bệnh xơ cứng teo cơ một bên (ALS). Trong thông báo ngày 7/8, gia đ́nh cho biết nhiếp ảnh gia 57 tuổi đă ra đi thanh thản sau thời gian dài điều trị. Randall chiến đấu với ALS trong ba năm và chọn giữ kín hành tŕnh này.
ALS là một bệnh thoái hóa thần kinh hiếm gặp, ảnh hưởng đến các tế bào thần kinh vận động, hoặc các tế bào thần kinh trong năo và tủy sống, kiểm soát chuyển động tự nguyện, theo Viện Y tế Quốc gia. Các cơ tự nguyện này giúp con người có thể đi bộ, nói chuyện, nhai, nuốt, di chuyển bàn tay và cánh tay.
Khi các tế bào thần kinh vận động thoái hóa và chết đi do ALS, chúng ngừng gửi tín hiệu đến cơ, khiến các cơ yếu dần, bắt đầu co giật và teo lại. Cuối cùng, năo mất khả năng kiểm soát chuyển động tự nguyện.
Các triệu chứng ban đầu của ALS là co giật cơ ở cánh tay, chân hoặc lưỡi; chuột rút và co cứng cơ; nói ngọng hoặc nói giọng mũi; khó nhai nuốt.
Khi bệnh tiến triển, cơ yếu và teo sẽ lan sang các bộ phận khác trên cơ thể. Người bệnh không thể đứng, đi lại, tự ḿnh lên xuống giường hoặc sử dụng bàn tay, cánh tay. Họ khó nhai thức ăn, nuốt, bị khó đọc, khó thở, cuối cùng mất khả năng tự thở và phải sử dụng máy thở. Bệnh nhân cũng suy dinh dưỡng, trở nên lo lắng và trầm cảm, bởi vẫn có thể suy luận, ghi nhớ, hiểu và nhận thức được t́nh trạng mất dần chức năng của họ.
Nữ diễn viên Sandra Bullock cùng bạn trai Bryan Randall. Ảnh: Backgrid
ALS không ảnh hưởng đến khả năng nếm, chạm, ngửi hoặc nghe. Hầu hết người bị ALS chết v́ suy hô hấp, thường trong ṿng ba đến 5 năm kể từ khi các triệu chứng xuất hiện lần đầu. Tuy nhiên, khoảng 10% bệnh nhân sống sót 10 năm trở lên.
ALS có thể tấn công người ở mọi lứa tuổi, nhưng các triệu chứng thường phát triển ở độ tuổi 55 đến 75. Người có giới tính sinh học là nam nhiều khả năng mắc bệnh hơn. Một số nghiên cứu cho thấy các cựu chiến binh có nguy cơ mắc bệnh ALS cao gấp 1,5 đến 2 lần.
Hiện chưa có xét nghiệm nào chẩn đoán được ALS. Các bác sĩ sẽ kiểm tra thể chất và xem xét bệnh sử của bệnh nhân cũng như gia đ́nh. Một số người được yêu cầu khám thần kinh để kiểm tra phản xạ, sức mạnh cơ bắp và các phản ứng khác một cách định kỳ.
ALS chưa có phương pháp điều trị, tuy nhiên các loại thuốc và liệu tŕnh lâu dài sẽ giúp người bệnh sống chung, thích nghi dễ dàng hơn. Thông thường, quá tŕnh chữa bệnh có sự can thiệp của nhóm chuyên gia đa ngành gồm bác sĩ, dược sĩ, chuyên gia trị liệu thể chất, nghề nghiệp, lời nói và hô hấp, chuyên gia dinh dưỡng, nhân viên xă hội, nhà tâm lư học. Các nhóm này có thể lập kế hoạch điều trị cá nhân và cung cấp thiết bị đặc biệt giúp người bệnh di chuyển thoải mái và độc lập nhất có thể.
Nhiều người được chỉ định uống thuốc Riluzole hoặc tiêm Edaravone đường tĩnh mạch. Riluzole làm giảm tổn thương tế bào thần kinh vận động, giảm mức glutamate, chất vận chuyển thông điệp giữa các tế bào thần kinh và tế bào thần kinh vận động. Edaravone làm chậm quá tŕnh suy nhược cơ thể.
Khi các cơ chịu trách nhiệm hô hấp của người bệnh dần yếu đi, họ có thể bị khó thở khi hoạt động thể chất và khó thở vào ban đêm, khi nằm. Lúc này, họ cần thông khí xâm lấn bằng mặt nạ.
VietBF@ sưu tập
|
|