Châu Âu đang nắm lá bài 'khủng' hàng trăm tỷ đô trong tay để cùng Ukraine đấu lại với Nga
 

Khi châu Âu huy động lực lượng ủng hộ Ukraine, họ đang nắm trong tay lá bài chủ trị giá 218 tỷ đô la.

Trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa Mỹ và Ukraine, ngày càng có nhiều lời kêu gọi châu Âu thực hiện một bước đi chưa từng có, có thể mở khóa hàng tỷ đô la tiền tài trợ cho Ukraine.
Một số nhà lãnh đạo và chính trị gia thế giới, bao gồm cựu Thủ tướng Anh Rishi Sunak, đang kêu gọi các nước châu Âu tịch thu số tài sản bị đóng băng trị giá khoảng 218 tỷ đô la của ngân hàng trung ương Nga - hiện phần lớn được nắm giữ tại Brussels và trao cho Ukraine.

"Thật công bằng khi Nga phải trả giá cho những thiệt hại mà cuộc chiến của họ gây ra", ông Sunak viết trong bài bình luận trên tờ The Economist. Nhưng động thái như vậy cũng đi kèm với rủi ro.

Vấn đề tài trợ là chủ đề nóng vào ngày 2/3 khi các nhà lãnh đạo EU và Anh gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky để hội đàm khẩn cấp tại London nhằm thảo luận về việc hỗ trợ cho Kiev — chỉ vài ngày sau cuộc khẩu chiến chưa từng có tại Phòng Bầu dục của Kiev với Tổng thống Donald Trump và Phó Tổng thống JD Vance.

Ông Trump và ông Vance đã chỉ trích nhà lãnh đạo Ukraine vào ngày 28/2 trước các phóng viên và máy quay. Ông Zelensky cuối cùng đã rời Nhà Trắng mà không hoàn tất thỏa thuận khoáng sản cho phép Mỹ tiếp cận nguồn tài nguyên khoáng sản của Kiev để đổi lấy đầu tư và những gì ông Zelensky hy vọng sẽ là đảm bảo an ninh.

Tình hình này làm dấy lên câu hỏi về việc châu Âu có thể hỗ trợ nỗ lực phòng thủ của Ukraine như thế nào nếu Mỹ giảm hoặc cắt hoàn toàn sự hỗ trợ cho quốc gia đang bị chiến tranh tàn phá này.

Việc châu Âu bù đắp khoản chênh lệch này sẽ là một viễn cảnh tốn kém và có thể gây ra những hậu quả về mặt chính trị — điều này khiến tiềm năng giải phóng 218 tỷ đô la tiền không phải của người nộp thuế trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết.

Heather Buchanan, chủ tịch của Athena Foundation, một tổ chức tư vấn chính sách kinh tế phi lợi nhuận ủng hộ động thái này, chia sẻ với Business Insider rằng: "Chúng ta có tất cả những quốc gia khác nhau này với những cuộc chiến chính trị nội bộ và ngân sách riêng, tất cả đều đang cố gắng tìm kiếm thêm tiền mặt — và chúng ta đang nắm giữ một khoản tiền tài trợ có thể thay đổi cuộc chơi".

Lá bài chủ của Châu Âu

EU nắm giữ phần lớn trong số khoảng 300 tỷ đô la tiền quỹ của Nga bị Mỹ và các đồng minh quốc tế đóng băng sau khi Moscow tiến hành cuộc chiến ở Ukraine vào tháng 2/2022. Số tiền này đã được dành riêng để tái thiết Ukraine trong thời bình.

Một phần lãi suất kiếm được từ các khoản tiền đó đã được chuyển cho Ukraine dưới dạng các khoản vay. Bộ trưởng Tài chính Anh, Rachel Reeves, và Bộ trưởng Tài chính Ukraine, Sergii Marchenko, đã ký một thỏa thuận vào thứ Bảy để chuyển thêm 2,26 tỷ bảng Anh, hay khoảng 2,8 tỷ đô la, cho Ukraine từ khoản lãi suất tích lũy, cũng dưới dạng một khoản vay.

Nhưng hiện nay ngày càng có nhiều sự ủng hộ cho một giải pháp được cân nhắc từ lâu, tịch thu các khoản tiền bị đóng băng, cho phép chuyển trực tiếp số tiền này đến Ukraine để sử dụng cho mục đích quốc phòng.

Vào tháng 12, Kaja Kallas, nhà ngoại giao hàng đầu của EU, đã kêu gọi động thái này và đã nhận được sự ủng hộ trong tuần qua từ các nhà lãnh đạo ở Anh, Estonia, Ba Lan và Phần Lan.

Vào thứ Bảy, một liên minh các nhóm vận động và các nghị sĩ Anh do Quỹ Athena tập hợp đã kêu gọi Anh khởi động việc tịch thu 25 tỷ bảng Anh, tương đương khoảng 31,4 tỷ đô la, tài sản nhà nước của Nga hiện đang bị đóng băng trong hệ thống tài chính Anh.

Adrian Karatnycky, thành viên cấp cao không thường trú tại Trung tâm Á-Âu của Hội đồng Đại Tây Dương, đã viết trên tạp chí Foreign Policy vào tháng 1 rằng toàn bộ 300 tỷ đô la tài sản bị đóng băng có thể thay thế khoản đóng góp của Mỹ cho Ukraine trong 6 hoặc 7 năm tới nếu ông Trump cắt giảm hỗ trợ cho Kiev.

Một nước cờ căng thẳng

"Vấn đề chính là không ai muốn di chuyển một mình", Buchanan nói. Nhưng bà nói thêm rằng những động thái gần đây của Nhà Trắng đã tạo ra một "cơn bão hoàn hảo" khiến mọi người tập trung chú ý.

Trong khi nhiều chính trị gia đang thúc đẩy động thái này, một số nhà phân tích cảnh báo rằng đây chỉ nên là giải pháp cuối cùng vì tác động mà nó có thể gây ra cho nền kinh tế toàn cầu.

Ví dụ, việc tịch thu vĩnh viễn tài sản của Nga tại các quốc gia không có chiến tranh với Nga cũng có thể "làm tăng rủi ro mà một số quốc gia khác nhận thấy", Creon Butler, giám đốc chương trình kinh tế và tài chính toàn cầu của Chatham House nhận định.

Ông viết rằng các quốc gia khác - chẳng hạn như Trung Quốc, Ấn Độ và Ả Rập Xê Út - có thể "lo sợ rằng đến một lúc nào đó, họ có thể phải chịu các biện pháp tương tự".

Sunak, khi viết cho tờ The Economist, đã lập luận rằng những lo ngại đó là "quá đáng" và rủi ro này "có thể được ngăn chặn".

Các nhà phân tích cũng đang tranh luận về việc liệu có nên giữ lại các tài sản này để làm con bài mặc cả cho bất kỳ cuộc đàm phán hòa bình nào trong tương lai hay không.

Những phức tạp về mặt pháp lý cũng phải được xem xét, vì tài sản của quốc gia nước ngoài thường được bảo vệ khỏi bị quốc gia sở tại tịch thu.

Nhưng luật sư hàng đầu Paul Reichler trước đây đã lập luận trước Quốc hội rằng sự bảo vệ đó sẽ không còn hiệu lực khi quốc gia sở tại thực hiện "hành vi sai trái nghiêm trọng", như ông nói rằng Nga đã làm.

Ông nói: "Nếu Quốc hội có thẩm quyền cho phép cơ quan hành pháp đóng băng tài sản của một quốc gia nước ngoài, thì họ cũng phải có thẩm quyền cho phép cơ quan hành pháp chuyển giao tài sản đó".

Buchanan nói với BI rằng, động thái như vậy đòi hỏi phải có luật nhưng "đó là mục đích của các nhà lập pháp", đồng thời nói thêm rằng việc đáp ứng tiêu chuẩn pháp lý thỏa đáng có thể đạt được "khá nhanh chóng".

Một mối lo ngại khác là viễn cảnh trả đũa từ Điện Kremlin, nơi Duma Quốc gia đang thảo luận về dự luật cho phép tịch thu tài sản nước ngoài để đáp trả những động thái tương tự từ "các quốc gia không thân thiện", Reuters đưa tin.

Đánh một đòn tâm lý

Buchanan cho biết việc chuyển tiền cho Ukraine sẽ gửi một tín hiệu "rõ ràng" tới Nga rằng số tiền này sẽ không quay trở lại - có khả năng gây ra đòn tâm lý mạnh mẽ cho một quốc gia có nền kinh tế và thị trường lao động vốn đã chịu nhiều căng thẳng vì chiến tranh.

Câu hỏi đặt ra là liệu các nhà lãnh đạo phương Tây có thực hiện bước nhảy vọt này hay không. "Vào thời điểm này, đó chỉ là ý chí chính trị mà thôi", bà nói thêm.

VietBF@sưu tập