Điệp viên siêu gặp may
 

Thật đáng kinh ngạc khi một người có đầu óc thiển cận và bất tài như vậy lại có thể xây dựng được một sự nghiệp thành công và, vượt qua những tình huống tưởng chừng bất khả thi và cực kỳ nguy hiểm, vẫn 'sống sót' trong cuộc đời. Nếu ai đó có thể được gọi là may mắn, thì kẻ ấy chính là ông ta: điệp viên Franz von Papen.

Franz von Papen sinh ngày 29/10/1879 tại thành phố Werl, Westphalia, trong gia đình địa chủ giàu có. Tốt nghiệp trường võ quan, ông ta bắt đầu phục vụ trong một trung đoàn kỵ binh tỉnh lẻ. Chàng kỵ binh đẹp trai đã quyến rũ cô tiểu thư Bosh, con gái của chủ một nhà máy gốm sứ giàu có.

Ông bố dành cho đôi vợ chồng trẻ một khoản hồi môn hậu hĩnh, nhờ đó Papen được chuyển đến trung đoàn Uhlan danh giá ở Potsdam. Tại đây, bằng cách nào đó, ông ta đã lọt vào mắt xanh của Hoàng đế và ngài cho rằng một viên sĩ quan nổi bật như vậy hoàn toàn có thể đại diện cho lực lượng vũ trang của đế quốc Đức ở nước ngoài. Sau một thời gian thực tập tại Bộ Tổng tham mưu, ngay trước khi Thế chiến thứ nhất bùng nổ, Papen được bổ nhiệm chức Tùy viên quân sự danh giá tại Đại sứ quán Đức ở Hoa Kỳ.


Đô đốc Wilhelm Canaris.

Franz von Papen và vợ rất vui mừng khi có cơ hội ra nước ngoài. Điều khiến vị tùy viên mới lấy làm tiếc là bên cạnh việc tham dự các buổi tiếp tân, thao diễn, tiệc tùng vui vẻ và các cuộc họp báo chính thức tại Bộ Quốc phòng, ông ta còn phải gánh vác nhiệm vụ người đứng đầu cơ sở tình báo quân sự và chỉ huy toàn bộ mạng lưới tình báo Đức ở Hoa Kỳ. Papen tìm mọi cách trốn tránh nhiệm vụ này, nhưng cuối cùng cũng phải chấp nhận.

Nhưng Papen vẫn hoàn toàn là một kẻ nghiệp dư trong lĩnh vực này. Tất cả những gì ông ta học được khi thực tập tại Bộ Ngoại giao Đức là văn phòng của ông ta mang tính chất "phi lãnh thổ hóa", rằng ông ta và vợ được quyền miễn trừ ngoại giao, và các mối quan hệ của ông ta phải có lợi cho Đế chế nhưng không được vượt quá một số giới hạn nhất định.

Giờ đây, Papen buộc phải thiết lập những mối quan hệ đáng ngờ, trao đổi thư từ bằng mật mã, thu thập tài liệu bí mật bằng con đường bất hợp pháp.


Điệp viên Franz von Papen.

Papen đã làm tất cả điều đó và chỉ đạo thuộc hạ vụng về đến mức họ từ chối làm việc dưới quyền. Một trong những nguyên nhân là trường hợp xảy ra với Werner Horn - chàng trai tốt bụng và là một người yêu nước chân chính của Đế chế. Horn được von Papen tặng huy hiệu kèm theo lời chúc và câu nói: "Giờ anh là một người lính thực thụ!". Chàng trai đáng thương cảm thấy vô cùng vinh dự trước sự tin tưởng của Papen đến mức quyết định đánh sập cây cầu giữa Canada và Mỹ. Nhưng quả bom không phát nổ, Horn bị bắt, bị tuyên án, sau đó bị giao cho Canada, nơi điều kiện giam giữ còn khắc nghiệt hơn. Horn chỉ trở về Đức vào năm 1924 trong tình trạng bệnh tật, kiệt quệ và gần như mất trí.

Những hành động tương tự khiến cấp dưới của Papen không thể nào kính trọng. Tuy nhiên, khi Thế chiến thứ nhất bùng nổ, theo chỉ thị của Berlin, Papen bắt đầu tiến hành các hoạt động phá hoại ở Mỹ. Hoạt động này kéo dài đến năm 1915, khi các điệp viên phản gián Mỹ vi phạm quyền miễn trừ ngoại giao, đột kích vào văn phòng của Papen và thu giữ một số tài liệu. Đại sứ Đức Bernstorff đã lên tiếng phản đối. Đáp lại, Ngoại trưởng Mỹ Robert Lansing tuyên bố rằng ông ta sẽ trả lại các tài liệu này nếu Papen thừa nhận chúng thuộc về mình. Dĩ nhiên, Papen không đến Bộ Ngoại giao Mỹ, và buộc phải rời khỏi New York. Cũng cần nói thêm rằng có một thời, một trong những điệp viên phá hoại dưới trướng Papen ở Mỹ chính là Đô đốc tương lai Wilhelm Canaris.

Sau khi Thế chiến thứ nhất kết thúc, Papen tham gia nhiều âm mưu với hy vọng giành được vị trí cao nhất trong Đế chế. Từ năm 1921 đến 1932, ông ta là nghị sĩ Phổ đại diện cho cánh hữu của Đảng Trung tâm Công giáo.


Tổng thống Paul von Hindenburg.

Năm 1932, cuối cùng, Papen cũng đã thỏa mãn tham vọng của mình: nhờ sự ưu ái của Tổng thống già yếu Paul von Hindenburg, ông ta đã trở thành Thủ tướng. Tháng 6/1932, tại Paris, Papen đã tiến hành đàm phán về việc thành lập liên minh quân sự giữa Pháp, Đức và Ba Lan, nhằm chống lại Liên Xô.

Nhiệm kỳ ngắn ngủi của Papen với tư cách là nhân vật thứ hai của nước Đức đã đánh dấu sự chuyển đổi từ nền dân chủ giả hiệu của Đức sang chế độ toàn trị hoàn toàn của Hitler. Hành vi của Papen khiến ngay cả những người bảo thủ cũng xa lánh. Chỉ có những kẻ theo chủ nghĩa quốc xã ủng hộ ông ta. Nhận ra rằng mình không thể đứng vững trước sức ép ngày càng lớn của họ, Papen đã khuyên Paul von Hindenburg chọn Hitler làm người kế nhiệm mình. Bằng cách thực hiện cuộc đảo chính không đổ máu này, Papen đã tạo điều kiện cho Hitler lên nắm quyền.

Giữ chức vụ Phó Thủ tướng trong một thời gian ngắn, Papen đã kịp phá hoại Quốc hội Đức và Hiến pháp Weimar. Ông ta đã cố gắng "nổi loạn" bằng bài diễn văn nổi tiếng vào ngày 17/6/1934 chống lại chế độ phát xít. Tuy nhiên, không lâu sau, ông ta đã cam chịu.

Papen trở thành vật cản đối với các lực lượng phát xít và cần phải bị vô hiệu hóa. Trong cuộc "thanh trừng đẫm máu" ("Đêm của những con dao dài" ngày 30/6/1934), Henrich Himmler ra lệnh tiêu diệt Papen, nhưng vào phút cuối, Hitler đã hủy lệnh này, vì coi ông ta còn có ích. Chỉ những cộng sự thân cận nhất của Papen bị giết.


Adolf Hitler - người kế nhiệm của Papen.

Ban lãnh đạo Đức Quốc xã quyết định loại bỏ Papen bằng cách khác - trục xuất ông ta khỏi nước Đức. Ông ta được bổ nhiệm làm Đại sứ ở Áo. Tại Vienna, Papen một lần nữa chứng tỏ sự trung thành với Hitler: ông ta nhận lệnh chuẩn bị cho việc sáp nhập Áo vào Đức. Tháng 7/1934, ông ta tham gia vụ ám sát Thủ tướng Áo Dollfuss trong cuộc đảo chính của đảng Quốc xã Áo. Tuy nhiên, cuộc đảo chính thất bại và Papen biến mất khỏi Vienna. Ông ta định cư tại điền trang Saar của mình, gần biên giới Pháp để có thể chạy trốn, nếu Himmler quyết định thanh trừng ông ta lần nữa.

Đô đốc Wilhelm Canaris, một người bạn cũ của Papen ở New York, đã nhớ đến ông ta, và gợi ý cho Hitler bổ nhiệm Papen phụ trách một trạm tình báo lớn. Mùa xuân năm 1939, Hitler gọi Papen đến và thông báo rằng ông ta sẽ được bổ nhiệm làm Đại sứ Đức tại Ankara.

Tháng 4/1939, Papen đến Ankara cùng với một nhóm điệp viên bí mật, nhà ngoại giao giả và côn đồ Gestapo. Ông ta mang theo một rương vàng, vì biết rằng người Thổ Nhĩ Kỳ và người Ảrập không ưa tiền giấy Reichsmark.

Các điệp viên Đức được cài cắm khắp khu vực Trung Đông. Trước chiến tranh, chúng định cư ở Ba Tư, Thổ Nhĩ Kỳ và các quốc gia Ảrập. Điệp viên chính của Đức tại Ba Tư là Giáo sư, tiến sĩ Max von Oppenheim, người gốc Do Thái, nhưng điều đó không ngăn cản y trở thành một đảng viên Quốc xã cuồng nhiệt.

Tại thủ đô Kabul của Afghanistan, kẻ đứng đầu cơ sở tình báo trực thuộc Papen là Tiến sĩ Fritz Grobba. Y đã tổ chức phong trào chống Anh từ biên giới tây-bắc Ấn Độ đến Vịnh Ba Tư. Tất cả các quốc gia Ảrập đều tràn ngập điệp viên Đức. Ranh giới hoạt động của hai "trạm tình báo chính" ở khu vực Địa Trung Hải - Ankara và Madrid - gần như chồng chéo lên nhau.

Ý tưởng của Hitler là kích động người Ảrập chống lại người Anh và lôi kéo họ về phía Đức. Hitler đã mượn khẩu hiệu của Hoàng đế "từ Berlin đến Baghdad" và chuẩn bị tuyên bố mình là "người bảo vệ Hồi giáo", giống như Hoàng đế trước đây.

Lợi dụng tinh thần đấu tranh giải phóng dân tộc của các quốc gia Ảrập, cũng như sự tham nhũng của nhiều lãnh đạo các nước này, phát xít Đức đã kích động một số bộ tộc nổi dậy. Kế hoạch phá hoại nguồn cung cấp cho Liên Xô qua Iran đã trở nên rõ ràng. Ngoài ra, còn có những mưu toan phá hoại Hội nghị Tehran và bắt giữ các thành viên tham gia. Vào mùa hè năm 1943, một điệp viên đã báo cáo cho Papen rằng những sát thủ giàu kinh nghiệm nhất của Gestapo đã được điều tới Iran với mục đích quét "một mẻ lưới lớn". Tuy nhiên, tình báo Liên Xô và Anh đã phá vỡ các kế hoạch của Đức.

Chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ hợp tác với tình báo Anh và cản trở hoạt động của Papen. Tuy nhiên, một nhóm chính trị gia và nhà báo có ảnh hưởng tại Thổ Nhĩ Kỳ lại làm việc cho ông ta. Papen kiểm soát ít nhất hai tờ báo lớn của Thổ Nhĩ Kỳ, sử dụng chúng để tuyên truyền chống lại các nước Đồng minh.

Tại Ankara, Papen tích cực tham gia các hoạt động chống Liên Xô. Ngay cả trước khi ông ta đến Ankara, đã có một số nhóm chống Liên Xô hoạt động tại Thổ Nhĩ Kỳ. Ông ta đã củng cố các nhóm này bằng những người tị nạn từ Georgia và Azerbaijan vào đầu những năm 1920, tổ chức một số "đội quân thứ năm" như "Liên minh Sói Xám" và "Hiệp hội yêu nước Ural-Altai". Người của ông ta thực hiện nhiệm vụ do thám chính trị và tình báo quân sự, đặc biệt là vào năm 1942, khi quân Đức tiến gần tới Kavkaz.


Heinrich Himmler.

Những hành động của Papen trở nên nguy hiểm đến mức tình báo Liên Xô quyết định loại bỏ ông ta. Vụ ám sát Papen thất bại: quả bom phát nổ trong tay một người Bulgaria được giao nhiệm vụ giết ông ta. Papen chỉ bị thương nhẹ.

Ở khu vực Balkan, Papen cũng thực hiện hoạt động chống lại Nam Tư, Romania, Bulgaria và Hy Lạp, tìm kiếm những “cán bộ” có thể thâm nhập vào hàng ngũ những người yêu nước và phá hoại họ từ bên trong.

Năm 1944, Thổ Nhĩ Kỳ cắt đứt quan hệ ngoại giao và sau đó tuyên chiến với Đức.

Sau khi phát xít Đức bị đánh bại, Franz von Papen cùng với nhiều tội phạm chiến tranh khác đã bị đưa ra Tòa án Quân sự Quốc tế. Tại phiên tòa Nuremberg, y đã phủ nhận việc mình tham gia vào âm mưu của Đức Quốc xã trên toàn thế giới, và tuyên bố rằng mình chỉ là một nhà ngoại giao trung thực. Thậm chí, những đồng phạm ngồi bên cạnh Papen trên ghế bị cáo cũng không thể nhịn được cười, khi y hùng hồn tuyên bố rằng mình không hề biết gì về những âm mưu đen tối của Hitler và Himmler.

Thật đáng ngạc nhiên, con cáo già này đã rửa sạch tiếng xấu, mặc dù có hàng trăm bằng chứng được lưu giữ trong các hồ sơ dày đặc của tình báo Liên Xô, tình báo Anh, Mỹ, cũng như các quốc gia thành viên Liên hợp quốc.

Công tố viên Liên Xô Rudenko đề nghị án tử hình đối với Papen, cũng như các tội phạm chiến tranh nghiêm trọng khác. Tuy nhiên, một lần nữa, Papen thoát tội. Do những bất đồng trong hội đồng xét xử, Papen đã được tuyên bố trắng án.

Franz von Papen sống bình yên đến tuổi 90 và qua đời vào ngày 2/5/1969 tại điền trang Oberzassbach ở Baden.