VietBF - VN NÓI RỒNG LEO, LÀM MÈO MỬA

Wall Street Journal

Cù Tuấn, biên dịch

12-5-2025

Tóm tắt: Tổng thống Mỹ đã bắt đầu một cuộc chiến thương mại với Adam Smith. Ông đã thua.

Hiếm khi có một chính sách kinh tế nào bị bác bỏ một cách mạnh mẽ và nhanh chóng như thuế quan Ngày Giải phóng của Tổng thống Trump—và cũng do chính tay ông Trump thực hiện. Hãy chứng kiến thỏa thuận vào sáng thứ Hai nhằm cắt giảm thuế quan trừng phạt đối với Trung Quốc—lần rút lui lớn thứ hai của ông trong vòng chưa đầy một tuần. Đây là một chiến thắng cho thực tế kinh tế và cho sự thịnh vượng của Mỹ.

Hãy coi đó là một chiến thắng một phần nào cho thực tế khách quan. Chính quyền Mỹ đã đồng ý bãi bỏ hầu hết mức thuế quan 145% mà ông Trump áp dụng đối với hàng hóa Trung Quốc vào ngày 2 tháng 4 và sau đó. Những gì còn lại là mức thuế cơ sở toàn cầu mới 10% của ông, cộng với mức thuế riêng 20% được cho là có liên quan đến vai trò của Trung Quốc trong hoạt động buôn bán fentanyl, với tổng mức thuế là 30%. Đổi lại, Bắc Kinh sẽ giảm mức thuế trả đũa từ 125% xuống còn 10%. Thỏa thuận có hiệu lực trong 90 ngày, trong khi các cuộc đàm phán vẫn đang tiếp tục.

Các nhà đầu tư đang reo hò trước lệnh hoãn thuế quan này, vì đây là bước lùi khỏi sự hủy diệt thương mại được hai bên cùng đảm bảo. Dan Clifton của Strategas tính toán rằng các biện pháp hoãn thuế của ông Trump có giá trị lên tới khoảng 300 tỷ đô la. Đó là một lệnh hoãn thuế khổng lồ.

Thuế quan 30% vẫn là mức cao bất thường đối với một đối tác thương mại lớn, nhưng việc hoãn thuế trong 90 ngày giúp cả hai bên tránh khỏi những gì có vẻ như là một sự sụp đổ kinh tế sắp xảy ra. Người tiêu dùng Mỹ đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt trên diện rộng, trong khi Trung Quốc lo ngại tình trạng thất nghiệp gia tăng.

Giống như thỏa thuận khiêm tốn với Anh vào tuần trước, thỏa thuận với Trung Quốc là sự đầu hàng nhiều hơn là chiến thắng của Trump. Ngoài việc hoãn thuế, không bên nào công bố bất kỳ nhượng bộ rộng rãi nào về các vấn đề thương mại thực chất gây áp lực lên mối quan hệ Mỹ-Trung. Những vấn đề đó bao gồm các rào cản của Trung Quốc đối với các công ty Mỹ, đặc biệt là trong các dịch vụ như kỹ thuật số và tài chính, và hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ kinh niên của nước này.

Nhiều hành vi xấu của Trung Quốc đã trở nên tồi tệ hơn dưới sự quản lý kinh tế cứng rắn của Chủ tịch Tập Cận Bình. Một thảm kịch của cách tiếp cận bắn vào chân nước Mỹ trước của ông Trump là ông đã làm tổn hại đến cơ hội tập hợp một mặt trận thống nhất của các quốc gia chống lại chủ nghĩa trọng thương của Bắc Kinh. Bằng cách nhắm mục tiêu vào các đồng minh bằng thuế quan, ông Trump đã làm xói mòn lòng tin vào độ tin cậy về kinh tế và chính trị của Mỹ.

Bắc Kinh hiện cũng có lợi thế từ kinh nghiệm thực tế để trấn an Đảng Cộng sản rằng Washington sẽ phải vật lộn để áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế trong một cuộc khủng hoảng như lệnh phong tỏa của Trung Quốc hoặc cuộc xâm lược Đài Loan. Nếu có một tia hy vọng nào cho sự thất bại của chính sách thuế quan, thì đó là lời nhắc nhở kịp thời cho Quốc hội Mỹ để nghiêm túc thực hiện lại biện pháp răn đe quân sự thực sự.

Quay lại một bước, chúng ta đang ở đâu sau gần bốn tháng chủ nghĩa bảo hộ của ông Trump? Những nhượng bộ của Tổng thống kể từ thông báo thuế quan ban đầu của ông bao gồm: miễn trừ đối với hàng hóa từ Canada và Mexico được sản xuất theo các điều khoản của USMCA; tạm dừng 90 ngày đối với thuế quan đối ứng của ông đối với tất cả mọi người ngoại trừ Trung Quốc; miễn trừ thuế quan đối với iPhone và đồ điện tử của Trung Quốc; thỏa thuận nhỏ với Vương quốc Anh; và bây giờ là việc hủy bỏ thuế quan đối với Trung Quốc trong vòng 90 ngày.

Điểm đến đang được nhìn thấy là mức thuế toàn cầu 10% và cao hơn (nhưng không phải 145%) đối với Trung Quốc. Các cuộc đàm phán được cho là đang diễn ra với hàng chục quốc gia trong khi thuế quan đối ứng bị tạm dừng có thể đạt được một số tiến triển nhỏ trong việc mở cửa thị trường cho các công ty Mỹ. Nhưng cho đến nay vẫn có rất ít dấu hiệu về các thỏa thuận thương mại đáng kể mà ông Trump hứa hẹn.

Vì vậy, sau nhiều tuần thị trường hỗn loạn, nền kinh tế Mỹ đang phải chịu chi phí thương mại cao hơn và bất ổn hơn đối với doanh nghiệp, nhưng ít nhất cũng là một bước lùi so với kế hoạch Smoot-Hawley 2.0. Các nhà đầu tư, doanh nghiệp và hộ gia đình Mỹ có thể sẽ hoan nghênh kết quả này, tốt hơn đáng kể so với kế hoạch ban đầu của ông Trump.

Nhưng mức thuế quan 10% trên toàn diện vẫn cao gấp bốn lần mức thuế quan trung bình của Mỹ trước khi ông Trump nhậm chức. Nó vẫn mở ra cánh cửa cho lời biện hộ đặc biệt mang tính hủy hoại về mặt kinh tế và chính trị về việc giảm thuế quan cho các ngành công nghiệp và công ty có mối quan hệ tốt với cái giá phải trả là tất cả những công ty khác. Các công ty Mỹ được bảo vệ bởi mức thuế quan cao sẽ dần mất đi khả năng cạnh tranh với phần còn lại của thế giới.

Nếu có một tia hy vọng nào cho sự hỗn loạn này, thì đó là việc thị trường đã buộc ông Trump phải từ bỏ giấc mơ sốt sắng rằng những bức tường thuế quan cao sẽ mở ra một “thời kỳ hoàng kim” mới. Thời kỳ đó không kéo dài được hai tháng, và nó ảm đạm chứ không hề huy hoàng. Trợ lý Nhà Trắng Peter Navarro, kiến trúc sư chính cùng ông Trump trong thảm họa Ngày Giải phóng, đã bị thực tế bác bỏ.

Ông Trump sẽ không muốn thừa nhận việc này, nhưng ông đã bắt đầu một cuộc chiến thương mại với Adam Smith và ông đã thua. Ông cũng không phải là Tổng thống Mỹ đầu tiên học được bài học đó.