Thanh sát viên cơ quan hạt nhân quay trở lại Iran
 

Nhóm thanh sát viên IAEA đến Iran để làm việc tại cơ sở hạt nhân Bushehr, lần đầu vào lãnh thổ nước này từ khi hai bên ngừng hợp tác.

Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) Rafael Grossi ngày 27/8 cho biết các thanh sát viên của họ đã bắt đầu làm nhiệm vụ tại Bushehr, cơ sở hạt nhân chủ chốt ở tây nam Iran. Đây là nhóm thanh sát viên đầu tiên của IAEA vào lãnh thổ Iran kể từ khi Tehran đình chỉ hợp tác với cơ quan này tháng trước.

Theo ông Grossi, hai bên đang thảo luận về khả năng mở rộng phạm vi thanh sát sang các cơ sở hạt nhân khác của Iran, song chưa đạt được thỏa thuận.

"Chúng tôi đang tiếp tục trao đổi để có thể đến mọi địa điểm, trong đó có các cơ sở bị ảnh hưởng", quan chức này cho hay, đề cập những nơi từng bị Mỹ và Israel tập kích hồi tháng 6.

Giám đốc IAEA nói Iran không thể chỉ giới hạn hoạt động thanh sát ở "các cơ sở không bị tấn công". "Không có kiểu kiểm tra chọn lọc như vậy", ông nhấn mạnh.


Nhà máy điện hạt nhân Bushehr ở Iran tháng 4/2024. Ảnh: AFP

Behrouz Kamalvandi, phát ngôn viên Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran, cho biết thanh sát viên IAEA sẽ giám sát hoạt động thay thế nhiên liệu tại nhà máy điện hạt nhân Bushehr. Ông không đề cập liệu họ có được phép tiếp cận các cơ sở khác hay không.

"Văn kiện cuối cùng về khuôn khổ hợp tác mới với IAEA vẫn chưa được phê duyệt và hai bên đang tiếp tục trao đổi ý kiến", Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi nói.


Các thanh sát viên IAEA rời Iran sau khi Israel hồi giữa tháng 6 tập kích hàng loạt cơ sở hạt nhân, quân sự và khu dân cư ở quốc gia này, khiến hơn 1.000 người thiệt mạng. Mỹ sau đó tham gia chiến dịch và tấn công ba cơ sở hạt nhân Fordow, Isfahan, Natanz.

Iran đáp trả bằng cách phóng tên lửa và máy bay không người lái khiến hàng chục người chết tại Israel. Hai nước đã đạt được thỏa thuận đình chiến có hiệu lực từ ngày 24/6.

Iran sau đó đình chỉ hợp tác với IAEA với lý do cơ quan này không lên án các cuộc tập kích của Mỹ và Israel. Theo luật đình chỉ hợp tác do Tehran thông qua, thanh sát viên IAEA chỉ có thể tiếp cận các cơ sở hạt nhân nếu được Hội đồng An ninh Quốc gia, cơ quan an ninh tối cao của Iran, chấp thuận.

Tehran nhiều lần nhấn mạnh hợp tác trong tương lai giữa hai bên sẽ diễn ra theo "hình thức mới".

Thanh sát viên IAEA quay trở lại Iran sau khi các nhà ngoại giao nước này hôm 26/8 đàm phán với đại diện của Anh, Pháp, Đức ở Geneva.

Trong đó, các bên đã thảo luận về việc châu Âu cảnh báo sẽ tái áp đặt các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc đối với Iran trước khi chúng được dỡ bỏ hoàn toàn vào giữa tháng 10, trừ khi Tehran đồng ý hạn chế làm giàu uranium và nối lại hợp tác với IAEA.

Thứ trưởng Ngoại giao Iran Karim Gharibabadi ngày 27/8 cảnh báo quan hệ hợp tác hiện tại giữa nước này và IAEA sẽ bị "ảnh hưởng nghiêm trọng và có thể dừng lại", nếu biện pháp trừng phạt được tái áp đặt.