Những lựa chọn ít ỏi của Tổng thống Pháp sau khi tân Thủ tướng từ chức
 

Việc tân Thủ tướng Sébastien Lecornu đột ngột từ chức sau khi nhậm chức chưa đầy một tháng đã đẩy nước Pháp vào một cuộc khủng hoảng chính trị sâu sắc hơn và khiến Tổng thống Pháp Emmanuel Macron không còn nhiều lựa chọn.Theo Euro News, nước Pháp lại một lần nữa rơi vào giai đoạn bất ổn chính trị sau khi Thủ tướng Sébastien Lecornu đột ngột từ chức vào ngày 6/10, trở thành người đứng đầu chính phủ có thời gian tại vị ngắn nhất trong lịch sử hiện đại của Pháp. Mặc dù đã từ chức, ông Lecornu vẫn chưa hoàn toàn rút khỏi chính trường.

Điện Élysée thông báo Tổng thống Emmanuel Macron đã đề nghị ông chủ trì “cuộc đàm phán cuối cùng” đối với các đảng phái khác trong quốc hội về một kế hoạch ngân sách trước đêm 8/10. Trong một bài đăng trên mạng xã hội X, ông Lecornu xác nhận ông chấp nhận nhiệm vụ, nói rằng: “Tôi sẽ báo cáo với nguyên thủ quốc gia vào tối 8/10 liệu điều này có khả thi hay không, để ông ấy có thể rút ra tất cả các kết luận cần thiết".

Theo một số nhà phân tích, thực chất Tổng thống Macron có thể đang muốn dành cho bản thân thêm vài ngày suy nghĩ trước khi đưa ra động thái dứt khoát. Ông từng ám chỉ rằng nếu các cuộc đàm phán đổ vỡ, ông sẽ “nhận trách nhiệm”.

Càng làm phức tạp thêm tình thế bế tắc, Thủ tướng Lecornu khẳng định ông sẽ không trở lại vị trí này ngay cả khi các cuộc đàm phán thành công, nhấn mạnh mức độ khó khăn của nhiệm kỳ thủ tướng.

Ông Lecornu là thủ tướng thứ năm dưới nhiệm kỳ Tổng thống Emmanuel Macron kể từ năm 2022 và là thủ tướng thứ ba kể từ cuộc bầu cử quốc hội bất thường mùa hè năm ngoái. Cuộc bầu cử đó đã khiến nước Pháp rơi vào tình trạng “quốc hội treo”, chia thành ba khối: liên minh cánh trung của tổng thống, liên minh cánh tả và đảng Tập hợp Quốc gia cực hữu.

Không bên nào giành được đa số ghế và mỗi bên đều tập trung vcủng cố vị thế của mình trước cuộc đua tổng thống năm 2027 hơn là thỏa hiệp.

Ẩn sâu bên trong cuộc khủng hoảng chính trị là một cuộc khủng hoảng tài chính. Thâm hụt ngân sách của Pháp ở mức gần 6% GDP - gấp đôi giới hạn của Liên minh châu Âu (EU) - và nợ công của Pháp nằm trong nhóm cao nhất khối.

Việc thông qua ngân sách thắt lưng buộc bụng tại quốc hội đã khiến hai người tiền nhiệm của ông Lecornu từ chức. Thủ tướng Lecornu nhanh chóng nhận ra rằng ông cũng sẽ phải chịu chung số phận.

Phản ứng dữ dội đối với nội các mà ông bổ nhiệm và được công bố vào tối 5/10 đã khẳng định điều đó. Với việc tái bổ nhiệm nhiều gương mặt quen thuộc, Thủ tướng Lecornu đã khiến cả đồng minh lẫn đối thủ đều tức giận.

Phe bảo thủ cho rằng đội hình này không thể hiện được sự đổi mới trong chính trường như đã hứa, trong khi những người khác coi đây là bằng chứng cho thấy Tổng thống Macron vẫn đang từ chối bất kỳ thỏa hiệp nào.

Giờ đây, gánh nặng đè lên vai nguyên thủ quốc gia Pháp, người đang đứng trước rất ít lựa chọn dễ dàng.

Lựa chọn 1: Bổ nhiệm thủ tướng mới

Bước đi cấp bách nhất là bổ nhiệm một thủ tướng khác. Về lý thuyết, Tổng thống Macron có thể chọn một người từ chính liên minh cánh trung của mình, nhưng sự sụp đổ nhanh chóng của Thủ tướng Lecornu đã cho thấy những hạn chế của cách tiếp cận đó. Bất kỳ chính phủ nào do phe của ông lãnh đạo đều có khả năng phải đối mặt với sự thù địch tương tự từ các đảng khác.

Một giải pháp thay thế là bổ nhiệm một nhân vật ôn hòa từ phe đối lập. Tuy nhiên, điều này tiềm ẩn những rủi ro đáng kể, có thể buộc Tổng thống Macron phải thỏa hiệp về các cải cách kinh tế, đặc biệt là cải cách lương hưu gây tranh cãi của ông.

Thêm vào đó, bản thân chức thủ tướng ngày càng bị coi là vị trí đầy rủi ro. Khi cuộc đua tổng thống năm 2027 đang đến gần, rất ít chính trị gia muốn mạo hiểm cơ hội của mình bằng cách đảm nhận công việc này.

Lựa chọn 2: Giải tán Quốc hội một lần nữa

Kịch bản này có thể xảy ra theo hiến pháp, vì đã đủ thời hạn một năm sau lần giải tán quốc hội trước đó. Cử tri sẽ quay lại bỏ phiếu trong vòng 20 đến 40 ngày. Tuy nhiên, các cuộc bầu cử mới có thể chỉ tái diễn sự chia rẽ hiện tại, hoặc thậm chí củng cố vị thế của khối cực hữu hoặc cánh tả. Cuộc bầu cử bất ngờ năm 2024 được nhiều người coi là một tính toán sai lầm, dẫn đến tình trạng “quốc hội treo” hiện nay.

Tuy nhiên, nếu bế tắc tiếp diễn và không có ngân sách nào được thông qua, sức ép đưa cử tri quay lại bỏ phiếu có thể sẽ gia tăng đáng kể.

Lựa chọn 3: Tổng thống Macron từ chức

Nếu Tổng thống Macron từ chức, hiến pháp quy định Chủ tịch Thượng viện Gérard Larcher sẽ tạm thời nắm quyền và một cuộc bầu cử tổng thống mới sẽ được tổ chức trong vòng 20 đến 50 ngày.

Tuy nhiên, kịch bản này rất khó xảy ra. Ông Macron đã nhiều lần cam kết sẽ tại vị đến năm 2027, khẳng định ông sẽ không từ bỏ nhiệm kỳ của mình.

Lựa chọn 4: Luận tội tổng thống

Một bước đi xa hơn cả việc từ chức sẽ là bị quốc hội bãi nhiệm. Đây là một kịch bản được đảng Nước Pháp Không Chùn Bước (LFI) ủng hộ mạnh mẽ, khi họ từ lâu đã lập luận rằng vai trò lãnh đạo của ông Macron không còn phù hợp với việc thực thi nhiệm vụ.

Việc luận tội tổng thống có thể dựa trên quy định pháp lý từ một cuộc cải cách hiến pháp năm 2007. Trong trường hợp “không hoàn thành việc thực thi nhiệm vụ”, tổng thống có thể bị bãi nhiệm. Tuy nhiên, quy trình này cực kỳ phức tạp và từ khi được ban hành, chưa từng có trường hợp nào thành công.

Điều gì sẽ xảy ra với ngân sách?

Hiện tại, nước Pháp đang nằm dưới sự quản lý của một chính quyền lâm thời. Giống như sau khi chính phủ của Thủ tướng François Bayrou sụp đổ vào tháng 9, Thủ tướng Lecornu và các bộ trưởng của ông chỉ có thể điều hành công việc hàng ngày. Họ không thể đưa ra các cải cách lớn hoặc bổ nhiệm vào những vị trí quan trọng.

Điều này có nghĩa là nhiệm vụ cấp bách nhất mà nước Pháp đang phải đối mặt là thông qua ngân sách năm 2026, không thể được thúc đẩy bởi đội ngũ của Thủ tướng Lecornu.

Việc ông từ chức khiến bản trình bày ngân sách ngày 6/10 trở nên lỗi thời và một chính phủ mới sẽ cần phải soạn thảo, bảo vệ một dự luật tài chính mới tại quốc hội.

Theo luật pháp Pháp, đề xuất ngân sách phải được đệ trình trước ngày 13/10 để có đủ thời gian tranh luận và bỏ phiếu. Tuy nhiên, thời hạn này gần như không thể đáp ứng, ngay cả khi một thủ tướng mới được bổ nhiệm nhanh chóng, vì việc chuẩn bị ngân sách sửa đổi sẽ mất nhiều tuần. Quốc hội chỉ có thể bỏ phiếu về phần doanh thu của ngân sách, nhằm đảm bảo nhà nước có thể tiếp tục thu thuế.

Một giải pháp dự phòng khác là thông qua một “luật đặc biệt” tạm thời gia hạn ngân sách của năm trước. Luật này đã từng được áp dụng vào năm 2025. Điều này sẽ cho phép nhà nước tiếp tục tài trợ cho các dịch vụ công trong khi các cuộc đàm phán chính trị vẫn tiếp diễn.