Bất đồng nội bộ của Hamas đe dọa kế hoạch hòa bình Gaza
 

Các lãnh đạo chính trị của Hamas ở Qatar ủng hộ chấp nhận kế hoạch hòa bình của ông Trump, nhưng nhóm chỉ huy quân sự ở Gaza phản đối giao nộp vũ khí và con tin.

Nhóm vũ trang Hamas tuần trước nói sẵn sàng thả con tin và bàn giao quyền kiểm soát Gaza theo kế hoạch hòa bình 20 điểm của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Đây được xem là tuyên bố mang tính bước ngoặt, thúc đẩy nỗ lực chấm dứt xung đột ở dải đất sau hai năm.

Tuy bên ngoài tuyên bố chấp nhận phần lớn đề xuất, nội bộ Hamas đang có nhiều bất đồng. Theo các quan chức Arab làm trung gian hòa giải, tổ chức này chưa đạt đồng thuận về việc giải trừ quân bị và thả con tin. Đây cũng là hai yêu cầu quan trọng nhất trong kế hoạch của ông Trump.

Khalil Al-Hayya, trưởng đoàn đàm phán của Hamas, cùng một số lãnh đạo chính trị khác ủng hộ chấp nhận đề xuất dù còn nhiều dè dặt. Nhưng nhóm này hiện không ở Gaza và có ảnh hưởng hạn chế đối với cánh vũ trang trực tiếp lãnh đạo ở dải đất.


Hamas bàn giao một con tin cho Hội Chữ thập Đỏ ở Deir el-Balah, miền trung Gaza ngày 8/2. Ảnh: AFP

Ezzedin al-Haddad đã trở thành lãnh đạo Hamas ở Gaza sau khi hai người tiền nhiệm Yahya và Mohammed Sinwar thiệt mạng trong các cuộc tập kích của Israel. Haddad nói với các nhà hòa giải rằng sẵn sàng thỏa hiệp, nhưng có điều kiện. Chỉ huy Hamas nói nhóm có thể giao nộp các loại rocket và vũ khí tấn công cho Ai Cập và Liên Hợp Quốc, nhưng muốn giữ lại các loại vũ khí nhỏ như súng trường tấn công để phòng thủ.

Các chỉ huy của Hamas ở Gaza cũng lo ngại sẽ không thể buộc thành viên nhóm vũ trang giải trừ quân bị nếu họ chấp nhận một thỏa thuận bị coi là đầu hàng. Nhiều thanh niên mà nhóm tuyển mộ kể từ khi xung đột bắt đầu hồi tháng 10/2023 là những người mất nhà cửa hoặc người thân vì chiến dịch của Israel. Những người này có thể sẽ không muốn hạ vũ khí.

Ngoài giải giáp, vấn đề gây tranh cãi nhiều không kém trong nội bộ Gaza là việc thả 48 con tin Israel còn lại trong vòng 72 giờ kể từ khi chấp nhận thỏa thuận. Phe chỉ trích trong Hamas bác bỏ yêu cầu, coi đây chỉ là "thỏa thuận ngừng bắn 72 giờ" thay vì hiệp định hòa bình thực sự.

Ông Trump cuối tuần trước đăng bài trên mạng xã hội rằng Hamas "đã sẵn sàng cho thỏa thuận hòa bình lâu dài", kêu gọi Israel ngừng oanh tạc Gaza ngay lập tức để đảm bảo điều kiện an toàn cho việc thả con tin. Tuyên bố của ông dường như ám chỉ Hamas đã chấp nhận kế hoạch.

Tuy nhiên, các chỉ huy quân sự của Hamas nhấn mạnh việc thả con tin phải gắn với lộ trình rõ ràng để Israel rút quân khỏi Gaza, theo các nhà hòa giải.

Giới quan sát cho rằng Israel có thể ngần ngại chấm dứt chiến sự theo đề xuất sau khi Hamas không cho thấy sẵn sàng giải trừ quân bị hoàn toàn và đưa thêm các điều kiện về thả con tin.

Thượng nghị sĩ Cộng hòa Lindsey Graham trong bài đăng trên X mô tả lời hồi đáp của Hamas là kiểu "đồng ý có điều kiện" điển hình. "Không giải trừ quân bị, vẫn giữ Gaza dưới quyền kiểm soát của Palestine và ràng buộc việc thả con tin với các điều kiện khác. Về bản chất đây là từ chối đề xuất của Tổng thống Trump", ông nói.

Về phía Israel, Thủ tướng Benjamin Netanyahu tuyên bố sẽ bắt đầu chuẩn bị cho quá trình trao trả con tin ở Gaza và hợp tác với ông Trump để chấm dứt xung đột "theo các điều khoản của Tel Aviv và Nhà Trắng". Quân đội Israel không cam kết cụ thể về ngừng hoạt động quân sự, nhưng cho biết đang chuyển sang trạng thái phòng thủ nhiều hơn và vẫn sẽ phản ứng nhanh chóng trước bất kỳ mối đe dọa nào.

Một số nhà quan sát cho rằng tuyên bố mà phía Hamas đưa ra nhằm kéo dài thời gian để giải quyết những căng thẳng nội bộ giữa cánh chính trị và quân sự.

Trên thực địa, Hamas vẫn tiếp tục chiến đấu dù bị tổn thất nặng nề. Cánh vũ trang đã mất hầu hết lãnh đạo cấp cao và hàng nghìn thành viên giàu kinh nghiệm. Nhiều tân binh thiếu đào tạo bài bản và việc Israel siết kiểm soát Gaza cũng khiến nhóm gặp nhiều khó khăn về liên lạc và phối hợp hoạt động.

Để ứng phó, Hamas đã phân quyền chỉ huy cho các đơn vị nhỏ, theo quan chức Arab và Israel. Các đơn vị này thường hoạt động độc lập, tự ra quyết định về thời điểm và cách thức tấn công lực lượng Israel. Giới chức quân sự Israel tin Hamas chưa từ bỏ cuộc chiến, khi các nhóm nhỏ tiếp tục thực hiện các hoạt động kiểu chiến tranh du kích, chủ yếu sử dụng chất nổ, lính bắn tỉa và vũ khí chống tăng.

Haddad và các chỉ huy cấp cao khác chỉ có quyền kiểm soát hạn chế đối với các đơn vị nhỏ này. Đồng thời, cuộc khủng hoảng tài chính của Hamas cũng làm suy yếu quyền lực của các chỉ huy Hamas đối với các tay súng cấp dưới.

Quan chức Israel thừa nhận lực lượng còn lại của Hamas hầu hết là tay súng trẻ và thiếu kinh nghiệm, nhưng có quyết tâm rất lớn. Việc chấp nhận đầu hàng thường rất khó xảy ra, trừ khi nhóm đã bị bao vây hoàn toàn.

Các nhà hòa giải cảnh báo nếu nhóm lãnh đạo Hamas chấp nhận kế hoạch của ông Trump, một số thành viên có thể gia nhập các nhóm vũ trang Palestine khác như Islamic Jihad hay Liberation Front.

"Điều đó khiến nhiều người lo ngại liệu một thỏa thuận với Hamas có thể thực sự chấm dứt xung đột ở Gaza hay không", Summer Said, nhà phân tích của WSJ, cho hay.

VietBF@sưu tập