Thấy gì từ các cuộc biểu tình "No Kings" chống lại ông Trump
 

Các cuộc tuần hành rầm rộ trên khắp nước Mỹ cuối tuần qua nhằm phản đối Tổng thống Donald Trump, với khẩu hiệu "No Kings" (Nước Mỹ không có vua), đã thu hút hàng triệu người tham gia.

Những chỉ dấu đáng lưu tâm

Những đám đông khổng lồ đã tham gia các cuộc biểu tình "No Kings" nhằm phản đối chính sách của Tổng thống Donald Trump tại các thành phố và thị trấn trên khắp nước Mỹ cuối tuần qua. Theo Ban tổ chức, hơn 2.700 cuộc tuần hành trên khắp 50 tiểu bang đã thu hút tới 7 triệu người, cao hơn dự kiến và nhiều hơn khoảng 2 triệu người so với cuộc biểu tình "No Kings" đầu tiên diễn ra hồi tháng 6.

Những người biểu tình nâng cao các biểu ngữ với khẩu hiệu như "No Kings", "Dân chủ chứ không phải Quân chủ" và "Hiến pháp không phải là điều tùy chọn" nhằm bày tỏ sự tức giận trước một loạt chính sách của Tổng thống Trump. Trong đó nổi cộm là xu hướng lãnh đạo mà họ cho rằng độc đoán và đảo lộn các chuẩn mực dân chủ của ông Trump, các cuộc đột kích của Cơ quan thực thi Di trú và Hải quan Hoa Kỳ (ICE), việc triển khai quân đội tại các thành phố lớn và việc cắt giảm các chương trình liên bang, đặc biệt là chăm sóc sức khỏe.

Làn sóng "No Kings" lần này diễn ra trong bối cảnh chính phủ liên bang đóng cửa do các nhà lập pháp đảng Cộng hòa và Nhà Trắng bất đồng quan điểm với đảng Dân chủ về dự luật tài trợ. Lo ngại bạo lực xảy ra hoặc không thể kiểm soát được tình hình, chính quyền các bang đều đặt lực lượng thực thi pháp luật và Vệ binh Quốc gia vào tình trạng báo động. Tuy nhiên, các cuộc biểu tình đều diễn ra ôn hòa. Những người tuần hành mặc trang phục sặc sỡ, tinh thần vui vẻ và thậm chí, một số người dắt theo cả trẻ nhỏ hoặc thú cưng như tham dự một lễ hội.

Tại New York, những người biểu tình đã tràn ngập Quảng trường Thời đại nhưng cảnh sát cho biết họ "không bắt giữ bất kỳ ai liên quan đến biểu tình" dù có hơn 100.000 người xuống đường. Các cuộc tuần hành ở Boston, Philadelphia, Atlanta, Denver, Chicago và Seattle cũng thu hút hàng hàng chục nghìn người mỗi nơi. Ở Bờ Tây, hơn một chục cuộc biểu tình đã diễn ra quanh khu vực Los Angeles, bao gồm cả địa điểm chính ở trung tâm thành phố.

Tại Seattle, người biểu tình lấp đầy một tuyến đường diễu hành kéo dài gần 2 km từ trung tâm thành phố, xuyên qua Quảng trường trung tâm Seattle, xung quanh tòa tháp Space Needle nổi tiếng. Nhưng tất cả đều không ghi nhận sự cố hoặc vụ bắt giữ nào liên quan đến hoạt động biểu tình. "Có rất ít hoặc không có tình trạng vô luật pháp nào được ghi nhận", hãng tin Reuters cho biết.

Trước làn sóng biểu tình phản đối Tổng thống Trump, các đồng minh Cộng hòa của ông phản ứng khá bình tĩnh. Một mặt bác bỏ quan điểm "công kích quyền lực" và nhấn mạnh tính hợp pháp của các chính sách; mặt khác Nhà Trắng lên án những người lợi dụng bạo lực hoặc làm tổn hại trật tự, mô tả đây là hành động "thù ghét nước Mỹ".

Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson cho rằng việc gắn nhãn "No Kings" cho các cuộc biểu tình là một sự mỉa mai. "Nếu Tổng thống Trump là vua, chính phủ sẽ mở cửa ngay bây giờ. Nếu Tổng thống Trump là vua, họ sẽ không thể tham gia vào hoạt động tự do ngôn luận đó", ông Johnson nói. Còn Tổng thống Trump thì thậm chí dùng cả nội dung chế giễu được tạo bởi AI (mô tả ông lái tiêm kích thả một thứ trông giống như chất thải xuống đầu người biểu tình) để đáp trả. "Họ gọi tôi là vua, nhưng tôi đang làm việc rất chăm", ông Trump hài hước trả lời trong cuộc trao đổi ngắn với kênh FOX Business.

Dù vậy, nhiều nhà phân tích coi "No Kings" là một biểu hiện mạnh mẽ của phong trào dân chủ-xã hội phản kháng, với tiềm năng xây dựng cơ sở cử tri lâu dài cho đảng Dân chủ. Ash Center, Trung tâm nghiên cứu về quản trị của Trường Quản lý Kennedy (Đại học Harvard), cho biết một chỉ dấu quan trọng là các cuộc biểu tình "No Kings" đã xảy ra ở cả những quận từng bỏ phiếu áp đảo cho ông Trump trong cuộc bầu cử năm 2024.

"Ở các quận mà Trump thắng ít nhất 5 điểm phần trăm, nhiệm kỳ đầu tiên của ông chứng kiến trung bình tổng cộng 2 người biểu tình trên 10.000 cư dân mỗi tháng, trong khi nhiệm kỳ thứ hai của ông chứng kiến trung bình 7 người biểu tình trên 10.000 cư dân mỗi tháng. Sự gia tăng đột biến về mức độ tham gia biểu tình - trong đó số người biểu tình vượt quá 19 người biểu tình trên 10.000 cư dân ở vùng ủng hộ Trump - cũng đã xảy ra trong bốn tháng có các hoạt động phản kháng trên toàn quốc", báo cáo của Ash Center phân tích.

Đồng quan điểm, hãng tin BBC nhận định, trong khi đảng Cộng hòa dường như đang hạ thấp tầm quan trọng của các cuộc tuần hành, quy mô của cuộc biểu tình - cùng với tỷ lệ ủng hộ tiêu cực ròng dành cho ông Trump trong các cuộc thăm dò dư luận lớn - cho thấy cơ hội để đảng Dân chủ phục hồi sau thất bại bầu cử năm ngoái.

Tác động tiềm tàng đối với bầu cử 2026

Tất nhiên, còn quá sớm để nói về những tác động trực tiếp của phong trào "No Kings". Nhưng việc các cuộc biểu tình lan rộng khắp toàn quốc cũng rất đáng lưu tâm nếu xét đến việc đây là thời điểm chính trường Mỹ đang hướng về một cột mốc quan trọng: cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ dự kiến diễn ra vào tháng 11/2026.

"Phong trào này đang chuyển hóa năng lượng phản kháng thành năng lượng chính trị", Giáo sư Steven Levitsky (Đại học Harvard) nhận định trên tờ The Washington Post. "Nếu họ duy trì được tính phi bạo lực và tổ chức kỷ luật, họ có thể trở thành một nhân tố quan trọng trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ sắp tới".

Trong hệ thống chính trị Mỹ, bầu cử giữa nhiệm kỳ được tổ chức vào năm thứ hai của nhiệm kỳ Tổng thống, giữa chặng đường 4 năm. Dù không bầu lại tổng thống, nhưng sự kiện này mang ý nghĩa then chốt: Toàn bộ 435 ghế Hạ viện và khoảng một phần ba ghế Thượng viện sẽ được bầu lại, cùng với hàng loạt vị trí thống đốc và cơ quan lập pháp bang. Vì thế, cuộc bầu cử giữa kỳ luôn được coi là "bài kiểm tra niềm tin của cử tri" đối với tổng thống đương nhiệm và đảng cầm quyền. Nếu đảng của tổng thống mất quyền kiểm soát Quốc hội, các chính sách chủ chốt có thể bị đình trệ, còn quyền lực hành pháp bị giới hạn đáng kể.

Đối với Tổng thống Donald Trump, người vừa trở lại Nhà Trắng sau chiến thắng năm 2024, bầu cử giữa nhiệm kỳ 2026 sẽ là bài kiểm tra không chỉ về khả năng điều hành, mà còn về mức độ chấp nhận của công chúng với phong cách lãnh đạo mang màu sắc cá nhân và gây chia rẽ sâu sắc của ông.

Hiện tại, đảng Cộng hòa đang kiểm soát Nhà Trắng và một phần Quốc hội, song lại đối mặt với chia rẽ nội bộ giữa các nhóm trung dung, bảo thủ truyền thống và phe cực hữu MAGA trung thành tuyệt đối với ông Trump. Trong khi đó, đảng Dân chủ coi bầu cử 2026 là cơ hội "tái cân bằng", giành lại đa số ở Hạ viện hoặc chí ít thu hẹp khoảng cách ở Thượng viện. Vì thế, những nhân vật chủ chốt của đảng Dân chủ như Lãnh đạo phe thiểu số Thượng viện Chuck Schumer và ngôi sao trẻ đang lên tại Hạ viện, nữ nghị sĩ Alexandria Ocasio-Cortez đều lên tiếng ủng hộ phong trào "No Kings".

Tuy nhiên, để biến những cuộc phản kháng đang lan rộng trên toàn quốc thành những đổi thay trên lá phiếu vào tháng 11 năm sau, đảng Dân chủ vẫn còn một chặng đường dài. Theo BBC, các cuộc thăm dò cho thấy chỉ có một phần ba người Mỹ có quan điểm tích cực - mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ - về đảng Dân chủ trong khi đảng này cũng đang chia rẽ về cách thức xây dựng lực lượng phản đối hiệu quả đối với ông Trump khi họ không còn kiểm soát cả hai viện của Quốc hội.

Hiện, đảng Dân chủ đang tỏ ra cứng rắn trước tình trạng chính phủ đóng sắp bước sang tuần thứ tư. Họ không muốn thông qua việc gia hạn ngắn hạn chi tiêu liên bang nếu không có thỏa thuận lưỡng đảng về việc giải quyết các khoản trợ cấp bảo hiểm y tế cho người Mỹ thu nhập thấp sắp hết hạn vào cuối năm nay.

Nhưng chiến lược cứng rắn này cũng đi kèm với rủi ro. Nỗi đau từ việc đóng cửa chính phủ - đặc biệt là đối với những người trong liên minh Dân chủ - sẽ ngày càng tăng theo từng tuần. Nhiều nhân viên liên bang đã lỡ mất tiền lương và đang gặp khó khăn về tài chính. Ngân sách hỗ trợ thực phẩm cho người thu nhập thấp dự kiến sẽ cạn kiệt.

Vì thế, thời điểm này cũng là một "bài test" đối với đảng Dân chủ. Các nhà lãnh đạo đảng Dân chủ tại Thượng viện rồi cũng sẽ phải tìm ra giao điểm thỏa hiệp với phe Cộng hòa nhằm chấm dứt tình trạng đóng cửa chính phủ nhưng trong nỗ lực đó, nếu giành được những điều khoản mà hàng triệu người biểu tình "No Kings" cảm thấy chấp nhận được, họ có thể hy vọng vào một màn ngược dòng trong cuộc bầu cử năm sau.