Lựa chọn giữa bão dông của cử tri Argentina
 

Tại cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kỳ ngày 26/10/2025, đảng Tự do tiến lên (La Libertad Avanza) của Tổng thống Javier Milei đã giành 40,68% số phiếu. La Libertad Avanza cũng dẫn đầu trong cuộc bầu cử Thượng viện, khi thắng tại 6 trong số 8 khu vực bầu cử.Chiến thắng giữa nhiệm kỳ đã góp phần củng cố vị thế của ông Milei trong Quốc hội, giúp chính quyền của ông tiến gần hơn tới thế đa số để thông qua các cải cách và chính sách quyết liệt.

Lực đẩy của Tổng thống Milei

Chiến thắng bầu cử mở ra triển vọng thuận lợi để Tổng thống Milei tiếp tục đẩy nhanh chương trình “đại tu” nền kinh tế và kéo Argentina khỏi vũng lầy bất ổn.

Thực tế, sau gần 2 năm cầm quyền với khẩu hiệu “cưa xích” (ám chỉ việc thu hẹp khu vực công cồng kềnh), ông đã tiến hành các cải cách kinh tế mạnh mẽ chưa từng có như cắt giảm hàng chục nghìn biên chế công, xóa bỏ hàng loạt bộ ngành, đóng băng đầu tư công vào hạ tầng, y tế, giáo dục, thậm chí cắt cả kinh phí thuốc men cho người nhận trợ cấp xã hội. Chính sách khắc khổ này đem lại kết quả nổi bật khi lạm phát từ hơn 200% năm 2023 đã xuống khoảng 30% vào tháng 9/2025, đồng thời lần đầu tiên sau 14 năm, Argentina đạt được thặng dư ngân sách.

Thị trường tài chính đã bùng nổ ngay sau chiến thắng của ông Milei, phản ánh niềm tin mới của giới đầu tư vào triển vọng ổn định. Đồng peso Argentina bật tăng mạnh khoảng 7-10% giá trị so với USD trong vòng 24 giờ, đảo ngược xu hướng lao dốc kỷ lục hồi đầu tháng 10 khi nhà đầu tư lo sợ lực lượng của Tổng thống Milei có thể thất thế trong các cuộc bầu cử. Thị trường chứng khoán nội địa Argentina tăng gần 20%, còn tại Phố Wall, cổ phiếu và trái phiếu Argentina nhảy vọt kỷ lục: nhiều mã cổ phiếu tăng tới 40-50%, chỉ số Merval ghi nhận phiên tăng mạnh nhất 30 năm (+32%) và giá trái phiếu chính phủ bật tăng, thậm chí được giới quan sát ví von như “lò xo nén bật tung” (theo The Guardian).

Đồng peso Argentina có lúc tăng 10%, đạt 1.355 peso đổi 1 USD. Chỉ số chính của thị trường chứng khoán nước này có thời điểm tăng gần 20%. Giá trái phiếu USD của Argentina đáo hạn năm 2009 tăng lên mức 82 cent/1 USD mệnh giá, từ mức 74 cent trước bầu cử. Giá trái phiếu đáo hạn năm 2035 tăng lên mức 68 cent/1 USD mệnh giá, từ mức 56 cent trước đó.

Điều kiện cần và đủ

Trong cuộc bầu cử vừa qua, La Libertad Avanza bất ngờ thắng sát nút tại Buenos Aires - thành trì lâu đời của phe Peronist, một khu vực đông dân và có ảnh hưởng chính trị lớn nhất cả nước. Chỉ một tháng trước, liên minh này đã thua đậm ở cuộc bầu cử địa phương với chỉ khoảng 34% số phiếu, trong khi liên minh đối lập Peronist, dưới lá cờ của Cristina Fernández de Kirchner, giành khoảng 47%.

Giới phân tích đánh giá lá phiếu của người Argentina lần này xuất phát từ những ám ảnh trong giai đoạn hỗn loạn kinh tế quá khứ. Nhiều cử tri dù bất bình với chính sách “thắt lưng buộc bụng” của chính quyền ông Milei vẫn chấp nhận thêm thời gian nữa, hơn là để đất nước trượt lại vào vòng xoáy khủng hoảng kiểu cũ. Báo chí bình luận rằng, nhiều người dân “sẵn sàng cho chính quyền thêm một cơ hội” để tránh lặp lại những khủng hoảng kinh hoàng trước đây. Chính ông Milei cũng tuyên bố đầy tự tin sau cuộc bỏ phiếu rằng người Argentina “không muốn quay lại mô hình thất bại”.

Khi kinh tế trở thành yếu tố chi phối quyết định cử tri, sự hậu thuẫn công khai từ Washington và nguồn tài chính là lợi thế khó có thể bỏ qua. Giới quan sát tại Buenos Aires cho rằng sự chống lưng của Washington có ý nghĩa quyết định trong việc ngăn chặn kinh tế Argentina sụp đổ những tuần trước bầu cử, dù có thể không tác động trực tiếp đến lá phiếu của cử tri.

Áp lực, vô hình trung, biến cuộc bầu cử thành phép thử không chỉ với ông Milei mà còn với cam kết của Mỹ. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố gói hỗ trợ 40 tỷ USD cho Argentina, đồng thời cảnh báo liên quan các hỗ trợ tài chính trong trường hợp lực lượng của ông Milei thất bại. Ngay sau chiến thắng, Tổng thống Trump lập tức chúc mừng và khẳng định nhà lãnh đạo Argentina đã nhận được “sự ủng hộ rất mạnh mẽ của tôi”, không quên tuyên bố “chúng tôi đang tiếp tục hỗ trợ nhiều quốc gia ở Nam Mỹ. Chúng tôi tập trung rất nhiều vào Nam Mỹ”, nhắc tới việc đích thân ông đã giao Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent triển khai gói cứu trợ khẩn cấp.

Mỹ cam kết hỗ trợ tới 40 tỷ USD dưới dạng hoán đổi ngoại tệ và đầu tư nợ cho Argentina. Theo Financial Times, tính đến cuối tháng 10, Washington đã bơm khoảng 2 tỷ USD để hỗ trợ tỷ giá đồng peso. Bản thân ông Milei thừa nhận những hỗ trợ từ Mỹ là “chưa từng có tiền lệ, không chỉ trong lịch sử Argentina mà cả lịch sử thế giới” - vì Mỹ chưa bao giờ hỗ trợ với quy mô lớn như vậy cho quốc gia khác. Một số ý kiến hoài nghi sự ổn định mong manh của kinh tế Argentina hiện nay dường như đang gắn chặt với “phao cứu sinh” Mỹ, điều này cũng đồng nghĩa tầm ảnh hưởng của Washington tại Buenos Aires được củng cố. Tất nhiên, có lý do để người ta cho rằng chính quyền Tổng thống Trump coi ông Milei là đồng minh thân cận ở Nam Mỹ.

Cái giá xã hội và thách thức niềm tin

Dù đạt được những tiến triển vĩ mô, các biện pháp được ví von như “sốc trị liệu” của Tổng thống Milei đã gây ra hệ lụy xã hội nặng nề, thử thách lòng tin của công chúng. Việc cắt giảm trợ cấp năng lượng, giao thông, sa thải hàng loạt viên chức đã đẩy giá sinh hoạt tăng cao và khiến đời sống người dân trở nên chật vật hơn. Sức mua sụt giảm mạnh, nhiều người Argentina phàn nàn về việc gặp khó khăn để trang trải cuộc sống hằng ngày. Trong chưa đầy 2 năm, nền kinh tế đã mất khoảng 250.000 việc làm và khoảng 18.000 doanh nghiệp phải đóng cửa. Tỷ lệ nghèo đói tính đến thời điểm tháng 9/2025, theo ghi nhận của tờ Buenos Aires Times, là 31,6% dân số trong nửa đầu năm - một con số vẫn rất đáng báo động đối với quốc gia từng thuộc nhóm giàu có hàng đầu thế giới.

Không ngạc nhiên khi làn sóng phản đối các biện pháp này bùng lên mạnh mẽ. Cuối năm 2024, chỉ một thời gian ngắn sau khi ông Milei nhậm chức, các nghiệp đoàn tại Argentina đã phát động cuộc tổng đình công 24 giờ để phản đối chính sách khắc khổ. Cuộc đình công do liên đoàn vận tải kêu gọi hồi tháng 10/2024 đã làm tê liệt gần như hoàn toàn giao thông công cộng: tàu hỏa, hàng không ngừng hoạt động, cảng biển tại Rosario ùn tắc gây gián đoạn xuất khẩu ngũ cốc, rác thải chất đống do công nhân môi trường nghỉ việc. Các nghiệp đoàn tố cáo Milei sa thải hàng loạt nhân viên nhà nước và đóng băng lương trong lúc lạm phát phi mã, đồng thời đòi tăng lương để bù đắp giá cả leo thang. Nhiều cuộc biểu tình, tuần hành đã nổ ra, thậm chí xuất hiện cả những biểu ngữ gọi ông Milei là “kẻ phản bội giai cấp lao động (theo Aljazeera).

Suốt năm 2024, Argentina đã chứng kiến ít nhất 3 cuộc tổng đình công trên phạm vi toàn quốc nhằm gây sức ép buộc chính quyền phải nhượng bộ trong một số dự luật cải cách lao động và công đoàn. Tuy nhiên, giới chức tỏ ra khá cứng rắn, tuyên bố không lùi bước trước áp lực đường phố. Sự đối đầu giữa chính phủ và công đoàn là một trong những nguyên nhân khiến xã hội Argentina những tháng qua luôn căng thẳng.

Thêm vào đó, các vụ bê bối trong nội bộ chính quyền ông Milei cũng làm xói mòn niềm tin của công chúng. Uy tín của tổng thống sụt giảm đáng kể khi ông quảng bá một loại tiền điện tử mà sau đó sụp đổ, gây thiệt hại cho không ít nhà đầu tư nhỏ lẻ. Bà Karina Milei, chị gái ông, đồng thời là Chánh Văn phòng Tổng thống, bị tố cáo dính líu đến một vụ tham nhũng liên quan đến mua bán chức vụ.

Chưa dừng lại, một ứng cử viên hàng đầu của đảng La Libertad Avanza phải rút lui ngay trước bầu cử do lộ việc nhận tiền từ một doanh nhân bị cáo buộc buôn ma túy. Loạt vụ việc này khiến hình ảnh của ông Milei, người được cho là đi ngược lại những nguyên tắc truyền thống, ít nhiều hoen ố. Tới giữa năm 2025, tỉ lệ ủng hộ ông lao dốc, cho thấy người dân bắt đầu mệt mỏi với việc thắt lưng buộc bụng trong khi giới tinh hoa cầm quyền lại dính tai tiếng.

Thực tế, trong cuộc bầu cử giữa kỳ vừa qua, tỷ lệ cử tri đi bầu sụt giảm kỷ lục, chỉ đạt 67,9% - mức thấp nhất kể từ khi Argentina trở lại dân chủ năm 1983 (ngoại trừ mốc 67,8% trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2021 giữa đại dịch). Việc gần 1/3 cử tri vắng mặt được xem là dấu hiệu sự ủng hộ dành cho ông Milei không hẳn “áp đảo” như truyền thông tung hô, và rất có thể nhiều người bất mãn đã chọn ở nhà thay vì bỏ phiếu cho phe đối lập. Giới phân tích cũng lưu ý rằng chính sự can thiệp chưa từng có của Mỹ có thể đã khiến một số cử tri e dè.

Chiến thắng trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vừa qua đem đến cho lực lượng của Tổng thống Javier Milei thế và lực để tiếp tục với các cải cách táo bạo. Song, với những thực tế trên, giới hữu trách cũng cần nhận ra rằng người dân chọn sự “ổn định” và tiếp tục rất có thể bởi họ kỳ vọng rằng những chịu đựng này là đáng để đánh đổi cho sự ổn định bền vững về lâu dài.