Gia Nã Đại bắt tay Trung Cộng chống Mỹ
 

Từ hố băng 2018 đến nụ cười năm nay
Hình ảnh lãnh đạo Gia Nã Đại và Trung Cộng đứng cạnh nhau, bắt tay và mỉm cười từng là điều “khó tin”. Quan hệ hai nước rơi xuống đáy năm 2018 sau vụ Mạnh Vãn Châu và việc Bắc Kinh bắt giữ Michael Kovrig – Michael Spavor. Ba năm sau họ mới được thả, nhưng nghi kỵ vẫn in sâu trong dư luận lẫn giới hoạch định chính sách Ottawa.

Vì sao Gia Nã Đại xoay trục? “Kẻ địch” nay ở ngay phía Nam
Trong lúc Tổng thống Donald Trump gia tăng đối đầu thương mại với Canada, Ottawa không thể đồng thời chiến đấu với cả hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Canada từng đánh thuế 100% lên xe điện Trung Quốc, thì Bắc Kinh đáp trả bằng thuế lên nông sản: 100% với dầu – bã cải dầu (canola), rồi 75,8% với hạt cải dầu, khiến nông dân Canada lao đao. Khi Mỹ lại trở thành nguy cơ kinh tế lớn nhất, Trung Quốc bỗng… dễ nói chuyện hơn.

Những bước hâm nóng quan hệ: từ ngoại trưởng đến thượng đỉnh APEC
Ngã rẽ bắt đầu khi Ngoại trưởng Anita Anand thăm Bắc Kinh gặp Vương Nghị. Tại APEC Hàn Quốc, Thủ tướng Mark Carney gặp Tập Cận Bình trong 40 phút, tuyên bố “bước ngoặt” cho hợp tác thương mại và kế hoạch thăm Trung Quốc. Sau đó là điện đàm cấp cao, thêm một chuyến thăm bộ trưởng, và khôi phục Canada vào danh sách điểm đến du lịch theo đoàn của Trung Quốc.

Canh bạc của Bắc Kinh: “tách nêm” giữa Canada và Mỹ
Theo Michael Kovrig, Trung Quốc muốn đóng “cái nêm lớn” giữa Canada và Mỹ – điều họ không mong là một phương Tây đoàn kết. Các học giả ghi nhận Bắc Kinh đang theo đuổi cách tiếp cận “hoà dịu, linh hoạt” hơn với các đồng minh của Mỹ, tranh thủ sự mệt mỏi trước các động thái thất thường từ Washington.

Lợi ích song phương: thương mại, du lịch, đa dạng hóa rủi ro
Ottawa cần giảm rủi ro thị trường xuất khẩu, đặc biệt khi cửa Mỹ trục trặc; Bắc Kinh muốn đẩy hàng ra thế giới trong bối cảnh nhu cầu nội địa chững lại. Mở lại du lịch đoàn và thăm viếng cấp cao giúp khơi dòng thương mại – đầu tư, ít nhất trên vài đường ray không nhạy cảm.

Nhưng cái giá là gì? “Lợi ích cốt lõi” và những lằn ranh đỏ
Các chuyên gia cảnh báo bất kỳ hợp tác nào cũng đi kèm điều kiện: tôn trọng cái gọi là “lợi ích cốt lõi” của Trung Quốc (như Đài Loan), và giảm chỉ trích về nhân quyền. Nói cách khác, quyền tiếp cận lãnh đạo và ưu tiên chính trị có thể gắn với nhượng bộ diễn ngôn từ Ottawa.

Dư luận đổi chiều? “Mỹ là mối đe doạ lớn hơn” – nhưng Trung Quốc vẫn bị nhìn tiêu cực
Khảo sát mới cho thấy 46% người Canada cho rằng Mỹ nên được coi là mối đe doạ, so với 34% cho Trung Quốc. Dù vậy, đa số vẫn có cái nhìn bất lợi về Bắc Kinh. Đây là bài toán chính trị nội địa mà chính phủ Carney phải xử lý khi xích lại gần Trung Quốc.

Vai trò “bên thứ ba” thực dụng
Một chiến lược khả dĩ: Canada đóng vai “miền đệm” giữa Washington và Bắc Kinh ở những lĩnh vực không nhạy cảm an ninh (nông sản, du lịch, logistics, dịch vụ học thuật có kiểm soát), tận dụng vị trí địa–kinh tế để đa dạng hoá mà không cắt đứt với Mỹ.

Thông điệp gửi Nhà Trắng
Các chuyên gia khuyến cáo Washington thận trọng: nếu phớt lờ lợi ích của láng giềng thân cận, đừng ngạc nhiên khi họ đi tìm đối tác khác – kể cả đối thủ địa–chính trị của Mỹ. Cách Canada xoay trục là lời nhắc nhở về tác dụng phụ của chính sách thương mại đối đầu.

Bắt tay để thở, không phải để thuộc
Cái bắt tay Carney–Tập giúp Gia Nã Đại mua thời gian và mua không gian trong bối cảnh bị kẹp giữa hai siêu cường. Nhưng đây là trò chơi Rubik: lệch một mặt, khối lập phương sẽ méo toàn cục. Bài toán của Ottawa là đi dây đủ khéo để thở cùng Bắc Kinh, trong khi vẫn không đứt mạch với Washington.