Ukraine trước thời khắc lịch sử: Chấp nhận kế hoạch hòa bình hay đánh mất Mỹ?
 

Trong bài phát biểu trước văn phòng tổng thống ngày 21/11, Tổng thống Zelensky nhấn mạnh: “Đây là một trong những thời khắc khó khăn nhất trong lịch sử chúng ta. Ukraine có thể phải đối mặt với lựa chọn đầy hiểm nguy: hoặc đánh mất phẩm giá, hoặc mạo hiểm đánh mất một đối tác chủ chốt”.

Ông khẳng định sẽ “chiến đấu 24/7” để bảo vệ hai giá trị cốt lõi: phẩm giá và tự do của người Ukraine.

Tuy nhiên, ông vẫn giữ thái độ thận trọng và không bác bỏ trực tiếp kế hoạch của Mỹ. Tổng thống Zelensky cho biết đánh giá cao nỗ lực của Tổng thống Trump trong việc tìm kiếm hòa bình và đang xem xét tài liệu “một cách nghiêm túc”.

Trong cuộc trao đổi với Fox News Radio, Tổng thống Donald Trump tuyên bố Ukraine cần chấp nhận kế hoạch hòa bình của Mỹ trong vòng một tuần, với hạn chót là 27/11. Theo Reuters, Washington thậm chí cảnh báo sẽ ngừng chia sẻ tình báo và viện trợ vũ khí nếu Kiev không đồng ý.

Kế hoạch 28 điểm đặt ra các yêu cầu nặng nề cho Ukraine, bao gồm: nhượng lãnh thổ cho Nga, giới hạn quân đội ở 600.000 binh sĩ, từ bỏ vĩnh viễn tham vọng gia nhập NATO và cho phép NATO cam kết không triển khai quân tại Ukraine.

Đổi lại, Nga phải rút khỏi một số khu vực nhỏ đang kiểm soát, các lệnh trừng phạt sẽ dần được dỡ bỏ, và Moskva được mời trở lại nhóm G8.

Trong diễn biến đáng chú ý, Tổng thống Nga Vladimir Putin, vốn kiên quyết với các yêu sách lãnh thổ, tuyên bố kế hoạch của Mỹ có thể là cơ sở cho một thỏa thuận hòa bình cuối cùng cho cuộc chiến gần bốn năm qua.

Ông cũng cho biết kế hoạch 28 điểm nhằm giải quyết xung đột ở Ukraine là phiên bản cập nhật của đề xuất được xây dựng sau cuộc gặp với Tổng thống Donald Trump tại Alaska.

Ông Putin cáo buộc Kiev phản đối kế hoạch và cho rằng Ukraine cùng đồng minh châu Âu “không hiểu thực tế về bước tiến của Nga”.
Châu Âu phản ứng mạnh mẽ

Không được tham vấn về bản kế hoạch của Washington, các nước châu Âu đang cùng Ukraine soạn một bản phản đề xuất. Ba nguồn tin cho biết Anh, Pháp và Đức hiện phối hợp chặt chẽ với Kiev để xây dựng phương án thay thế.

Đại diện cấp cao EU Kaja Kallas cảnh báo: "Chúng ta đều muốn cuộc xung đột kết thúc, nhưng kết thúc thế nào mới quan trọng. Nga không có bất kỳ quyền hợp pháp nào để nhận nhượng bộ từ quốc gia họ đã tấn công. Đây là thời điểm vô cùng nguy hiểm đối với tất cả chúng ta”.

Ông Tim Ash, nhà phân tích tại Viện Chatham House, Anh, đánh giá: "Đây là thỏa thuận mà Nga có được hầu hết mọi thứ, còn Ukraine gần như chẳng được gì. Nếu ông Zelensky chấp nhận, tôi dự đoán bất ổn chính trị, xã hội và kinh tế nghiêm trọng tại Ukraine”.

Điểm yếu lớn nhất của bản kế hoạch là yêu cầu then chốt của Ukraine về một cơ chế bảo đảm an ninh ràng buộc, tương đương điều khoản phòng thủ tập thể của NATO, chỉ được nhắc vỏn vẹn trong một dòng mà không có bất kỳ chi tiết cụ thể nào.

Sau gần bốn năm xung đột đẫm máu với hàng trăm nghìn thương vong, Ukraine đang đứng trước một quyết định có thể định hình tương lai dân tộc.

Chấp nhận kế hoạch có thể mang lại hòa bình ngay lập tức nhưng với cái giá là mất lãnh thổ, uy tín và khả năng tự vệ. Từ chối có thể kéo dài xung đột nhưng đồng nghĩa mất đi sự hậu thuẫn của Mỹ và nguồn viện trợ sống còn.

Với thời hạn một tuần do ông Trump đưa ra đang đếm ngược, cả thế giới đang chờ đợi câu trả lời của Ukraine.