Bão Mặt Trời đe dọa buồng lái: Hơn 6.000 máy bay Airbus A320 phải sửa gấp vì nguy cơ mất kiểm soát
 

Khi bão Mặt Trời “chen vào” buồng lái
Hàng nghìn chiếc Airbus A320 – dòng máy bay chở khách phổ biến nhất thế giới – vừa được yêu cầu dừng lại để kiểm tra khẩn cấp, sau khi hãng sản xuất phát hiện bão Mặt Trời có thể khiến phi công… mất kiểm soát chiếc máy bay của mình. Trong thông báo gửi các hãng hàng không, Airbus cho biết phân tích một “sự cố gần đây” cho thấy bức xạ Mặt Trời cực mạnh, như trong các đợt bùng phát nhật hoa (solar flare), có thể làm sai lệch dữ liệu quan trọng điều khiển chuyến bay. Nói nôm na, ánh sáng từ Mặt Trời không chỉ làm chói mắt, mà còn có thể “làm loạn” hệ thống điện tử tinh vi của máy bay.

Sự cố JetBlue: cú chúi đầu bất ngờ giữa bầu trời
Sự việc bắt đầu từ chuyến bay JetBlue 1230 ngày 30/10. Chiếc A320 này đang bay từ Cancun (Mexico) đến Newark (New Jersey, Mỹ) thì bất ngờ lao xuống độ cao thấp hơn, khiến hành khách hoảng loạn. Phi công buộc phải chuyển hướng hạ cánh khẩn cấp xuống Tampa, Florida. Khoảng 15 người phải nhập viện sau cú rung lắc dữ dội. Airbus lập tức mở điều tra và kết luận: bức xạ Mặt Trời cường độ cao đã làm “nhiễu” dữ liệu trong hệ thống điều khiển bay. Với dòng A319, A320, A321, mọi thao tác của phi công đều được truyền qua các máy tính – hệ thống fly-by-wire. Chỉ cần dữ liệu bị “bóp méo” ở một công đoạn, toàn bộ phản ứng của máy bay có thể lệch khỏi ý đồ của tổ lái.

6.000 chiếc A320 đứng vào hàng sửa chữa
Từ kết quả đó, Airbus phát đi thông báo khẩn dạng “Alert Operators Transmission” cho các hãng khai thác A320 family trên toàn cầu. Khoảng 6.000 chiếc A319, A320, A321 – phần lớn là máy bay thân hẹp một lối đi – nằm trong diện phải cập nhật phần mềm để bảo vệ hệ thống điều khiển trước bức xạ Mặt Trời. Cơ quan an toàn hàng không châu Âu (EASA) đã ra chỉ lệnh đủ mạnh: các máy bay này phải được sửa trước khi tiếp tục chở khách. Tin tốt là bản vá có thể hoàn thành chỉ trong khoảng hai tiếng cho mỗi chiếc, nhưng ở quy mô cả đội bay, việc “cho từng chiếc vào xưởng” vẫn là cơn đau đầu lớn.

American, Delta chạy đua vá lỗi, tránh ách tắc đi lại
Tại Mỹ, American Airlines cho biết có khoảng 340 chiếc A320 family trong đội bay phải cập nhật phần mềm. Hãng đã chủ động bắt tay vào việc ngay trước khi EASA và Cục Hàng không liên bang Mỹ (FAA) ra lệnh chính thức, với mục tiêu hoàn thành phần lớn trong hôm nay và ngày mai. American thừa nhận khó tránh khỏi một số chuyến bị chậm, nhưng nỗ lực hết sức để không hủy nhiều chuyến – nhất là giai đoạn khách đang trên đường trở về sau kỳ nghỉ lễ. Họ đặt mục tiêu hoàn tất gần như toàn bộ việc sửa chữa trước Chủ nhật. Delta Air Lines cho biết ít bị ảnh hưởng hơn, chỉ dưới 50 chiếc A321neo cần cập nhật và dự kiến xong trước sáng thứ Bảy. Cả hai hãng đều nhấn mạnh an toàn là ưu tiên tuyệt đối và sẽ tuân thủ triệt để mọi chỉ thị. Trong khi đó, United và Southwest không sử dụng những biến thể bị ảnh hưởng, nên tạm thời đứng ngoài “cuộc tổng động viên” này.

Bức xạ không nhìn thấy và những bài học cho thời đại bay điện tử
Airbus khẳng định sự cố JetBlue là trường hợp duy nhất ghi nhận đến nay, nhưng việc hãng chủ động phối hợp với các nhà chức trách để rà soát toàn bộ đội bay cho thấy mức độ nghiêm trọng của “kẻ thù vô hình” đến từ vũ trụ. Trong kỷ nguyên mà mọi chiếc máy bay đều dựa vào những hệ thống điện tử cực kỳ tinh vi, bức xạ Mặt Trời không còn là câu chuyện khoa học viễn tưởng, mà là rủi ro phải được tính đến trong từng dòng mã phần mềm. Một cú bùng phát trên Mặt Trời có thể mất vài phút để “chạm” tới Trái đất, nhưng chỉ cần vài giây để làm rối loạn hệ thống nếu nhà sản xuất không dự phòng kịch bản xấu nhất. Hàng không vẫn là phương tiện an toàn nhất, bởi chính những sự cố hiếm hoi như thế này lập tức kéo theo hàng loạt biện pháp siết chặt. Nhưng câu chuyện hàng nghìn chiếc A320 phải vào xưởng chỉ vì ánh nắng từ 150 triệu km xa xôi cũng nhắc chúng ta rằng: mỗi chuyến bay êm ái mà hành khách trải qua là kết quả của một cuộc chạy đua thầm lặng giữa kỹ sư, nhà quản lý và cả… Mặt Trời.