Vì sao người EQ cao không bao giờ ‘đau’ khi bị phê bình? Nghệ thuật phản hồi giúp biến mọi lời chê thành lợi thế!
 

Cùng một lời nhận xét, người EQ thấp có thể lập tức nổi nóng, tự ái hoặc thu mình im lặng. Ngược lại, người EQ cao lại khiến người góp ý cảm thấy được tôn trọng và lắng nghe. Họ bình tĩnh đến mức đối thoại không còn là cuộc đối đầu, mà là một quá trình học hỏi.

Khác biệt này không đến từ tính cách bẩm sinh, mà là kỹ năng – và kỹ năng thì ai cũng có thể rèn luyện.

Xem phê bình là thông tin, không phải kết án

Với người EQ thấp, một góp ý đơn giản có thể được diễn giải thành những câu nặng nề như: “Tôi không đủ giỏi”, “Tôi sai rồi”, hay “Người ta đang hạ thấp tôi”. Nhưng người EQ cao lại nghe ra một điều khác: “Có gì đó mình có thể làm tốt hơn.” Họ không nhìn phê bình qua lăng kính tự ái, mà xem nó như dữ liệu – một tín hiệu giúp họ phát hiện điểm mù của bản thân. Sự bình tĩnh bắt đầu từ việc tách cảm xúc khỏi thông tin.

Tạo một “khoảng lùi” trước khi phản ứng

Hầu hết tổn thương trong giao tiếp đều xảy ra vì người ta vội đáp khi cảm xúc còn sôi nóng. Người EQ cao có thói quen tạo ra một khoảng lùi nhỏ giữa “nghe” và “trả lời”. Họ hít sâu, nhắc lại ý kiến người nói để tránh hiểu sai, rồi hỏi thêm nếu cần. Khoảng dừng vài giây ấy giúp não kịp xử lý, còn người góp ý cảm thấy được tôn trọng. Một nhịp chậm – nhưng đủ để thay đổi toàn bộ không khí cuộc trò chuyện.

Khiêm tốn đúng mức, không tự hạ thấp

Khiêm tốn của người EQ cao không phải kiểu tự trách: “Tôi tệ quá”, “Lúc nào tôi cũng sai”. Họ thừa nhận thiếu sót bằng giọng điệu trưởng thành: “Cảm ơn bạn đã chỉ ra, tôi sẽ xem lại" hoặc “Đúng là tôi có thể làm tốt hơn đoạn đó.” Họ nhận trách nhiệm nhưng không đánh đồng lỗi sai với giá trị bản thân. Tự trọng của họ không dễ bị lung lay bởi một khuyết điểm nhỏ.

Phản hồi rõ ràng để tránh rạn nứt cảm xúc

Nhiều người khi bị phê bình sẽ trả lời “Ừ, tôi biết rồi” cho qua chuyện, nhưng trong lòng lại đầy bực dọc và tổn thương. Người EQ cao thì khác: họ nói rõ điều mình hiểu, điều mình sẽ thay đổi và điều gì còn khúc mắc.

Ví dụ: “Ý bạn hoàn toàn hợp lý. Tôi sẽ chỉnh lại cách trình bày để rõ ràng hơn. Nếu có điểm nào bạn muốn ưu tiên, cho tôi biết nhé.” Sự minh bạch đó khiến cuộc trò chuyện tiến đến giải pháp thay vì trôi vào những hiểu lầm âm ỉ.

Tách nội dung khỏi thái độ người góp ý

Không phải ai cũng biết cách góp ý mềm mại. Có người nói cộc, có người gay gắt vì mệt mỏi, có người vụng về. Người EQ thấp thường phản ứng với cách nói trước khi lắng nghe nội dung. Người EQ cao thì tự nhủ: “Cách họ nói chưa khéo, nhưng họ đang muốn nói điều gì?” Nhờ đó, họ chỉ giữ lại phần thông tin cần thiết, còn phần cảm xúc chưa phù hợp thì nhẹ nhàng bỏ qua.

Biến phê bình thành cơ hội, không phải mối đe dọa

Trong suy nghĩ của người EQ cao, phê bình không phải cú đập vào lòng tự trọng mà là lời nhắc giúp họ tiến bộ.

Ai dám góp ý nghĩa là họ còn kỳ vọng.

Mỗi nhận xét là một góc nhìn mới.

Mỗi “điểm chưa tốt” chỉ là tấm gương soi, không phải cây gậy đánh vào họ. Từ nhận thức đó, họ chọn thái độ biết ơn thay vì phòng thủ.

Và quan trọng nhất: họ hành động

Người EQ cao không chỉ nghe hay phản hồi khéo léo – họ chuyển hóa phê bình thành thay đổi thật sự. Khi công việc trôi chảy hơn, họ thường chủ động phản hồi lại: “Nhờ góp ý hôm trước, tôi đã sửa và thấy mọi thứ tốt hơn nhiều.” Không lời cảm ơn nào chân thành hơn việc bạn thật sự tiến bộ nhờ lời khuyên của người khác.

Bị phê bình là điều chẳng ai thoải mái. Nhưng với người EQ cao, đó không phải khoảnh khắc để tự bảo vệ mình bằng sự nổi nóng hay im lặng đầy tự ái. Đó là cơ hội để họ hiểu bản thân hơn, hiểu người khác hơn và trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình.

Họ bình tĩnh vì không xem phê bình là tấn công; họ khiêm tốn vì cái tôi không cản đường; họ rõ ràng vì họ muốn giải quyết vấn đề, không muốn thắng trong tranh luận. Và nhờ vậy, điều dễ tạo tổn thương lại trở thành khoảnh khắc kết nối và trưởng thành – thứ mà người lớn thực sự luôn hướng đến.