Chiến trường ngầm Nga–Ukraine: Nghi ám sát liên hoàn, gửi bom thư – Bí mật phơi bày từ Kyiv, Moscow đến Madrid
 

Ross David Cutmore - người đến Ukraine vào năm 2024 - bị cáo buộc nhập khẩu và phân phối vũ khí được sử dụng trong vụ ám sát ba nhân vật nổi tiếng của Ukraine: nhà hoạt động Demian Hanul cùng hai chính trị gia Iryna Farion và Andriy Parubiy.

Telegraph đưa tin, vai trò bị cáo buộc của Cutmore làm sáng tỏ một khía cạnh phần lớn bị che giấu trong cuộc xung đột Nga - Ukraine, một chiến dịch ám sát ngày càng leo thang trải dài từ đường phố Kyiv và Moscow đến vùng ngoại ô thủ đô Madrid của Tây Ban Nha.

Tổ chức giám sát xung đột toàn cầu ACLED (Mỹ) đã ghi nhận 9 vụ ám sát bất thành hoặc thành công của Nga tại Ukraine từ năm 2023 đến tháng 8/2025. Mục tiêu trải rộng từ các nhân vật theo chủ nghĩa dân tộc đến các sĩ quan tình báo đương nhiệm của Ukraine.

Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy Ukraine đang thắng thế trong cuộc chiến ngầm này. Trên thực tế, tốc độ và phạm vi trong chiến dịch ám sát của Ukraine đã vượt xa Nga, đặc biệt là từ cuối năm 2024.

Trong 8 tháng đầu năm 2025, số vụ ám sát bất thành do Ukraine thực hiện bên trong lãnh thổ Nga đã vượt quá tổng số của cả năm 2022, 2023 và 2024, khi trọng tâm của Kyiv chuyển từ những nhà tuyên truyền sang những người kiến tạo và điều hành cỗ máy chiến tranh của Moscow.

Một trong những ví dụ nổi bật nhất là vụ ám sát Trung tướng Igor Kirillov vào ngày 17/12/2024. Vị tướng phụ trách vũ khí hạt nhân, hóa học và sinh học của Nga đã bị giết hại bởi một thiết bị kích nổ từ xa được giấu bên trong một chiếc xe tay ga điện.

Vài ngày trước đó, Mikhail Shatsky - một kỹ sư tham gia sản xuất tên lửa và máy bay không người lái của Nga - đã bị bắn chết.

Vào tháng 4/2025, các vụ đánh bom xe đã giết chết hai nhân vật cấp cao liên quan đến chiến tranh điện tử và lập kế hoạch tác chiến của Nga, bao gồm cả Tướng Yaroslav Moskalik - một nhân vật chủ chốt trong Bộ tổng Tham mưu Lực lượng Vũ trang Nga.

Theo ACLED, những vụ ám sát này rất chính xác và ngày càng tinh vi. Nhiều vụ liên quan đến chất nổ và bom thư với sự giúp đỡ của những người vận chuyển vô tình không hay biết được tuyển mộ trực tuyến.

ACLED cũng đã ghi nhận các vụ đánh bom tự sát rõ ràng bên trong nước Nga, bao gồm vụ giết hại Armen Sarkisian - người sáng lập tiểu đoàn Arbat, và Zaur Gurtsiev - người giám sát vụ ném bom vào thành phố Mariupol, Ukraine. Trong trường hợp thứ hai, người giao thiết bị thậm chí có thể không biết mình đang mang theo bom.

Ngay cả ở những vùng lãnh thổ mà Nga đã kiểm soát hơn một thập kỷ, tầm ảnh hưởng của Ukraine vẫn rất bền vững. Vụ ám sát Alexander Zakharchenko - một thủ lĩnh quân sự ở Donetsk - vào năm 2018, là một minh chứng ban đầu cho khả năng hoạt động của Kyiv tại các khu vực do Nga kiểm soát.

Từ năm 2022, ít nhất năm vụ ám sát nhân vật cấp cao đã xảy ra ở Luhansk, bao gồm cả vụ ám sát Igor Kornet - bộ trưởng nội vụ do Nga bổ nhiệm tại vùng lãnh thổ này.

Vào tháng 12/2024, các đặc vụ Ukraine cũng đã giết chết người đứng đầu nhà tù Olenivka ở Donetsk, nơi hàng chục tù binh chiến tranh Ukraine thiệt mạng trong vụ đánh bom năm 2022.

'Vòng xoáy bạo lực tự duy trì'

Nga đã cố gắng đáp trả tương tự. ACLED ghi nhận ít nhất 9 vụ ám sát do Nga thực hiện từ năm 2023 đến tháng 8/2025, mặc dù nhiều vụ được thực hiện kém hiệu quả và phụ thuộc vào các lực lượng ủy nhiệm địa phương.

Vào tháng 7/2025, Đại tá Ivan Voronych thuộc Cơ quan An ninh Ukraine bị bắn chết giữa ban ngày ở Kyiv. Vụ giết người này do một nhóm cực hữu bị nghi ngờ có liên hệ với Nga nhận trách nhiệm.

Vào tháng 5, nhà hoạt động người Ukraine Serhii Sternenko bị thương bởi một phụ nữ được các tay sai Nga tuyển mộ. Vào tháng 3, Demyan Hanul – một nhà hoạt động khác - bị bắn chết ở Odessa, Ukraine. Những nạn nhân này, cùng với hai chính trị gia Iryna Farion và Andriy Parubiy, đều có liên hệ với nhau bởi lập trường dân tộc chủ nghĩa hoặc chống Nga của họ.

“Cuộc đấu tay đôi bằng các vụ ám sát… đang diễn ra song song với sự đổ vỡ của các quy tắc giao chiến trong chiến tranh thông thường,” Nichita Gurcov - nhà phân tích cấp cao về châu Âu và Trung Á tại ACLED - nói với Telegraph.

“Nếu không bị giới hạn bởi phạm vi chiến trường, hành vi này có thể trở thành một vòng xoáy bạo lực tự duy trì, tạo ra một lối tắt nguy hiểm giúp tránh khỏi quy trình tố tụng chính đáng và không để lại bất kỳ cơ hội nào để minh oan cho nạn nhân.”

Ông Gurcov cũng nói rằng chiến thuật ám sát ngày càng giống với những chiến thuật được Cơ quan Tình báo Mossad của Israel sử dụng, bao gồm cả việc sử dụng các thiết bị nổ ngụy trang và nhắm mục tiêu xuyên biên giới.

Theo Telegraph, hồi tháng 5, vụ ám sát Andriy Portnov - một cựu chính trị gia người Ukraine - ở Madrid cho thấy chiến tuyến bí mật của cuộc xung đột này hiện đã lan rộng đến mức nào. Một năm trước đó, Maxim Kuzminov – một phi công Nga đào tẩu sang Ukraine – cũng đã bị giết ở Alicante (Tây Ban Nha).