Giải mã "kho báu" của loài ong ở Tây Nguyên: Phát hiện hợp chất quý chưa từng công bố
 

Các nhà khoa học thuộc Viện Hóa học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam và Viện Hàn lâm Khoa học Bulgaria đã tập trung phân tích thành phần hóa học của mật ong và keo ong từ ong mật Apis mellifera và các loài ong không ngòi đốt. Các mẫu keo ong trong nghiên cứu được thu thập tại khu vực Kon Ka Kinh (Gia Lai).

Từ keo ong thu được, nhóm nghiên cứu đã tách chiết và phân lập thành công 11 hợp chất khác nhau. Đáng chú ý, trong số này có 4 hợp chất neolignan hoàn toàn mới, lần đầu tiên được ghi nhận trong keo ong của loài Tetrigonilla collina tại Tây Nguyên. Phát hiện này góp phần làm sáng tỏ sự đa dạng hóa học của keo ong bản địa, đồng thời mở ra nhiều hướng nghiên cứu tiếp theo.

Không chỉ dừng lại ở việc xác định thành phần hóa học, các nhà khoa học còn đánh giá tác dụng sinh học của cao chiết và các hợp chất phân lập từ keo ong. Kết quả cho thấy, dù cao chiết ethanol không thể hiện tác dụng kháng khuẩn hay gây độc tế bào, nhưng lại có khả năng ức chế sự hình thành NO – một yếu tố liên quan chặt chẽ đến phản ứng viêm trong cơ thể.

Trong số các hợp chất được phân lập, sumaresinolic acid nổi bật lên như một "dấu hiệu đặc trưng" cho keo ong Tetrigonilla collina ở Tây Nguyên. Hợp chất này được kỳ vọng sẽ trở thành "chìa khóa" để nhận diện, tiêu chuẩn hóa và phát triển các sản phẩm từ keo ong của loài ong không ngòi đốt, hướng tới ứng dụng hỗ trợ chống viêm trong tương lai.

Song song với nghiên cứu keo ong tại Việt Nam, nhóm khoa học Bulgaria đã phân tích 24 mẫu mật ong Việt Nam từ nhiều loài ong khác nhau bằng các phương pháp phân tích hiện đại. Kết quả cho thấy sự khác biệt rõ rệt về thành phần hóa học giữa các loài ong, với nhiều hợp chất đặc trưng giúp phân biệt nguồn gốc côn trùng.

Đáng chú ý, mật ong từ ong không ngòi đốt chứa những hợp chất hiếm như kynurenic acid và axit p-hydroxyphenyllactic – các hoạt chất có khả năng kháng viêm, kháng khuẩn và chống oxy hóa mạnh.

Đây cũng là những thành phần từng được ghi nhận trong mật ong Manuka nổi tiếng trên thế giới, cho thấy tiềm năng rất lớn của mật ong không ngòi đốt Việt Nam trong lĩnh vực dược liệu và thực phẩm chức năng cao cấp.
Nền tảng cho tiêu chuẩn hóa và phát triển sản phẩm ong Việt

Ngoài giá trị khoa học, nhiệm vụ nghiên cứu còn góp phần đào tạo nhân lực, củng cố hợp tác quốc tế và tạo ra nhiều công bố khoa học trong nước và quốc tế. Các hợp chất phân lập đã được lưu giữ tại Viện Hóa học, trở thành nguồn tư liệu quý cho các nghiên cứu tiếp theo.

Trong thời gian tới, nhóm nghiên cứu sẽ tiếp tục làm rõ cơ chế chống viêm của hợp chất sumaresinolic acid, mở rộng khảo sát keo ong ở các loài ong không ngòi đốt khác, đồng thời thúc đẩy phát triển các sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe từ nguồn tài nguyên ong bản địa.

Những kết quả đạt được không chỉ giúp giải mã phần nào "bí ẩn hóa học" của keo ong và mật ong Việt Nam, mà còn đặt nền móng quan trọng cho việc tiêu chuẩn hóa, nâng cao giá trị và khả năng cạnh tranh của các sản phẩm ong Việt trên thị trường trong nước và quốc tế.

*Theo Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.