NATO bất đồng về vấn đề chỉ huy chiến dịch quân sự Libya

Trong lịch sử quân sự thế giới những thập kỷ gần đây, lần đầu tiên một liên quân quốc tế can thiệp quân sự mà không có bộ chỉ huy thống nhất. Chiến dịch của liên quân Pháp-Anh- Mỹ tại Libya không có một bộ chỉ huy duy nhất : mỗi nước sử dụng bộ tham mưu của riêng mình.

Cho tới nay, dù là ở Kosovo, Afghanistan, hay ở châu Phi, các chiến dịch đa quốc gia đều nằm dưới một ngọn cờ duy nhất, hoặc là Liên Hiệp Quốc, hoặc Liên Hiệp Châu Âu hoặc Hoa Kỳ. Trong khi đó, chiến dịch của liên quân Pháp-Anh- Mỹ tại Libya lại là một ngoại lệ, tức là không có một bộ chỉ huy duy nhất, mỗi nước sử dụng bộ tham mưu của riêng mình và chỉ có phối hợp với nhau mà thôi.

Hội nghị Paris trước khi mở chiến dịch quân sự tại Libya. REUTERS/Ian Langsdon/Pool

Khi một mình mở các cuộc oanh tạc đầu tiên vào lúc 17h45 ngày 19/03/11, nước Pháp rõ ràng là muốn khẳng định vai trò hàng đầu về mặt chinh trị, ngoại giao và quân sự trong cuộc chiến dịch can thiệp vào Libya. Nhưng theo một chuyên gia quân sự châu Âu, ít có khả năng là Paris sẽ chỉ huy chiến dịch này, vì dẫu sao, lịch sử gần đây cho thấy là Hoa Kỳ không bao giờ chấp nhận nằm dưới sự chỉ huy của một nước khác về mặt chiến lược. Hơn nữa, ngay từ đầu, chính quyền Obama đã tỏ vẻ rất dè dặt về chiến dịch do Pháp khởi xướng.

Hiện giờ, mọi việc còn tương đối đơn giản, do chủ yếu chỉ mới có ba nước Pháp, Anh, Mỹ tham gia thực hiện nghị quyết Liên Hiệp Quốc về việc thiết lập vùng cấm bay Libya. Nhưng sắp tới đây, nhiều quốc gia khác sẽ tham gia chiến dịch, như Ý, Bỉ, Na Uy, Đan Mạch, Canada, Tây Ban Nha, Qatar và Liên hiệp các Tiểu vương quốc Ả Rập. Việc phối hợp sẽ phức tạp hơn. Chưa gì Na Uy loan báo tạm đình chỉ việc huy động chiến đấu cơ F-16 của nước này vào chiến dịch cho tới khi nào vấn đề chỉ huy được làm rõ.

Thành ra, nhiều nước trong Liên minh Bắc Đại Tây Dương ( NATO ) trong những ngày qua đã yêu cầu để cho khối quân sự này thay thế liên quân quốc tế. Ngày 21/03/11 thủ tướng Ý Silvio Berluconi đã nêu lên yêu cầu như trên trong một cuộc họp báo tại Turino. Thậm chí trước đó, tại Bruxelles, Ngoại trưởng Ý ông Franco Frattini còn nói là nếu NATO không được giao quyền chỉ huy chiến dịch ở Libya, Roma có thể sẽ không cho phép sử dụng các căn cứ của Ý nữa.

Ngay cả nước Anh, qua lời thủ tướng David Cameron, hôm qua (21/03/11) cũng đã ủng hộ việc để cho NATO nắm quyền chỉ huy. Nhưng Luân Đôn nêu lên khả năng là một sĩ quan Pháp, Anh hoặc Mỹ đứng đầu bộ chỉ huy. Về phần tổng thống Mỹ Barack Obama, viếng thăm Chilê hôm qua, thì tuyên bố là trong vài ngày nữa, khối NATO « sẽ đóng một vai trò » trong chiến dịch oanh tạc Libya.

Nhưng nước Pháp thì vẫn dứt khoát không muốn NATO thay thế liên quân quốc tế, với lý do là: nếu khối NATO đứng ra chỉ huy chiến dịch can thiệp vào Libya, các nước Ả Rập sẽ không tham gia và tệ hại hơn nữa, họ sẽ lên án chiến dịch này.

Sau cuộc họp của Liên Hiệp Châu Âu hôm qua, Ngoại trưởng Pháp Alain Juppé đã tuyên bố « NATO sẵn sàng yểm trợ liên quân trong những ngày tới ». Điều này cho thấy là Paris chỉ chấp nhận cho Liên minh Bắc Đại Tây Dương một vai trò phụ, chứ không phải là vai trò trọng tâm. Rõ ràng là Paris muốn sử dụng những phương tiện của NATO, nhưng lại không muốn mọi người thấy lá cờ của NATO.

Vấn đề lại càng rối rắm hơn nữa vì một số nước như Đức hoặc Thổ Nhĩ Kỳ không muốn NATO, nếu có can thiệp vào Libya, lại mở các cuộc oanh tạc giống như liên quân hiện nay, tức là những nước này bất đồng không phải là về vai trò chỉ huy của NATO, mà là về bản chất sự can thiệp của khối này.

Tóm lại, Libya sẽ tiếp tục là đề tài gây tranh cãi gay gắt trong nội bộ khối NATO, trong khi mà ngay cả bản nghị quyết của Liên Hiệp Quốc cũng chưa rõ ràng về định nghĩa của cái gọi là « vùng cấm bay », khiến cho ngay cả một số nước phương Tây như Ý và Đức cũng chỉ trích liên quân là oanh tạc vào những mục tiêu trên bộ ( hệ thống phòng không và thiết giáp ), thay vì chỉ giới hạn trong việc thiết lập vùng cấm bay.

Thanh Phương
(RFI)

Pháp muốn giữ vai trò chủ đạo trong chiến dịch quân sự tại Libya

Hôm nay, chiến dịch oanh kích vào các mục tiêu của quân đội Libya, nhằm lập vùng cấm bay, bảo vệ thường dân, theo tinh thần nghị quyết 1973 của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc bước sang ngày thứ năm, thế nhưng từ vài ngày qua, các nước tham gia liên quân quốc tế đang bất đồng với nhau về một vấn đề cụ thể : Ai sẽ chỉ huy chiến dịch này.

Nhiều nước nói đến Liên minh Bắc Đại Tây Dương - NATO. Nhưng Pháp lại tỏ ra kiên quyết giữ vai trò chủ đạo, giới hạn vai trò của NATO trong việc chỉ huy chiến dịch quân sự tại Libya, cho dù có chấp nhận một số nhượng bộ.

Tối qua, Pháp và Mỹ cùng thông báo, đã đạt được đồng thuận về vai trò của NATO trong liên quân quốc tế, thế nhưng hai nước lại đưa ra cách diễn đạt về thỏa thuận này tương đối khác nhau.

Theo Nhà Trắng, Pháp và Anh đồng ý để NATO có thể giữ « vai trò chủ chốt » trong chỉ huy chiến dịch quân sự của liên quân quốc tế tại Libya. Thế nhưng, tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy lại cho biết, qua điện đàm với tổng thống Mỹ, lãnh đạo hai nước « đã đồng thuận về các thể thức sử dụng những cơ cấu chỉ huy của NATO trong việc hỗ trợ liên quân ».

Máy bay NATO tại căn cứ không quân Sigonella, phía nam đảo Sicily, 18/03/2011. REUTERS/Antonio Parrinello

Quan điểm này của Paris không khác gì nội dung các tuyên bố của Ngoại trưởng Pháp Alain Juppé. Lãnh đạo ngành ngoại giao Pháp nhận định, « đối với chúng tôi, chiến dịch này do liên quân tiến hành. Do vậy, đây không phải là một chiến dịch của NATO, cho dù chiến dịch này phải dựa vào những phương tiện kế hoạch và can thiệp quân sự của NATO ».

Hôm thứ hai, 21/03, trong một cuộc họp của NATO ở Bruxelles, các đối tác của Pháp đã nhấn mạnh đến sự cần thiết phải có sự tham gia của Liên minh Bắc Đại Tây Dương. Pháp không đồng ý và đề xuất lập một cơ cấu ở cấp ngoại trưởng, « chỉ đạo chính trị chiến dịch quân sự ».

Kể từ khi mở màn chiến dịch « Bình minh Odyssey » đến nay, từ căn cứ quân sự của mình tại Đức, Hoa Kỳ đảm trách điều phối các vụ oanh kích ở Libya. Tuy nhiên, Mỹ đang nỗ lực để bình ổn Afghanistan và Irak, nên không thể kéo dài sự tham gia trong chiến dịch quân sự tại Libya.

Ngay từ khi có được nghị quyết 1973 của Hội Đồng Bảo An, Pháp đã tìm mọi cách gạt bỏ vai trò của NATO. Đối với Paris, trước tiên đây là một vấn đề chính trị.

Theo nhận định của một nguồn tin quân sự, được AFP trích dẫn, thì nước Pháp muốn tái khẳng định vị trí của mình trong thế giới Ả Rập, củng cố tính chính đáng của hành động quân sự này với sự tham gia của Liên đoàn Ả Rập. Paris muốn tránh sự hiểu lầm của các quốc gia phía nam Địa Trung Hải, cho rằng, đằng sau NATO là Hoa Kỳ. Như vậy, chiến dịch quân sự có nguy cơ bị coi là một cuộc đối đầu giữa phương Tây và thế giới Ả Rập.

Bên cạnh đó, Pháp muốn giành thế chủ động về nhịp độ, tiếp tục hay chấm dứt các hoạt động quân sự tại Libya, trong lúc đó, quy trình chỉ huy của NATO phức tạp.

Paris muốn có một bộ chỉ huy và kiểm soát tác chiến uyển chuyển, hiệu quả hơn, không bị đặt dưới sự chỉ đạo của một cơ cấu nặng nề, áp đặt những mục tiêu và cách thức thực hiện. Trong quá khứ, nước Pháp đã có kinh nghiệm về việc này.

Một chuyên gia quân sự nhấn mạnh đến những khó khăn để đạt được đồng thuận giữa 28 thành viên NATO. Ngoài ra, Pháp còn có một e ngại khác : Mỹ chiếm vị trí thống trị trong NATO, nhưng lại không muốn đi đầu trong chiến dịch quân sự tại Libya.

Mặc dù, Paris muốn chỉ đạo chiến dịch can thiệp quân sự vào Libya, nhưng có một thực tế là Pháp và cả liên quân quốc tế đều không có đủ khả năng làm một mình, mà vẫn phải cần đến các phương tiện hùng hậu của NATO.

Theo một nhà ngoại giao phương Tây, hiện nay, các bên liên quan đang cố gắng tìm kiếm một thỏa hiệp, cho phép Pháp vẫn tuyên bố được rằng, không phải NATO chỉ huy, nhưng kết quả thì như nhau. Ví dụ, hội đồng chỉ đạo chiến dịch bao gồm đại diện các nước tham gia liên minh quốc tế, chịu trách nhiệm đề ra chiến lược – theo như mô hình Pháp đề xuất, song trên thực địa, chính NATO lại chỉ huy và kiểm soát chiến dịch quân sự này.

Đức Tâm
(RFI)