Giá xăng giảm mạnh nhưng chưa công bằng với người tiêu dùng
 

Với mức 2.050 đồng/lít, đây là đợt giảm giá xăng dầu lần thứ 12 liên tiếp và là lần giảm mạnh nhất. Giá xăng giảm nhanh nhưng DN vận tải phản ứng khá chậm, nếu không nói là “bình chân như vại”. Ngành điện lực, sau những đợt tăng giá xăng dầu, đều liên tục đòi tăng giá, lần này cũng... im re! Giá cả thực phẩm ngoài chợ cũng... làm thinh.

Cơ quan quản lý nhà nước thì trông chờ vào sự tự giác của DN, tiểu thương hơn là vào cuộc một cách quyết liệt. Đây rõ ràng là một cách ứng xử thiếu sòng phẳng với thị trường và người tiêu dùng.
Giảm cho có!
Theo Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính), trong cơ cấu giá thành vận tải thì chi phí nhiên liệu chiếm khoảng 25%-35% (xe chạy xăng) và 35%-45% (xe chạy dầu).

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Quản lý giá, nhận xét nếu cố định các chi phí đầu vào khác và chỉ tính riêng tác động giảm giá của nhiên liệu thì mức giảm giá hiện nay của các hãng vận tải là tương đối hợp lý.
Thực tế tại Hà Nội, trong tháng 11 có 20 doanh nghiệp (DN) vận tải thuộc Bến xe Giáp Bát giảm giá cước từ 6%-16%; 30 DN thuộc Bến xe Mỹ Đình giảm cước trung bình 7%. Tại TP Hải Phòng, Công ty Vận tải hành khách Đất Cảng từ đầu tháng 12 đã giảm giá 6%-7%. Dự kiến đầu tuần sau, DN này tiếp tục giảm giá vận tải khoảng 5% nữa.

Tại TP HCM, báo cáo của Sở Tài chính cho thấy ngày 17-11, nhiều DN taxi kê khai giảm giá cước từ 2,7%-9% tùy cự ly vận chuyển; vận tải hành khách tuyến cố định đã kê khai giảm giá cước với tỉ lệ 2%-11,33%.

Tuy nhiên theo các chuyên gia vận tải, mức giảm giá cước vận tải chưa thực sự tương xứng với nhịp giảm giá xăng. Cụ thể, giá xăng RON 92 kể từ thời điểm bắt đầu chu kỳ giảm giá liên tiếp (ngày 28.7) niêm yết ở mức 25.310 đồng/lít. Đến nay sau 12 lần giảm giá, xăng RON 92 bán lẻ ra thị trường với giá 17.880 đồng/lít. Như vậy tính chung, giá xăng tại thị trường trong nước đã giảm được khoảng 29,4%.

Trong khi đó, theo ông Thân Văn Thanh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam, chi phí nhiên liệu đối với xe chạy xăng chiếm khoảng 42%-45% tổng chi phí. Do đó, giá cước vận tải đối với xe phải giảm tương ứng khoảng 12,35%-13,25%. Đối với mức trung bình giá cước taxi khoảng 12.000 đồng/km thì mức giảm giá ít nhất phải đạt khoảng 1.500 đồng/km.

Tuy nhiên, ông Thanh cho biết qua theo dõi thực tế, nhiều DN giảm giá cước vận tải ở mức rất thấp, chỉ 3%-6%; thậm chí chưa có động thái điều chỉnh cước. Tại Hà Nội, chỉ mới khoảng 70%-80% DN vận tải giảm giá cước.
Chưa kể có trường hợp DN áp dụng thủ đoạn để bảo đảm lợi nhuận. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Đức Kiên phản ánh: “Tôi đi taxi Group trước đây giá mở cửa là 14.000 đồng cho 600m đầu tiên. Gần đây, hãng tuyên bố giảm giá còn 12.000 đồng nhưng tính cho 300m đầu tiên. Như vậy về bản chất thì giá ở 1km đầu tăng chứ không giảm. Cụ thể, với 1 km đầu, giá cũ là 20.100 đồng nhưng giá mới là 21.800 đồng”.
Theo ông Kiên, cơ quan quản lý giá cần có biện pháp kiểm soát, với hành vi như vậy có thể rút giấy phép kinh doanh vì không khác gì lừa đảo.

Chỉ dừng ở kiểm tra, báo cáo

Theo ông Nguyễn Anh Tuấn, Bộ Tài chính quản lý chung trong lĩnh vực giá; Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) quản lý chuyên môn về kinh doanh vận tải; UBND tỉnh, thành phố chịu trách nhiệm quản lý các DN vận tải và giá cước vận tải trên địa bàn.

Thời gian qua, Bộ Tài chính đã phối hợp với Bộ GTVT chỉ đạo UBND các tỉnh quyết liệt đối với các cơ quan chức năng, DN vận tải trong việc kê khai giảm giá cước vận tải. Hiện các địa phương vẫn tiếp tục thanh, kiểm tra, rà soát yêu cầu DN kê khai giảm giá cước phù hợp với tình hình thị trường và điều kiện kinh doanh của DN.

Đại diện Bộ GTVT cho biết giá cước vận tải được quyết định bởi thị trường nên về nguyên tắc, nhà nước không can thiệp vào giá cước vận tải. Tuy nhiên với chức năng quản lý, Bộ GTVT đã có những văn bản phối hợp với ngành tài chính, các địa phương nhằm đôn đốc việc rà soát, kê khai giá nhưng cũng chỉ có thể dừng ở nhắc nhở, tuyên truyền với DN còn phần định giá là quyền của họ, nếu niêm yết giá cao thì tự họ sẽ mất khách hàng.

Cần mạnh tay chế tài

Trước tình hình giá xăng dầu trên thị trường thế giới và trong nước giảm sâu nhưng cước vận tải giảm chưa tương xứng, Bộ GTVT từng có ý kiến đề nghị Bộ Tài chính đưa cước vận tải vào danh mục thuộc diện bình ổn giá và Bộ Tài chính đang xem xét đề xuất này. Theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, việc này phải xem xét đến tác động của nó lên đời sống từng thời kỳ cũng như việc quản lý, rà soát, kê khai giá sẽ phải thực hiện ra sao.

“Có thể cân nhắc đưa cước vận tải vào diện bình ổn giá. Sau một thời gian, nếu giá ổn định hơn thì có thể xem xét đưa ra ngoài danh mục” - ông Long đề xuất.
Ngoài ra, một giải pháp khác nhằm thúc đẩy giảm cước vận tải là phải tạo được môi trường cạnh tranh thực sự bởi chỉ khi có nhiều đối thủ cạnh tranh với giá rẻ hơn thì DN mới buộc giảm giá. Cũng theo ông Long, nếu không áp dụng các giải pháp như đã đề xuất thì bắt buộc cơ quan quản lý nhà nước phải có những chế tài mạnh tay đối với DN cố tình không giảm giá cước.
Mặt khác, không lạ khi mỗi lần xăng dầu tăng giá, hàng loạt các sản phẩm dịch vụ khác cũng đòi tăng theo. Do vậy, có thể nói giá xăng dầu tác động không nhỏ đến giá tiêu dùng. Nhưng điều lạ là đến nay, giá cước vận tải vẫn không nằm trong danh mục nhà nước bình ổn giá. Sự bất cập của luật và sự thiếu nhạy bén của cơ quan quản lý nhà nước tất yếu sẽ dẫn đến sự thiếu sòng phẳng, sự độc quyền giá của các DN kinh doanh vận tải.
tm