Nhận lời mời của Tổng thống Hoa Kỳ Eisenhower , Tổng thống Việt Nam Cộng Ḥa Ngô Đ́nh Diệm sang thăm Hoa Kỳ vào ngày 7 tháng 5, 1957.
Ông được tiếp đón trọng thể và đầy đủ danh dự dành cho bậc thượng khách của chính phủ Hoa Kỳ.
Ông Diệm trong giai đoạn chuyển tiếp này được coi như
người của t́nh thế” trong một hoàn cảnh cực kỳ khó khăn và phức tạp.
Trách nhiệm nặng nề đặt lên vai ông Diệm như một thử thách về sự thành công hay thất bại chẳng những cho cá nhân ông mà c̣n cho toàn miền Nam nói chung trong bối cảnh phải đối đầu với miền Bắc.
Xin ghi lại từ bước mở đầu. Bảo Đại trong cuốn Le Dragon d’Annam, nxb Plon ghi lại như sau về con người của ông Diệm :
Khi c̣n trẻ, Ngô Đ́nh Diệm là một trong những
quan đầu tỉnh trẻ nhất của tỉnh Phan Thiết.
Xuất thân từ một gia đ́nh quan lại theo Thiên Chúa giáo là một con người có
cá tính nổi tiếng về sự liêm khiết, trực tính và bướng bỉnh.
Đó là một người Quốc Gia tiêu biểu vừa chống thực dân Pháp, vừa chống Việt Minh.
Ông Diệm theo nhận xét của Bảo Đại và nhiều người cho rằng :
- " Diệm có đầy đủ các
đức tính lương thiện, trung thực,
nhưng ông không phải là một nhà chính trị có căn cơ tự bản chất.
Sau sự thất trận Điện Biên Phủ, Bảo Đại coi như một sự phá sản của người Pháp làm cho tư thế chính trị của Bảo Đại cũng không c̣n như trước nữa.
Bảo Đại rơi vào t́nh thế bị cô lập nên đă triệu tập một số nhân vật lănh đạo đến Cannes và đề nghị
thay thế hoàng thân Bửu Lộc bằng Ngô Đ́nh Diệm.
Mọi người có mặt đều tán thưởng trước đề nghị đó. Bảo Đại cũng thông báo cho Foster Dulles, đồng thời gọi cho Ngô Đ́nh Diệm đến Cannes.
Bảo Đại nói :
- " Mỗi lần tôi thay đổi chính phủ đều gọi đến ông và luôn luôn ông từ chối. Nay t́nh thế rất là nghiêm trọng, xứ sở có thể bị chia cắt làm đôi.
Ông phải lănh trách nhiệm đứng đầu chính phủ.
Ngô đ́nh Dệm :
Dạ thưa, sau nhiều năm suy nghĩ, tôi đă có quyết định đi vào cuộc sống tu tŕ rồi.
- Không thể được, tôi kêu gọi ḷng yêu nước của ông, ông không có quyền từ chối trách nhiệm. Sự sống c̣n của đất nước đ̣i hỏi nơi ông.
- Sau một hồi lâu im lặng, ông Diệm chấp nhận đồng ư.
Sau đó, Bảo Đại dắt tay dẫn Diệm đến một pḥng khác có tượng Thánh Giá buộc ông tuyên thệ phải chống lại cộng sản đồng thời chống cả người Pháp.
Diệm xin thề.
Và đây là câu quan trọng nhất trong buổi lễ. Bảo Đại tuyên bố :
" Tôi trao trọn vẹn toàn quyền Dân sự và Quân sự cho Diệm. Diệm chính thức nắm quyền.”( Sách Le Dragon D’Annam 327-328)
*************