Tổng thống Richard Nixon và Ngoại trưởng Henry Kissinger trong cuộc gặp với Đại sứ Liên Xô Anatoly Dobrynin tại Nhà Trắng vào ngày 26/12/1973
Cách đây hai năm, tôi hỏi một người bạn của tôi ở Moscow, một giáo sư người Nga chuyên về lịch sử Liên Xô
gửi cho tôi chi tiết về thông điệp mà Đại sứ Dobrynin gửi cho Moscow về cuộc gặp giữa ông ấy với Kissinger hay không
nhưng
ông ấy không giúp được.
Nhưng một người bạn khác của tôi từ Đại học Harvard, chuyên nghiên cứu về lịch sử Liên Xô và Nga thì cho biết biên bản cuộc họp
ngày 09/01/1971 đó đã được dịch sang Tiếng Anh và giúp tôi có được bản sao biên bản đó, dài khoảng sáu trang, năm trang về chạy đua vũ trang, vũ khí hạt nhân... trang thứ sáu là về Việt Nam.
Và trong biên bản này thì Kissinger
đã đề xuất Hà Nội có thể để binh sĩ ở lại miền Nam Việt Nam, lính Mỹ có thể về nhà, chuyện gì xảy ra thì cứ để xảy ra.
Một câu chuyện thứ ba là khi tôi xem tài liệu tại thư Viện Gerald R. Ford ở Michigan, người thủ thư mang cho tôi hai hộp hồ sơ và nói :
- " Steve à, tôi nghĩ ông nên xem chúng".
Và tập hồ sơ có tên là
''Mr. S file '' và tôi thấy thật thú vị.
Khi đó tôi thấy một cái tên Pháp,
Jean Sainteny , một nhân vật rất quan trọng trong lịch sử Việt Nam vì là người chọn Hồ Chí Minh vào tháng 03/1946.
Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp chính trị gia người Pháp Jean Sainteny, Cao ủy Cộng Hòa Pháp tại Bắc Bộ vào năm 1946
Và tôi ngỡ ngàng khi đây là hồ sơ về những cuộc trao đổi giữa Henry Kissinger là Jean Sainteny.
Và tôi thấy một biên bản từ Nhà Trắng
vào ngày 25/05/1971 , Sainteny và vợ ăn trưa với Henry Kissinger, và Sainteny truyền đi thông điệp từ Hà Nội.
Sainteny nói với Kissinger rằng :
- " Nếu Mỹ đem quân về nước, để Bắc Việt
duy trì binh lính tại miền Nam Việt Nam , Hà Nội sẽ ký hiệp ước hòa bình, trao trả tù binh chiến tranh và để
Việt Nam Cộng Hòa sống thêm hai, ba năm nữa.
Cùng ngày này, 25/05/1971, Kissinger gửi thư đến Bunker, có thể là sau cuộc gặp với Jean Sainteny với nội dung không nói thẳng là Mỹ sẽ không yêu cầu Hà Nội rút quân khỏi miền Nam Việt Nam.
BBC :
Như vậy, Tổng thống Richard Nixon khi đó thật sự
đã không biết gì về kế hoạch bỏ rơi Việt Nam Cộng hòa của Henry Kissinger ?
Giáo sư Stephen B. Young :
Chúng ta cần phải chính xác ở điểm này. Điều mà Tổng thống Nixon không biết là Kissinger
đã đưa ra đề xuất này cho Cộng sản Bắc Việt vào năm 1971.
Trong khoảng năm 1971 và 1972
đã diễn ra những cuộc thương thảo bí mật giữa Kissinger và Lê Đức Thọ.
Vào tháng 10/1972, Kissinger đã có một bản thảo về thỏa thuận,
không bao gồm điều khoản Hà Nội phải rút quân khỏi Việt Nam Cộng hòa.
Rồi sau đó Kissinger đến Sài Gòn và đưa thỏa thuận này cho Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu và ông Thiệu khi đó bị sốc, rất giận dữ,
đặt câu hỏi làm sao Mỹ có thể để Bắc Việt để khoảng 250 ngàn binh sĩ ở miền Nam Việt Nam.
Cũng vào năm 1972, sau cuộc phản công 'Mùa hè đỏ lửa' và cuối cùng
Cộng sản thất bại, Hà Nội dù đã huy động 13-14 sư đoàn ở miền Nam Việt Nam để chống lại những người theo chủ nghĩa dân tộc sau ba cuộc chiến tại Quảng Trị, Kon Tum (Pleiku), An Lộc.
Khi đó Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu cảm thấy được tiếp thêm sức mạnh và giờ thì Kissinger nói để quân Bắc Việt ở miền Nam Việt Nam sau tất cả sự hy sinh của miền Nam Việt Nam.
Ông Thiệu đã
bác bỏ thỏa thuận và vào thời điểm đó , Nixon biết Kissinger đã làm gì nhưng lại nghĩ chuyện đó xảy ra vào tháng 10/1972.
Sau khi Nixon quyết định ném bom Hà Nội, Hải Phòng, Lê Đức Thọ đưa ra thỏa hiệp.
Vào tháng 01/1973, Hiệp định Paris được ký kết, theo đó Hà Nội không phải rút quân khỏi miền Nam Việt Nam.
Nhìn lại sự việc, Lê Đức Thọ từng nói đó là
điều khoản vô cùng quan trọng cho Hà Nội bởi vì Bắc Việt không quan tâm đến hòa bình
vì chỉ muốn chiếm Việt Nam Cộng hòa.
Vì khi Mỹ rút quân về nước, Bắc Việt rõ ràng
có thể đưa thêm quân, nhận thêm xe tăng từ Liên Xô... và sau hai năm vào năm 1975, đúng như những gì Hà Nội đã nói với Henry Kissinger, Lê Duẩn đưa ra lệnh tiến hành cuộc tổng tiến công.
********