Cái vui của đêm văn nghệ không kéo dài được bao lâu !.
Ngay mồng 2 Tết, c̣n đang ngày nghỉ, Th. và tôi cùng mấy anh em bên ca nhạc có lệnh đi họp với cán bộ giáo dục, đă nhận được một tin choáng váng
“ buôỉ diễn hôm mồng 4 Têt ngoài huyện Phù Yên được hủy bỏ . Đội văn nghệ nghiệp dư giải tán ngay sau kỳ nghỉ Têt”.
Chúng tôi phải về làm kiểm điểm về
“những sai phạm trong công tác văn nghệ ”.
Ngày mồng 4 Tết trước khi nộp kiểm điểm, Th. và tôi được thiếu úy Q. phụ tá giáo dục, gọi ra nói khẽ :
- “ Trước sau như một, phải cam kết là diễn y như kịch bản, không thay đổi một chữ ”.
Không hiểu bạn tôi Th, làm kiểm điểm ra sao, riêng tôi cứ y thế thi hành. Có lẽ thiếu úy Q., người đi sát chúng tôi khi tập dượt, phần nào thông cảm chúng tôi sau hơn một tháng trời sát cánh
nên chút thiên lương c̣n lại đă khiến y chỉ cho chúng tôi cái cạm bẫy mà chúng tôi cần tránh.
Nếu chúng tôi, trong khả năng thường thấy của đạo diễn, có sửa đổi kịch bản cho nó thêm phần sống động, là chúng tôi có thể bị ghép vào tôi
“bôi xấu chế độ có hệ thống” một trọng tội thuộc hàng quan điểm.
Thực ra chúng tôi chỉ linh động phần trang trí mà không hề đổi thay kịch bản một chữ nào.
Đương sự, phó trại trưởng Đặng U. đă chính thức lên trại trưởng khi Tết ra, cán bộ giáo dục Nguyễn Hồng L., cán bộ an ninh kiêm chấp pháp Trần M. khi đọc lại nguyên văn kịch bản của Trúc Đường chắc cũng nhận ra điều đó.
Nhưng người CS vốn luôn luôn cảnh giác, cảnh giác nhiều quá thành đa nghi nên mới
“có tật giật ḿnh” như thế.
Sau một tuần lễ kiểm điểm đi kiểm điểm lại,
người chịu tội thay cho toàn thể ban văn nghệ khu A là bạn trẻ Đỗ H. bên phần nhạc.
Thật ra khi sáng tác ra bản nhạc vui kiểu AVT, nhiều anh em xúm lại cùng làm, trong đó có tôi.
Nhưng khi bị cán bộ giáo dục quy tội “bôi bác chế độ”
trong câu “cái ǵ nhúc nhích là ta chén liền” Đỗ H. một ḿnh nhận hết cho anh em.
Trong 3 người ca hát AVT, Đỗ H. cũng là người hát duyên dáng nhất, nên bị cán bộ gà mái Nguyễn Hồng L. cho rằng
“nhảy dậm giựt phát huy văn hóa đồi trụy”.
Tôi thường ngày rất gần gũi Đỗ H., bởi v́ H. ngoài việc tính t́nh khẳng khái, hát giỏi, thơ hay, anh c̣n là một người
“biết sống” . Nửa đùa nửa thật nhiều lúc anh gọi tôi là
“ông thầy”.
Có miếng khoai củ sắn anh thường chiếu cố đến tôi.
Một hôm trời mưa không đi ra ngoài làm được anh cũng
“bồi dưỡng” tôi miếng sắn. Tôi thấy rơ ràng sắn khẩu phần của trại đâu phải sắn cải thiện bên ngoài. Cho nên dù luôn luôn đói, tôi không nhận củ sắn H. cho.
- “ Anh cứ ăn đi mà ” .
– “Chú mày coi tao ra làm sao mà lại đi ăn sắn khẩu phần của chú mày cho được”.
Đỗ H. đủng đỉnh :
- “ Nóỉ thật với anh, H. chỉ ăn môt nửa số sắn trại phát là đủ rồi. Tập cho cái bao tử nó quen đi.
Chế độ này nó chỉ giỏi nắm cái bao tử của ḿnh. Ḿnh tập cho bao tử nó teo lại th́ dù có bị nắm, nó cũng không ảnh hưởng bao nhiêu. Em thấy ngoài hiện trường anh cuốc hăng quá. Cuốc chút chút thôi chớ ”.
Nghe xong tôi mới tỉnh ra mà nói :
- “ Thôi chú mày đừng có gọi tao là ông thầy nữa, chú mày mới đúng là ông thầy của tụi tao”.
Người anh em của tôi, Đỗ H. bị lên làm việc trên pḥng an ninh chấp pháp liên miên. Đỗ H. có nhắn một người bạn Nguyễn T. La Sơn Phu Tử
nói với tôi là bất cứ ở đâu, trong trại ngoài hiện trường đừng gặp Đỗ H., coi như không quen biết.
Một buổi sớm mai, Đỗ H. được đi làm trở lại.
Đỗ H. gầy rộc, mặt mũi vêu vao, thâm tím.
Sau này tôi mới biết,
đối với tù chính trị, cán bộ khi cần không có đánh công khai. Gọi lên
“làm việc”, đánh kín trong pḥng chấp pháp.
*******