NGA CÁM ƠN VIỆT NAM GIÚP CHỞ DẦU LẬU DÙM, TẶNG VIỆT NAM MỘT TÀU NGHIÊN CỨU TRỊ GIÁ 10 TRIỆU ĐÔ
Ngày 11 tháng 5 năm 2025, trong một nghi lễ được tổ chức tại thành phố cảng Vladivostok, Chính phủ Nga long trọng bàn giao cho Việt Nam một tàu nghiên cứu biển mang tên “Giáo sư Gagarinsky”, được định giá khoảng 10 triệu đô la Mỹ. Đây là món quà mà phía Nga gọi là “tượng trưng cho tình hữu nghị khoa học và lòng biết ơn”, nhưng giới quan sát quốc tế thì cho rằng, nó còn là lời cảm ơn ngầm vì vai trò của Việt Nam trong việc tiếp tay vận chuyển dầu lậu giúp Nga né tránh các lệnh cấm vận từ phương Tây.
Tàu “Giáo sư Gagarinsky” có trọng tải 329 tấn, dài gần 56 mét, được trang bị động cơ 1.000 mã lực, ba phòng thí nghiệm hiện đại và khả năng hoạt động liên tục trên biển trong 22 ngày. Phía Nga nói rằng tàu sẽ giúp Việt Nam tăng cường năng lực nghiên cứu hải dương học, sinh thái và tài nguyên biển. Tuy nhiên, thời điểm bàn giao trùng khớp với những tiết lộ gần đây từ Liên minh châu Âu rằng có ít nhất ba tàu chở dầu mang cờ Việt Nam nằm trong danh sách “tàu ma” bị theo dõi vì dính líu đến việc chuyển dầu thô Nga qua các cảng trung gian nhằm tránh bị trừng phạt.
Một quan chức ngoại giao giấu tên cho biết, “Việc tặng tàu là động thái khéo léo của Nga, vừa duy trì quan hệ thân thiện với Việt Nam, vừa bày tỏ cảm kích sự hợp tác không chính thức trong các tuyến vận chuyển năng lượng toàn cầu, nơi luật quốc tế bị bẻ cong bởi những toan tính địa chính trị”.
Báo chí phương Tây đồng loạt đặt câu hỏi: phải chăng chiếc tàu nghiên cứu này không chỉ để nghiên cứu khoa học mà còn là công cụ “cảm ơn kín đáo” vì những chuyến hải trình không được ghi trong hồ sơ hải quan quốc tế? Dù phía Việt Nam không lên tiếng bình luận, sự im lặng này lại càng khiến dư luận thêm nghi ngờ.
Nếu quả thật chiếc tàu trị giá 10 triệu đô la là phần thưởng cho một sự im lặng chiến lược, thì đó không còn đơn thuần là quà tặng khoa học nữa. Nó là biểu tượng sống động cho những đường dây ngầm trong chính trị dầu mỏ, nơi các quốc gia nhỏ đứng trước lựa chọn giữa nguyên tắc và quyền lợi. Trong thế giới đó, một tàu nghiên cứu có thể là con tốt thí hoặc cũng có thể là quân mã mở đường cho một ván cờ lớn hơn.