🦉 Cuộc chiến tranh tổng lực với Iraq đã làm Iran thay đổi chiến lược quân sự như thế nào?
Cuộc chiến Iran–Iraq (1980–1988) là cơn ác mộng kéo dài 8 năm, khiến 2 triệu người thương vong, 500.000 người thiệt mạng. Iran là bên chịu tổn thất nặng nhất.
💸 Kinh tế Iran lao dốc thảm hại.
- Ước tính thiệt hại khoảng 500 tỷ USD về kinh tế, cơ sở hạ tầng bị tàn phá.
- Thu nhập đầu người mất trắng khoảng 3.000 USD mỗi năm.
- Xuất khẩu dầu gần như tê liệt. Đến năm 1988, sản lượng dầu chỉ còn 36% so với năm 1976.
🪖 Chiến tranh này đã dạy Iran một bài học đắt giá: không thể đánh theo kiểu thông thường với mấy nước giàu vũ khí.
- Từ đó, Iran xây dựng chiến lược đánh vòng: không đối đầu trực diện mà đánh vào kẻ chống lưng địch, hoặc đánh bằng lực lượng khác. Hay nhiều người gọi là chiến tranh uỷ nhiệm.
- Iran phát triển học thuyết phòng thủ tiến công – tức là không ngồi yên thủ nhà, mà mở rộng ra ngoài biên giới, đánh phủ đầu mọi nguy cơ trước khi chúng tiến gần.
🕸️ Và rồi, mạng lưới lực lượng ủy nhiệm ra đời.
- Lực lượng Quds lo chuyện ngoài nước. Hezbollah, Hamas, Houthi, dân quân Shia – mỗi nơi có một chân rết.
- Iran có thể vừa đánh vừa phủi tay, bảo: Không phải tôi, mấy anh em kia làm đấy!
- Trục kháng chiến – liên minh do Iran dựng lên – chính là thứ khiến đối thủ đau đầu: vừa là kiếm tấn công, vừa là khiên đỡ đòn.
💵 Trước khi bị cấm vận, Iran chi tới 700 triệu USD/năm cho các nhóm này.
- Với Hamas, Iran từng chi 100 triệu USD/năm.
- Với Hezbollah thì khỏi nói – vũ khí tận răng, sẵn sàng đánh Israel từ biên giới Lebanon.
- Houthi ở Yemen cách Israel hơn 2.000km mà vẫn bắn drone, bắn tên lửa, chặn tàu ở Biển Đỏ.
- Iran phủ sóng từ Địa Trung Hải đến vịnh Ba Tư, chẳng khác gì một đế chế ủy nhiệm.
📉 Nhưng vì kinh tế Iran yếu đi, công nghệ lạc hậu và xài người khác đánh hộ quá nhiều, mạng lưới này gần đây yếu đi rõ rệt.
- Gaza tan hoang, Syria lung lay, chỉ còn Houthi và dân quân Iraq còn trụ nổi.
- Mặc dù Iran đã biến thất bại trong chiến tranh truyền thống thành chiến lược bất đối xứng cực kỳ hiệu quả.
- Tuy nhiên, mô hình ủy nhiệm tới giờ này cũng đang mỏi.
🦉 Tóm lại:
- Đánh nhau trực diện thì nghèo sấp mặt. Đánh vòng qua người khác thì… tốn tiền nuôi cả hội anh em giang hồ. Cái gì cũng tốn tiền cả.
__________________
|