Chương trình “Ngày hội thu xăng đổi điện – Vì Việt Nam xanh” do VinFast tổ chức tại Hà Tĩnh nghe qua có vẻ là một sự kiện quảng bá sản phẩm thông thường, nhưng nếu nhìn kỹ hơn trong bối cảnh hiện nay, nó phản ánh khá nhiều tầng ý nghĩa, từ truyền thông, chính sách đến cả định hướng kiểm soát xã hội. Cụm từ “thu xăng đổi điện” gợi cảm giác về một cuộc cách mạng năng lượng, nhưng thực chất là một chiến lược marketing tinh vi. VinFast không thu mua xe xăng đại trà, mà hướng người dùng đến quyết định “bán lỗ” phương tiện cũ để đổi lấy một chiếc xe điện đắt tiền và trong nhiều trường hợp, còn phải mua thêm bộ sạc hoặc đăng ký dịch vụ pin theo gói.
Việc tổ chức tại Vincom Plaza phường Thành Sen (TP Hà Tĩnh) cho thấy chiến lược thâm nhập vào các tỉnh trung du, nông thôn, nơi ít có sự phản biện và người dân dễ bị ảnh hưởng bởi hình ảnh “công nghệ, hiện đại”. Đây cũng là nhóm đối tượng bị định hướng truyền thông nhiều nhất qua các chiến dịch phối hợp giữa doanh nghiệp – chính quyền địa phương. Sự kiện lái thử sẽ được truyền thông địa phương đăng tải theo mẫu số chung: hình ảnh người dân phấn khởi, cán bộ hào hứng, phụ nữ nội trợ thử xe điện… nhưng hiếm khi có thông tin về giá thành thực tế sau khuyến mãi. Chi phí vận hành (pin, sạc, thay thế phụ tùng). Mạng lưới trạm sạc còn mỏng.
Đây không đơn thuần là một chương trình quảng bá xe, mà là một “tiểu xảo” trong chiến dịch “xanh hóa” hình ảnh tập đoàn VinGroup đối với một tỉnh nghèo nhất nước, đồng thời là công cụ phục vụ cho việc tái định hình tiêu dùng, kiểm soát truyền thông và mở rộng ảnh hưởng xuống các cấp địa phương khác. Nếu thực sự “vì Việt Nam xanh”, VinFast nên minh bạch về vòng đời sản phẩm, hỗ trợ người thu nhập thấp và không biến việc "đổi điện" thành một cuộc đua hào nhoáng mà người dân yếu thế nghèo khổ luôn là bên luôn luôn chịu thiệt thòi.
VinFast mời gọi: “Trải nghiệm xe điện vì Việt Nam xanh”. Mà trạm sạc thì đỏ ngầu, giá pin thì xám xịt và thông tin thì đen thùi lùi. Lái thử xe chưa xong đã bị lái... nhận thức. “Vì môi trường” hay vì tập đoàn cần tiêu thụ hàng tồn kho. Một ngày nào đó, có lẽ ta cũng được “thu não đổi niềm tin” để sống xanh theo kiểu... chỉ có tập đoàn VinGroup đúng! Chưa kể, những cáo buộc về thao túng chính sách và được ưu ái về đất đai, thuế má… càng khiến khẩu hiệu “Vì Việt Nam xanh” trở nên sáo rỗng và phản cảm. Thực chất là vì “Việt Nam xanh” – hay “VinGroup xanh”?
Lão Thất