Những ngày qua, dư luận phẫn nộ khi Thủ tướng Phạm Minh Chính ra chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 12/07/2025 về lộ tŕnh chuyển đổi xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch (xăng, dầu) sang xe sử dụng nhiên liệu khác, từ nay đến năm 2030. Chỉ thị trên được đưa ra sau gần một năm cuộc gặp gỡ giữa Phạm Minh Chính với ông chủ Vinfast Phạm Nhật Vượng cùng nhiều doanh nghiệp, ban ngành có liên quan. Điều này trực tiếp đẩy hàng triệu người dân vào t́nh thế bất lợi, đặc biệt là những người yếu thế, thu nhập thấp, người lao động, tiểu thương,... trong xă hội. Khi họ bị buộc phải chuyển đổi sang xe sử dụng nhiên liệu không phải là hoá thạch, cụ thể ở đây là xe điện.
Trong khi đó, xe điện của Vinfast đang “ế chỏng, ế chơ” khiến hàng loạt showroom ở Mỹ, Canada và các nước châu Âu phải đóng cửa, chính Vinfast cũng tuyên bố “xoay trục” ưu tiên thị trường châu Á, trong đó có Việt Nam. Thực chất, đây chỉ là “lùa gà”, bán không được ở ngoại quốc th́ về cấu kết với chính quyền để ép dân mua, thông qua chỉ thị của Phạm Minh Chính. Đáng nói thêm, khi mà Vinfast có quá nhiều scandal về độ an toàn, những video cháy, nổ lan truyền khắp nơi trên không gian mạng. Những h́nh ảnh tầng tầng, lớp lớp xe ế đang đậu trên các băi đất đầy cỏ. Những chiếc xe máy điện đang chạy bị cháy, cắm sạc bị cháy, không cắm sạc cũng bị cháy,... Đặc biệt nghiêm trọng là vụ cháy chiếc VF3 tại cư xá Độc Lập, phường Phú Thọ Hoà, Tp: HCM, ngày 06/07/2025 làm 8 người t.ử v.o.n.g. Rơ ràng, mỗi chiếc xe điện của Vinfast là một quả bom nổ chậm, xứng đáng với tên gọi “Vin-Fire”.
Sao ngần ấy bê bối, Vinfast vẫn dửng dưng như không có chuyện ǵ, không hề có một động thái quản lư, thu hồi để kiểm tra lại sản phẩm. Mặt khác, cơ quan chức năng có dấu hiệu ém nhẹm khi không mở cuộc điều tra chính thức, rà soát cơ quan kiểm định an toàn giao thông, không siết chặt các tiêu chuẩn về pin và thử nghiệm va chạm,... Bên cạnh đó, Vinfast c̣n thâu tóm cả báo chí, chỉ cần viết về Vinfast là bị “gỡ bài”, “sửa bài”, đánh lận con đen, đánh tráo khái niệm ngay. Đơn cử như vụ ở cư xá Độc Lập, ban đầu họ đưa tin nguyên nhân vụ cháy có thể là do chiếc VF3 bốc hỏa rồi lan sang căn hộ. Sau đó, tất cả các báo đều xoá đoạn liên quan tới xe điện. Nực cười hơn, ngày 10/7 công an Tp HCM tuyên bố vụ cháy là do chập điện, không liên quan ǵ tới chiếc VF3.
Nh́n ra thế giới, khi Hyundai kona EV xảy ra nhiều vụ cháy giai đoạn 2019-2021, lập tức Hyundai đă triệu hồi hơn 80.000 xe trên toàn thế giới theo từng đợt để kiểm tra và thay thế pin. BMW tổ chức thu hồi toàn cầu mẫu xe i4, iX (2022) để cập nhật phần mềm, hạ giới hạn sạc với các lô bị ảnh hưởng do rủi ro cháy, nổ. Năm 2023, Toyota triệu hồi gần một triệu xe tại Mỹ do lỗi cảm biến ghế hành khách (OCS) có thể đo sai trọng lượng, khiến túi khí không bung trong một số va chạm. Toyota tuyên bố xe sẽ được kiểm tra và thay sensor miễn phí, đồng thời sẽ bồi thường cho nạn nhân nếu có. Song song đó, chính quyền của các nước sở tại có xe bị sự cố nhanh chóng vào cuộc điều tra mạnh tay như: thu mẫu, xem dữ liệu sự cố, bắt buộc báo cáo từ nhiều phía, công khai và minh bạch hoá kết luận điều tra, xử lư nghiêm nếu có sai phạm.
Những điều trên cho thấy, cách mà chính quyền ở các nước khác quan tâm đời sống nhân dân ra sao. Họ yêu cầu những tiêu chuẩn khắt khe với các hăng xe, họ không đánh đổi tính mạng người dân để chạy theo lợi ích nhóm. Đổi lại, các hăng xe cũng phải có trách nhiệm trong sản xuất và sẵn sàng đối thoại, bồi thường cho khách hàng khi có sự cố xảy ra.
Rơ ràng, nếu Việt Nam là một quốc gia minh bạch, chính quyền Việt Nam luôn “v́ dân, v́ nước” như lời họ nói th́ có lẽ Phạm Nhật Vượng và Vinfast của ông ta sẽ không bao giờ có cửa với thị trường trong nước. Nhưng sự thật hoàn toàn trái ngược, v́ Việt Nam có những nhóm lợi ích sẵn sàng nhận tiền rồi nhắm mắt làm ngơ để ông ta đem xe bán không được trên thế giới về VN ép dân mua, bằng chỉ thị của chính thủ tướng Phạm Minh Chính, nhất là khi xe có hàng loạt lỗi kỹ thuật dẫn đến những tai nạn thảm khốc.
Một nhà nước như vậy là v́ dân hay v́ các nhóm lợi ích?
Nguyên Khôi