Hăy tưởng tượng một ngày đẹp trời, Tổng thống Donald Trump tỉnh dậy, nhấp ngụm Coca, gơ vài ḍng tweet rồi… tạch! – ông ta tắt công tắc internet của cả châu Âu.
Nghe vô lư đúng không? Nhưng khổ nỗi, mấy tháng nay giới công nghệ và chính trị gia EU lại bàn chuyện này nghiêm túc y như thật. Lư do: gần như mọi ngóc ngách online ở châu Âu đều do Google, Microsoft và Amazon nắm trong tay. Ba ông Mỹ kiểm soát tới 70% hạ tầng đám mây – nghĩa là từ Netflix, Spotify cho đến hồ sơ bệnh án, tất cả đều treo lơ lửng dưới “công tắc” của Trump.
Châu Âu lo sốt vó
Một chuyên gia EU cảnh báo: nếu Mỹ “giận cá chém thớt” th́ bệnh viện tắt máy, email biến mất, web chính phủ ngừng hoạt động. Dân t́nh sẽ quay lại thời… dùng bồ câu đưa thư.
Mấy gă khổng lồ Mỹ th́ trấn an: “Yên tâm, chúng tôi có phiên bản đám mây chủ quyền, dữ liệu quư của châu Âu sẽ được cất trong kho riêng, khóa tận răng.” Nghe xong, quan chức EU vẫn lẩm bẩm: “Tin sao nổi mấy ông bán Windows update c̣n lỗi suốt?”
Châu Âu thử “cai đồ Mỹ”
EU không phải không có hàng nội địa: Pháp có OVHCloud, Đức có T-Systems, nghe tên cũng ngầu, nhưng thị phần th́ bé như quán phở vỉa hè cạnh McDonald’s. Một số nơi thử chơi Linux, LibreOffice, hy vọng “ngon bổ rẻ”, nhưng người dùng than: “Soạn văn bản th́ được, nhưng bảng Excel to là lag như dial-up năm 1998.”
Dù vậy, vẫn có nơi quyết tâm: bang Schleswig-Holstein (Đức) đă bắt đầu bỏ Windows, chuyển sang LibreOffice và Linux. Quan chức khoe: “Văn bản th́ chạy được hết, email cũng ngon lành.” Dân mạng cười: “Ừ, đợi đến khi in cái báo cáo ngân sách mà font chữ vỡ tung th́ biết.”
Mỹ cười, châu Âu khóc
Trong khi châu Âu loay hoay với “chủ quyền số”, Mỹ vẫn ung dung ngồi đếm tiền. Google th́ khoe “có quyền phủ quyết kỹ thuật cho châu Âu”, Microsoft th́ hứa “nếu Mỹ bảo cắt, chúng tôi sẽ kiện lại Mỹ” (nghe như chuyện con kiện bố).
Chuyên gia th́ nhắc khéo: “Muốn độc lập công nghệ th́ phải có công ty top thế giới. Hiện tại trong 50 hăng công nghệ lớn nhất toàn cầu, châu Âu chỉ có… 4. Số c̣n lại Mỹ và Trung Quốc ôm hết.”
Câu hỏi “châu Âu có nên bỏ công nghệ Mỹ không?” giống như hỏi: “Có nên bỏ cà phê sáng không?” – Lư thuyết th́ có thể, nhưng thực tế th́ thôi đừng mơ.
Trong lúc các chính khách Brussels vẫn họp bàn về “chủ quyền số”, dân thường chỉ mong một điều giản dị: Trump đừng lỡ tay tắt công tắc Wi-Fi toàn cầu, kẻo mai lại phải ra quán net gơ email như thập niên 2000.