* Ngày 19-6-1960 :
Đại Sứ Mỹ tại Sài G̣n, Elbridge Durbrow, gửi cho Ngoại Trưởng Mỹ, Christian Herter ở Hoa Thịnh Đốn 1 điện văn mật, thông báo t́nh h́nh Sài G̣n :
Có thể có 1 cuộc đảo chánh nhằm lật đổ chính quyền của Ông Diệm, trong khi đó ở nông thôn, hoạt động của cộng sản gia tăng mạnh mẽ…
Phần cuối, bản văn kết thúc :
- “ Nếu thế đứng của ông Diệm tiếp tục giảm sút, không c̣n phù hợp với t́nh thế chính trị, tâm lư, kinh tế và an ninh tại đây nữa th́ có thể là điều mà chính phủ Hoa Kỳ nên tính đến những phương cách khác để hành động và thay thế người lănh đạo hầu đạt đến những mục tiêu của chúng ta…
(If Diem’s position in the country continues to deteriorate as result failure adopt proper political, psychological, economic and security measures, it may become necessary for US Government to begin consideration for alternative courses of action and leaders in order to achieve our objectives…).
Tướng Maxwell Taylor, Bộ trưởng Quốc pḥng Robert McNamara và Tổng thống John F. Kennedy tại Nhà Trắng (Ảnh: Thư viện JFK)
* Ngày 11 – 12 tháng 11-1960 :
Đại Tá Nguyễn Chánh Thi, Tư Lệnh Lữ Đoàn nhảy dù và Trung Tá Vương Văn Đông chỉ huy một lực lượng quân sự gồm vài Tiểu Đoàn nhảy dù và 1 đơn vị Thuỷ Quân Lục Chiến, bao vây dinh Tổng Thống để làm một cuộc
đảo chánh với lư do được công bố trên đài phát thanh Sài G̣n đă bị quân đảo chánh chiếm giữ “…
Ông Diệm đă tỏ ra
không đủ khả năng cứu đất nước khỏi họa cộng sản cũng như bảo vệ sự đoàn kết quốc gia… – Diem has shown himself incapable of saving the country from Communism and protecting national unity…”
Biết rằng cuộc âm mưu đảo chánh này không do những nhân vật chính trị có danh tiếng, không có hậu thuẫn chính trị thực sự của dân chúng, không có sự tham gia của các Tướng Lănh cũng như đông đảo lực lượng quân đội dưới quyền,
cho nên ông Diệm tạo thế tŕ hoăn , thoái thác nhượng bộ trước sự đ̣i hỏi của phe đảo chánh là từ bỏ chính quyền và đợi cho các lực lượng quân đội,
hầu hết vẫn c̣n trung thành với ông , cùng ông theo đuổi đường lối chống cộng đă vạch ra, từ các nơi kéo về dẹp loạn.
Cuộc đảo chánh bất thành v́ quá non kém về tổ chức, lănh đạo, cũng như đường lối chính trị và quân sự.
Nguyễn Chánh Thi (X)
Tuy nhiên cuộc đảo chánh bất thành này
đă đem lại cho chính quyền của ông Diệm những bài học quan trọng :
A.- Cộng sản ngày càng tích cực tung cán bộ vào thành phố khai thác những mâu thuẫn, bất đồng giữa chính quyền và các nhân vật, các nhóm chống đối tại thành thị.
Những mâu thuẫn này tất nhiên phải có trong hoàn cảnh miền Nam Việt Nam
đang phải thực hiện một xă hội tương đối tự do, dân chủ, phồn thịnh (hơn hẳn miền Bắc).
Có tự do, dân chủ khá nhiều cho nên các lực lượng, nhóm người chống đối này mới có
hoàn cảnh, điều kiện mà hoạt động chống chính quyền,
Những người biểu t́nh Phật giáo đang giằng co với cảnh sát trong một cuộc biểu t́nh chống lại Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm ở Sài G̣n ngày 18/7/1963 - Ảnh: HALS
chớ c̣n như t́nh trạng Việt Nam hôm nay,
dưới chế độ cộng sản , th́ chính quyền thấy chống đối bằng bạo lực, là lập tức dùng công an, quân đội bằng vơ lực tiêu diệt ngay, c̣n chi nữa mà chống đối.
H́nh ảnh người biểu t́nh bị lực lượng Công an, mật vụ xách 2 tay, 2 chân đi được chia sẽ trên mạng xă hội facebook như minh chứng cho sự tàn bạo của lực lượng
“cánh tay phải” của đảng CSVN.
Chính quyền miền Nam lúc đó, cùng một lúc phải đối phó với hoàn cảnh đất nước như thế, lại phải
đương đầu với cuộc chiến tranh xâm lăng, phá hoại toàn diện của cộng sản Hà Nội, được chỉ đạo và yểm trợ từ Mạc-Tư-Khoa cũng như từ Bắc Kinh, theo :
- “Đường lối cách mạng vô sản toàn cầu của Đệ Tam Quốc tế – Global Proletarian Revolution Policy of the Third International.”
B.- Thi hành 1 đường lối vô cùng khó khăn khả dĩ đáp ứng được nhu cầu của t́nh thế :
Giữ vững chính quyền
đang bị âm mưu khuynh đảo từ bên ngoài do bọn tài phiệt quốc tế (International Financial Oligarchy), ở bên trong th́ do cộng sản chỉ đạo.
Ngay trong nội bộ hàng ngũ quốc gia
cũng có những phần tử ham danh, hám lợi cũng như quyền lực, đang lợi dụng không khí tự do, dân chủ của xă hội miền Nam,
nhất là truyền thông, báo chí , tạo ra hay chờ đợi thời cơ để hành động.
C.- Giữ vững tinh thần kỷ luật và ḷng trung thành của quân đội, là sức mạnh bảo vệ chính quyền, chế độ, đồng thời giữ vững sự đoàn kết các tôn giáo là sức mạnh hậu thuẫn của nhân dân, nhưng cả hai :
- Quân Đội và Tôn giáo lại là những mục tiêu quan trọng nhất mà cả 3 lực lượng chống phá nói trên (Tài phiệt quốc tế, cộng sản và các nhóm chống đối trong nước)
đang quyết tâm nhắm vào để tạo ra một động lực làm nổ bùng một cuộc đảo chánh khác, có tầm vóc quy mô, có tổ chức tinh vi và… cao cấp hơn cuộc đảo chánh đă thất bại một cách dễ dàng ngày 11 tháng 11 năm 1960.
Cuộc diễu hành của phật tử Huế ngày 8/5/1963 - Ảnh: HALS
*****