Bản án nặng và lời tuyên của thẩm phán
Ngày 11/11, tại Ṭa Southwark Crown (London), bà Tiền Chí Mẫn (47 tuổi) bị tuyên 11 năm 8 tháng tù về tội rửa tiền liên quan khối tiền mă hóa trị giá hàng tỷ USD. Thẩm phán Sally-Ann Hales nhận định bị cáo là “kiến trúc sư của toàn bộ vụ phạm tội, từ đầu đến cuối”, và động cơ “hoàn toàn là ḷng tham”.
Từ Trung Quốc sang London: biệt thự Hampstead và lối sống xa xỉ
Sau khi bị công an Trung Quốc điều tra giữa năm 2017, bà Tiền dùng hộ chiếu giả nhập cảnh Anh (9/2017), thuê biệt thự ŕa Hampstead Heath với giá hơn 17.000 bảng/tháng. Để chi tiêu, bà cần quy đổi Bitcoin ra tiền mặt, nên dựng vỏ bọc “đại gia thừa kế, buôn cổ vật và kim cương”, rồi thuê trợ lư Giản Văn (một người từng bán đồ ăn nhanh) lo việc đổi tiền, mua sắm tài sản và bất động sản.
Công ty “Lam Thiên Cách Duệ”: lời hứa làm giàu và kim tự tháp tiền số
Trước đó ở Trung Quốc, bà Tiền lập Công ty Lam Thiên Cách Duệ (Bluesky Greet), kêu gọi đầu tư cho đào Bitcoin và các thiết bị công nghệ. Hơn 100.000 người (tài liệu ṭa ở Trung Quốc cho biết khoảng 120.000) đă rót vốn. CPS ước tính tổng tiền nhà đầu tư gửi lên đến hơn 40 tỷ nhân dân tệ (khoảng 5,6 tỷ USD).
Nhưng thực chất, theo điều tra của Anh, đây là mô h́nh lừa đảo kiểu Ponzi: tiền của người mới dùng để chi trả “lợi nhuận” hàng ngày cho người cũ. Nhà đầu tư được thưởng hoa hồng khi giới thiệu người mới, giúp mạng lưới ph́nh to trên khắp các tỉnh của Trung Quốc.
Chiêu bài đánh vào người cao tuổi, ḷng yêu nước và… thơ ca
Chiến lược tiếp thị nhắm thẳng vào người trung niên, cao tuổi: các tiệc chiêu đăi, kỳ nghỉ, sân khấu hoành tráng, máy quẹt thẻ sẵn sàng, và những thi sĩ doanh nhân: bà Tiền thường đăng thơ về “trách nhiệm xă hội” và “t́nh yêu người già”. Công ty c̣n khơi dậy ḷng yêu nước, lôi kéo nhà đầu tư bằng thông điệp “đưa Trung Quốc lên số một”. Một số nhân vật có tiếng được cho là từng xuất hiện ủng hộ, khiến người dân càng tin tưởng.
Hạt mầm sụp đổ: thương vụ Totteridge và dấu hỏi nguồn tiền
Ở London, bà Tiền thúc trợ lư t́m mua dinh thự lớn tại Totteridge Common. Khi không chứng minh được nguồn tiền, thương vụ lập tức lọt tầm ngắm. Cảnh sát London (Met) sau đó đột kích biệt thự Hampstead, thu nhiều ổ cứng, laptop chứa hàng chục ngh́n Bitcoin — được cho là vụ thu giữ tiền mă hóa lớn nhất tại Vương quốc Anh.
Lối sống “nằm giường chơi game” và những cuốn nhật kư tham vọng
Trợ lư Giản Văn — đă bị tuyên 6 năm tù ở một phiên ṭa riêng năm trước — khai bà Tiền phần lớn thời gian nằm trên giường, chơi game, mua sắm online. Thế nhưng nhật kư của bà lại phác họa kế hoạch 6 năm: lập ngân hàng quốc tế, mua lâu đài ở Thụy Điển, kết thân một công tước Anh, và đặc biệt là ước vọng trở thành “nữ hoàng của Liberland” — vùng đất 7 km² chưa được công nhận ở biên giới Croatia–Serbia — vào năm 2022.
Bị bắt ở York, nhận tội và chờ thu hồi tài sản
Tháng 4/2024, bà Tiền bị bắt tại York. Ban đầu phủ nhận, nói ḿnh trốn “đàn áp doanh nhân tiền số”, nhưng đến 9/2025 đă nhận tội chiếm đoạt và sở hữu tiền mă hóa bất hợp pháp. Khối crypto bà mang sang Anh hiện tăng giá hơn 20 lần so với lúc đến nơi, khiến giá trị tịch thu đội lên khổng lồ. Vấn đề ai sẽ được nhận lại bao nhiêu sẽ do vụ kiện dân sự thu hồi tài sản phạm tội (dự kiến đầu năm sau) định đoạt.
Hi vọng mong manh của nạn nhân: tiền hoàn trả hay… về tay chính phủ?
Nhiều nạn nhân — như ông Dư — hy vọng chính quyền Anh sẽ cho nhận lại một phần. Trong các vụ thu hồi tài sản, khoản dư c̣n lại sau khi bồi hoàn thường thuộc về chính phủ. CPS cũng xem xét chương tŕnh bồi thường cho người không có đại diện pháp lư trong vụ dân sự, song tiêu chí bằng chứng chưa được công bố. Thách thức lớn là chuỗi tiền góp ṿng vèo: nhiều người không chuyển trực tiếp cho công ty mà qua các cấp quảng bá, nay phải chứng minh quyền đ̣i lại.
Mất mát vượt quá tiền bạc: tan vỡ gia đ́nh, sức khỏe tụt dốc
Với nhiều người, thiệt hại không chỉ là tiền. Ông Dư kể hôn nhân tan vỡ, gần như mất liên lạc với con. Có nạn nhân phải cắt điều trị y tế v́ cạn tiền, cuộc sống lao đao. Những câu chuyện này phơi bày cái giá xă hội của những mô h́nh kim tự tháp tiền số khi ḷng tham, ảo vọng và niềm tin mù quáng bị lợi dụng.
Bài học cảnh giác: lợi nhuận “đều đặn mỗi ngày” thường là tín hiệu đỏ
Vụ án cho thấy các “lợi nhuận cố định mỗi ngày”, thưởng tuyển dụng, sự kiện hoành tráng, bảo chứng mơ hồ từ người có tiếng… đều là tín hiệu đỏ. Khi giá Bitcoin tăng vọt, lời hứa “làm giàu mà không cần làm ǵ” càng dễ mê hoặc. Nhưng tiền số không xóa được rủi ro pháp lư: cuối cùng, dấu vết giao dịch vẫn bị lần ra, c̣n kẻ chủ mưu phải trả giá bằng bản án h́nh sự.
“Từ Hampstead đến vành móng ngựa” là câu chuyện điển h́nh về cách tiền mă hóa bị biến thành công cụ rửa tiền xuyên biên giới, và cách ảo vọng quyền lực (như giấc mơ “nữ hoàng Liberland”) có thể thúc đẩy tội phạm tài chính. Phần bồi thường cho nạn nhân c̣n gian nan, nhưng bản án ngày 11/11 là cột mốc quan trọng khẳng định: luật pháp vẫn theo kịp tiền số — và ḷng tham th́ luôn phải trả giá.