Tryptophan, một trong 9 loại axit amin thiết yếu, thường được bào chế thành các dược phẩm hỗ trợ chứng mất ngủ, lo âu, trầm cảm, đă được phát hiện tồn tại trên Bennu - một tiểu hành tinh nhỏ bay ngang qua Trái Đất với chu kỳ 6 năm/lần.
Một mẫu vật lấy từ tiểu hành tinh Bennu. Ảnh: NASA
Theo đài truyền h́nh CNN, phát hiện này bắt nguồn từ một mẫu vật chưa từng có được tàu OSIRIS-REx của NASA thu thập. Tên lửa này đă đưa một phương tiện do thám lên tiểu hành tinh này vào năm 2020, thu thập được 121,6 gram đá và bụi, và đưa mẫu vật trở về Trái Đất an toàn vào năm 2023. Kể từ đó, NASA đă phân phối một phần nhỏ mẫu vật đó cho các nhà nghiên cứu trên khắp thế giới để phân tích.
Việc nghiên cứu Bennu rất quan trọng v́ thành phần của nó phản ánh thành phần của hệ Mặt Trời sơ khai, giúp các nhà khoa học có cái nh́n thoáng qua về sự khởi đầu của sự sống. Các nghiên cứu trước đây về các mẫu vật trên Bennu đă t́m thấy 14 trong số 20 axit amin h́nh thành sự sống, cũng như tất cả năm loại nucleobase sinh học - các thành phần tạo nên mă di truyền trong DNA và RNA.
Các nhà nghiên cứu trước đây cũng đă phát hiện axit amin trong các mẫu từ một tiểu hành tinh khác, Ryugu, mà Cơ quan Thám hiểm Hàng không Vũ trụ Nhật Bản (JAXA) thu thập vào năm 2019, cũng như trong nhiều thiên thạch rơi xuống Trái Đất. Theo các chuyên gia, khối lượng bằng chứng ngày càng tăng này cho thấy các tiểu hành tinh có thể đă mang các thành phần thiết yếu của sự sống đến hành tinh của chúng ta từ rất sớm.
"Việc t́m thấy tryptophan trong tiểu hành tinh Bennu là một bước tiến quan trọng, bởi v́ tryptophan là một trong những axit amin phức tạp nhất, và cho đến nay chưa từng được t́m thấy trong bất kỳ thiên thạch hay mẫu vật không gian nào", José Aponte, nhà hóa học thiên văn tại Pḥng thí nghiệm Phân tích Sinh học Vũ trụ thuộc Trung tâm Bay Không gian Goddard của NASA, cho biết. Ông là đồng tác giả của một nghiên cứu về những phát hiện này, được công bố trên tạp chí PNASngày 23/11.
Sự hiện diện của tryptophan trong một tiểu hành tinh củng cố ư tưởng rằng công thức của sự sống có thể không chỉ bắt đầu trên Trái Đất. Nhà khoa học Aponte nói thêm trong email: "Việc chứng kiến nó h́nh thành tự nhiên trong không gian cho chúng ta biết rằng những thành phần này đă được tạo ra từ thời kỳ đầu của Hệ Mặt trời. Điều đó sẽ giúp sự sống dễ dàng bắt đầu hơn”.
Bennu có độ rộng 300 mét. Bennu có thể là một mảnh vỡ của một tiểu hành tinh lớn hơn nhiều, khoảng từ 2 tỷ đến 700 triệu năm trước. Theo NASA, nó có thể h́nh thành trong vành đai tiểu hành tinh chính giữa Sao Hỏa và Sao Mộc, và thành phần hóa học của nó phản ánh sự khởi đầu của hệ Mặt Trời, có niên đại khoảng 4,5 tỷ năm.
Tiểu hành tinh này đă quay quanh Trái Đất gần 1,75 triệu năm. Dữ liệu cho thấy nó có thể va vào hành tinh của chúng ta vào năm 2182, có khả năng dẫn đến một "mùa đông toàn cầu". Các nhà khoa học hiện ước tính khả năng va chạm là 1/2.700, tương đương 0,037%.
Bennu cũng được phát hiện có chứa amoniac, một hóa chất có thể giúp h́nh thành các phân tử như axit amin, cũng như các loại khoáng chất khác nhau, cung cấp nhiều thành phần cần thiết để tạo nên sự sống.
"Chúng giống như những mảnh ghép chưa được lắp ráp hoàn chỉnh", Angel Mojarro, nhà nghiên cứu sau tiến sĩ và nhà địa hóa hữu cơ tại Pḥng thí nghiệm Phân tích Sinh học Vũ trụ thuộc Trung tâm Bay Không gian Goddard của NASA, đồng thời là tác giả đầu tiên của nghiên cứu mới, cho biết.
Tổng cộng 33 axit amin đă được t́m thấy trước đây trên Bennu, nhưng chỉ có 14 trong số đó được các sinh vật sống trên Trái Đất sử dụng để tạo ra protein. Tryptophan cũng thuộc nhóm axit amin mà các nhà khoa học gọi là thiết yếu, bởi v́ cơ thể con người không thể tự sản xuất chúng và chúng phải được hấp thụ thông qua chế độ ăn uống.
Nhà nghiên cứu Mojarro cho biết thêm rằng cần thêm nhiều xét nghiệm để xác nhận thêm sự hiện diện của tryptophan trong mẫu Bennu được phân tích cho nghiên cứu, chứ không phải do tác động ô nhiễm trên Trái Đất.
“Tôi tin rằng những phân tử này thực sự có nguồn gốc từ tiểu hành tinh Bennu”, Cody viết trong email.
Bằng cách thu thập mẫu vật từ chính tiểu hành tinh, các nhà nghiên cứu không phải đối mặt với thiệt hại do khí quyển gây ra, vốn làm thay đổi thành phần hóa học của các tiểu hành tinh rơi xuống Trái Đất, khiến Bennu trở thành một “viên nang thời gian” đáng tin cậy hơn nhiều về thành phần sơ khai của hệ Mặt Trời.
VietBF@sưu tập