...

Định mệnh đưa đầy anh gặp Đức Huy, đã vào trong phi trường từ mấy ngày trước với sự giúp đỡ của một người bạn thân người Mỹ để làm công việc đọc danh sách những người được lên máy bay. Vì đã quá mệt mỏi với công việc luôn bận rộn trong tình trạng căng thẳng này, Đức Huy nhờ Lộc tiếp tục công việc này để chia tay lên đường sang Mỹ trước.

Nhờ gặp may mắn, Lộc đã lên máy bay rời Sài Gòn vào ngày 27 tháng 4 năm 75 trong khi gia đình anh vẫn còn kẹt lại. Chỉ riêng thân phụ anh được di tản theo tầu Trường Xuân cho đến 4, 5 năm sau tất cả mới được đoàn tụ tại Mỹ.

Phần Nam Lộc, đáng lẽ anh đã định cư tại Montreal, Canada như lời hứa của một gia đình người bạn quen nằm trong danh sách những người do anh đọc tên lên máy bay. Nhưng khi đến đảo Guam, lời hứa kia đã không được thực hiện khi gia đình này khai báo với phái đoàn Canada. Bây giờ nghĩ lại, Lộc cho đó là một điều may mắn cho mình để có thể phát triển được mọi khả năng tại miền đất hứa California.

Sau khi tới đảo Wake, Nam Lộc cùng những đồng bào tỵ nạn khác được chuyển về đảo Guam trước khi nhập trại Pendleton, nam California ngày 2 tháng 5 năm 1975.

Với bản tính thích làm những công tác xã hội, anh đã được một người cháu rể giới thiệu vào làm việc tạm thời cho Cơ Quan Từ Thiện Công Giáo Hoa Kỳ USCC trong công tác giúp đỡ người tỵ nạn trong trại. Anh không thể ngờ rằng sau này lại trở thành Giám Đốc của cơ quan đó tại vùng Los Angeles cho đến hôm nay! Tấm cheque đầu tiên Lộc nhận từ USCC vào tháng 6 năm 75 đối với anh luôn là một kỷ niệm quý giá.

Khi trại tỵ nạn Pendleton đóng cửa vào tháng 10 năm 75, Nam Lộc là người cuối cùng rời khỏi đây cùng một lúc chấm dứt việc làm tạm thời với cơ quan USCC. Anh dời về Santa Clemente, gần San Diego, mướn phòng ở chung với một người bạn. Đêm đêm hai anh em thường kéo nhau đi nghe nhạc ở phòng trà Roosevelt của người Việt để tìm lại không khí quen thuộc của Sài Gòn ngày nào đã qua đi như một giấc mơ.

Những nhớ thương về một Sài Gòn đã làm cho tâm hồn nghệ sĩ của Nam Lộc có nhiều rung cảm để viết thành một trong những ca khúc tiêu biểu của những người bỏ xứ ra đi, nhưng luôn hẹn một ngày về. Đó là nhạc phẩm Sài Gòn Ơi Vĩnh Biệt, ra đời vào đêm 12 tháng 11 năm 75 trong một lúc tâm hồn anh cảm thấy chán chường với cuộc sống vô vị và tẻ nhạt trong những ngày tháng đầu tiên trên xứ lạ để hướng tâm hồn về Sài Gòn.

Lộc đã hoàn tất ca khúc này trong vòng 45 phút, sau khi đã nuôi dưỡng ý tưởng này từ khi còn trong trại. Nhưng vì bận bịu với những sinh hoạt dồn dập nên chưa có cơ hội viết ra.

Như bao người khác, sau khi ra khỏi trại tạm cư, Nam Lộc ngược xuôi tìm việc làm trên vùng đất mới để cuối cùng được thu nhận làm “assembler” cho một hãng nhỏ. Trong khi đó cơ quan USCC ở Los Angeles đang cần một người có kinh nghiệm trong việc giúp định cư người tỵ nạn.

Khi đến cơ quan này lãnh tiền trợ cấp, Nam Lộc được những nhân viên ở đây nhận ra là đã từng hoạt động trong trại Pendleton nên được thu nhận ngay làm phụ tá cố vấn định cư. Vì quen biết nhiều, anh được cơ quan USCC nhờ giới thiệu cho một số người khác trong những vai trò Cố Vấn Định Cư và “Supervisor”. Lần lượt những nghệ sĩ như Jo Marcel, Kiều Chinh, Lê Quỳnh, Ngô Văn Quy, vv... đã trở thành nhân viên của cơ quan từ thiện này trong những công tác định cư người tỵ nạn.

Từ phụ tá cố vấn, chẳng bao lâu sau Nam Lộc đã trở thành cố vấn định cư, một vai trò đòi hỏi sự lanh lợi trong việc giao tế để có thể tìm được những cá nhân, nhà thờ hay hội đoàn đứng ra bảo lãnh người tỵ nạn, càng ngày càng kéo tới đông đảo. Lộc đã chứng tỏ được khả năng của mình trong những công tác giao phó để rồi được đề cử làm “Supervisor”.

Một thời gian sau anh trở thành phụ tá giám đốc. Với chức vụ này Nam Lộc đã trở về Việt Nam lần đầu tiên vào năm 1991 cùng một số nhân vật thuộc Bộ Ngoại Giao và đại diện nhiều cơ quan thiện nguyện Hoa Kỳ để thương lượng với nhà cầm quyền Việt Nam về chương trình tỵ nạn.

Hai năm sau, bà Giám Đốc USCC vùng Los Angeles nghỉ hưu và người thay thế bà không ai khác hơn là Nam Lộc, đảm nhiệm chức vụ này từ năm 1993 cho đến nay. Trong thời gian này, anh đã trở về Việt Nam lần thứ nhì vào năm 1996.

Qua những lần gặp gỡ, Lộc cho tôi biết khi sang đến Mỹ một thời gian, anh đã nhận ra có khả năng rõ ràng hơn về 2 lãnh vực : sinh hoạt xã hội cộng đồng và luật, đặc biệt là luật di trú, so với thời gian còn trong nước.

Hiện khả năng đó của anh được thẻ hiện qua những chương trình phát thanh về luật di trú cho thính giả Việt Nam, khởi đầu vào năm 1994 trên đài Little Saigon Radio với chủ để về sự cải tổ của Luật Welfare tức An Sinh Xã Hội. Càng ngày anh càng phụ trách thêm chương trình rất thiết thực đối với những người muốn tìm hiểu về quyền lợi của mình qua các đạo luật về di trú.

Hiện mỗi tháng Nam Lộc phụ trách khoảng 10 chương trình phát thanh về di trú trên hệ thống phát thanh Tiếng Nước Tôi ở San Jose, Việt Nam Hải ngoại ở Washington, D.C., Radio Bolsa, Saigon Houston Radio ở Houston, Saigion Radio ở Seattle, vv... và trhỉnh thoảng trên đài Tiếng Nói Hoa Kỳ (VOA).

Qua những hệ thống phát thanh này, tiếng nói của anh được truyền đi tại hầu hết các thành phố có người Việt cư ngụ ở Hoa Kỳ. Thêm vào đó là một chương trình truyền hình trên đài Văn Nghệ Việt Nam vào mỗi sáng thứ Bẩy.

Gần đây anh còn trực tiếp trả lời khán thính giả trên hệ thống truyền hình vệ tinh SBTN, cùng nằm trong mục đích hướng dẫn quần chúng về các lãnh vực di trú và tỵ nạn. Đối với Nam Lộc, công việc đó gần như là một bổn phận với anh khi muốn chia xẻ những thông tin về di trú cho đồng bào để họ thực hiện được những quyền lợi của mình một cách thiết thực hơn.

Còn khả năng thông thạo rất nhiều điều khoản của một đạo luật liên quan đến di trú, Nam Lộc cho là nhờ ở chủ trương “vừa học vừa hành” của mình. Do đó anh đã trở thành một người vận động lập pháp một cách rất hữu hiệu đối với dư luận cũng như đối với quốc hội Hoa Kỳ để bênh vực quyền lợi cho người di dung, trong số có rất nhiều người Việt. Việc làm của anh tuy vậy cũng không tránh khỏi sự chỉ trích của những luật gia đồng hương khi cho rằng anh “không biết luật mà trả lời về luật pháp”.

Thực sự đó chỉ là những vấn đề liên quan đến Luật Di Trú mà Lộc là người đã được thẩm định bởi Bộ Tư Pháp Hoa Kỳ và Toà Kháng Cáo Về Di Trú ( Board Of Immigration Appeal) sau khi đã bỏ nhiều thời gian theo học. Với sự thẩm định như vậy, anh có tư cách thay mặt thân chủ của mình ở Sở Di Trú cùng Toà Án Di Trú để bảo vệ quyền lợi cho họ.

Điển hình như vụ một người Tây Tạng trốn sang Ấn Độ để xin đước tỵ nạn tại Hoa Kỳ. Người này đầu tiên không được chính phủ Mỹ chấp nhận bởi lý do có thể ở lại Ấn Độ mà không bị đe dọa về mặt an ninh. Biện minh cho thân chủ mình, Lộc cho rằng dù không bị chính quyền đàn áp nhưng về mặt xã hội, đời sống người đó sẽ bị kỳ thị khi giao tiếp với người địa phương. Nhờ thành công trong vụ này, anh đuợc quyền ra cãi trước Toà về những trường hợp liên quan đến di trú.

Cũng trong mục tiêu bảo vệ quyền lợi của người di dân trong việc vận động lập pháp, Nam Lộc đã đóng góp không ít trong việc tranh đấu quyền lợi cho những người thuộc diện HO cùng với con cái của ho cũng như cho những đồng bào tỵ nạn ở Phi Luật Tân.

Nhất là khi nhận thấy nước Mỹ nhen nhúm có những đạo luật kỳ thị người di dân và tỵ nạn, anh càng tỏ ra tích cực hơn trong việc bảo vệ quyền lợi những người cùng hoàn cảnh như mình với lập luận: “anh đã đón nhận những người đó đến đây, họ cũng làm việc, họ cũng đóng thuế thì họ có trách nhiệm ngang như một người Mỹ, họ cũng được hưởng quyền lợi ngang nhu người Mỹ”. Từ yếu tố đó, Nam Lộc nhận thấy được một sự bất công để tranh đấu một cách quyết liệt hơn.

Gần đây nhất Nam Lộc đã tạo thêm rất nhiều uy tín khi thành công trong việc vận động cho khoảng 20.000 người Việt thuộc diện PIP, tức diện chờ được duyệt cấp Thẻ Xanh (Green Card). Đó là những người được qua Mỹ theo diện nhân đạo, đi theo cha mẹ hoặc anh em.

Tuy nhiên sau khi được vào Mỹ, họ không được ra khỏi quốc gia này một khi chưa được cấp Thẻ Xanh. Nhiều người đã phải chờ đợi vất vả trong suốt mười mấy năm cho đến khi đạo luật được phê chuẩn bởi tổng thống Hoa Kỳ. Không ít người cho rằng Nam Lộc đã làm một việc “lấp biển vá trời” khi vận động cho sự thành hình của đạo luật này. Nhưng anh vẫn âm thầm theo đuổi mục đích đã lựa chọn.

Cuối cùng thành công đã đến với anh vào mùa Hè năm 2004 khi khoảng 20.000 đồng bào của anh đã được thụ hưởng quyền lợi của đạo luật dành cho diện PIP này. Nam Lộc coi đó như một niềm hãnh diện của anh trong công tác phục vụ người di dân.

“Người Di Tản Buồn” tên Nam Lộc thêm vào đó còn hướng nhiều đến những việc từ thiện như đứng ra vận động tổ chức những chương trình gây quỹ giúp người cùi, những nạn nhân nạn lụt ở quê nhà, trợ giúp thương phế binh tại Việt Nam, vv... Lời kêu gọi của anh luôn được sự hưởng ứng nơi phía anh chị em nghệ sĩ.

Anh cũng thường với một phái đoàn nghệ sĩ đi thăm những viện dưỡng lão để chia sẻ sự cô đơn nơi những người lớn tuổi sống xa quê hương vì “...nhìn thấy thấp thoáng hình ảnh của mẹ tôi lúc qua đây cũng cô đơn, các con còn nhỏ đi làm đi học cho nên sống rất là cô đơn. Khi mẹ mất đi rồi, tôi luôn có cái ước vọng làm cho những người mẹ khác bớt cô đơn, bớt lẻ loi.”

Nam Lộc liệt mình vào thành phần những người may mắn để hướng tâm hồn về những người ở trong hoàn cảnh khó khăn hoặc có những xáo trộn trong đời sống. Như trong trường hợp những phụ nữ bị bạo hành mà anh cùng các anh chị em nghệ sĩ đã có dịp đến thăm...

Con người văn nghệ nơi Nam Lộc có một sự liên quan mật thiết với con người xã hội nơi anh. Đó là điều ai cũng nhận thấy một cách rõ ràng. Từ khi ở trong nước và rõ nét hẳn lên khi ra đến hải ngoại.

Ngay những ca khúc của anh cũng vậy. Nó thể hiện những khía cạnh xã hội, đặc biệt về thân phận người tỵ nạn như Xin Đời Một Nụ Cười, Người Di Tản Buồn, vv... Gần đây anh đã thực hiện một CD gồm những ca khúc của mình dưới tên “Những Ca Khúc Nam Lộc: 30 Năm Nhìn Lại” do trung tâm Thuý Nga phát hành với những giọng ca Khánh Ly, Trần Thái Hoà, Thế Sơn, Ý Lan, Lưu Bích, Như Quỳnh và của chính anh.

Phân tách kỹ hơn, người ta dễ dàng nhận ra một sự hỗ trợ vô cùng mật thiết giữa con người nghệ sĩ và con người xã hội nơi Nam Lộc, như anh công nhận: “thí dụ như bây giờ tôi đi đâu nói chuyện, người ta biết tên do những hoạt động nghệ thuật thành ra khi tôi thuyết trình ở đây hay qua trại tỵ nạn sinh hoạt thì người ta đến với tôi trước tiên là đến với con người nghệ sĩ. Chính vì cái chỗ nghệ sĩ đó mà có được đám đông để mình lại phục vụ người ta về vấn đề xã hội. Hai cái nó hỗ trợ cho nhau vô cùng! “

Vai trò MC của Nam Lộc cũng đã hỗ trợ rất nhiều cho con người xã hội của anh. Gương mặt đó, giọng nói đó đã trở nên gần gũi không riêng gì trong tầng lớp khán thính giả yêu văn nghệ mà còn là cả một sự uy tín đối với người Việt tỵ nạn, nhất là thành phần cao niên ở Hoa Kỳ cần hiểu rõ về những quyền lợi cho người di dân hoặc cần đến sự giải thích và chỉ dẫn về mọi điều khoản trong các đạo luật di trú.

Nhờ ăn nói khéo léo dễ thu hút người nghe, từ khi sang đến Mỹ, Lộc thường được mời làm người giới thiêu chương trình cho những tổ chức văn nghệ cũng như có tính cách cộng đồng, trước khi trở thành một MC đúng nghĩa, khởi đầu với chương trình Cali Today do Trí Cole thực hiện năm 1991. Chương trình này gồm có Khánh Ly, Ý Lan, Tuấn Ngọc, Đức Huy, Trần Quang, Kiều Chinh, Mary Xinh Nguyễn. Sau đó, anh được trung tâm Mây mời làm MC cho một chương trình video thu “live” đầu tiên trên sân khấu tại Hoa Kỳ và đề nghị anh tìm một MC nữ để đứng chung trên sân khấu.

Người anh để ý tới là Đặng Tuyết Mai, nhưng chị đã vì những lý do riêng không thể nhận lời. Con gái chị là Nguyễn Cao Kỳ Duyên, khi đó còn là sinh viên và mới đến với vai trò giới thiệu chương trình cho vài shows Hoa Hậu Áo Dài, đã được anh mời thế chỗ cho mẹ.

Sau khi cộng tác với Mây qua 5 chương trình video, Nam Lộc đến với trung tâm Asia lần đầu tiên trong vai trò MC cạnh Lê Tín Hương trong chương trình “Thơ Và Nhạc” vào năm 1998 và tiếp tục cho đến nay, trong những chủ đề thích hợp với con người và tinh thần của anh, điển hình như chủ đề “30 Năm Nhìn Lại” sắp được phát hành.

...