Tình hình biển Đông không hài hoà

Giáo sư Lê Minh Giang thuộc Đại học Công nghệ Nan Yang (Xinhgapo) cho rằng trong vấn đề Biển Đông, Trung Quốc đã cố gắn xây dựng sự hài hoà trên biển, nhưng thiện ý hoà bình này chưa nhận được trả lời, các nước láng giềng xung quanh đang nhanh chóng chiếm đóng các đảo và bãi ngầm. “Xu hướng này dường như đang được củng cố, và sẽ là một thách thức lớn đối với Trung Quốc”.

Giáo sư Lý Kim Minh, Viện nghiên cứu Nam Dương thuộc Đại học Hạ Môn, đã dùng hình ảnh “ống dẫn dầu gắn liền với nòng pháo” để mô tả tình hình hiện nay, ngoại trừ Brunây, các nước khác như Philippin, Việt Nam và Malaixia đều điều tàu chiến đến trực tiếp bảo vệ an ninh các mỏ dầu khí trên biển của họ. Nghiêm trọng hơn, “Việt Nam, Philippin và các nước khác đã thông qua hợp tác với các công ty dầu phương Tây, lôi kéo lợi ích và tàu chiến của Mỹ, hình thành các ràng buộc về ngoại giao và quân sự đối với Trung Quốc”. Những điều này đã tăng thêm sự khó khăn trong việc duy trì chủ quyền của Trung Quốc tại biển Đông.

“Gác tranh chấp, cùng khai thác, tài nguyên toàn bị người khác cướp đi, Trung Quốc không thu được chút lợi ích nào”. Lê Kim Minh còn cho rằng đối với sự phát triển của tình hình biển Đông, Trung Quốc nên thay đổi phong cách trước đây chỉ nói mà không làm, không chỉ dựa vào phản đối ngoại giao mà còn cần có những hành động cụ thể. “Trước khi cùng nhau khai thác phát triển, chúng ta không thể chỉ ngồi chờ một cách thụ động, mà cần lợi dụng năng lực kỹ thuật khai thác tài nguyên dầu khí biển Đông vốn có, hợp tác với một vài công ty dầu khí nước ngoài (không phải của các nước xung quanh), xây dựng ‘khu trình diễn mẫu’ ngay tại vùng biển đảo mà Trung Quốc đang nắm giữ, khiến các nước láng giềng phải ngồi lại, cùng thương thảo với Trung Quốc vấn đề cùng khai thác”.

Các nước láng giềng tăng tốc “ăn chia”

Philippin là nước đầu tiên trong số các nước ASEAN chiếm giữ các đảo vùng biển Đông, năm 1946 đã nhắm quần đảo Trường Sa, sau đó nước này đã nhiều lần tiến hành khai thác. Theo số liệu của Cục thông tin tài nguyên năng lượng Mỹ, mỗi năm Philippin đã khai thác được 3,5 triệu thùng dầu, 1 tỷ feet khối khí đốt tự nhiên, một phần khá lớn trong đó là từ khu vực biển Đông.

Năm 2000, Brunây đề xuất quản lý vùng đặc quyền kinh tế rộng 200 hải lý, trong số 10 mỏ dầu của Brunây có tới 8 mỏ dầu trên biển. Thông qua việc khai thác dầu ở biển Đông, Brunây đã trở thành nước sản xuất dầu mỏ lớn thứ ba ở Đông Nam Á và đứng thứ tư trên thế giới về sản xuất khí đốt tự nhiên hoá lỏng.

Ngay từ năm 1973 khi chiến tranh Nam – Bắc chưa kết thúc, Việt Nam đã tiến hành thăm dò tài nguyên dầu khí phong phú ở Vịnh Bắc Bộ trên biển Đông. Năm 1986, Việt Nam đã xuất khẩu được thùng dầu đầu tiên từ khu vực Trường Sa, từ đó đến nay liên tục khai thác. Hiện Việt Nam đang nắm giữ 28 đảo ở Trường Sa, đã ký kết hơn 100 hợp đồng mời thầu, ký kết hộp đồng thăm dò và khai thác dầu khí, khí thiên nhiên hoá lỏng với các nước Mỹ, Nga, Pháp, Anh…

Năm 1966, Công ty dầu khí Malaixia đã ký hợp đồng hợp tác tiến hành thăm dò tài nguyên dầu khí ở khu vực Trường Sa với công ty dầu khí của Brunây. Nước này một mặt ủng hộ chủ trương của Trung Quốc (gác tranh chấp, cùng khai thác), một mặt tăng cường khai thác dầu khí, trở thành nước khai thác dầu khí lớn nhất ở vùng biển Đông, mỗi năm sản lượng dầu vượt hơn 30 triệu thùng và gần 150 triệu mét khối khí đốt tự nhiên.

Mặc dù nằm khá xa biển Đông, song Inđônêxia cũng hăng hái tham gia “đấu thầu” tài nguyên dầu khí ở vùng biển này, tranh giành một phần năng lượng dầu khí. Inđônêxia chủ trương đòi hỏi được hưởng khu vực đặc quyền kinh tế mà một phần khu vực này nằm trong phạm vi đường “lưỡi bò” Trung Quốc vạch ra./.