JG: Tôi nghĩ đây là cách đặt câu hỏi: Chúng ta có thể đầu tư vào Mùa Xuân Ả-Rập?
HRC: Tôi cho là có thể, và tôi nghĩ là chúng ta có thể làm như vậy. Tôi nghĩ chúng ta đang nói rất rành mạch rằng người Iran đang cố gắng để được hưởng công trạng v́ điều ǵ đó mà họ không chỉ chẳng có ǵ liên quan tới mà không những thế họ c̣n chống lại chính điều đó và họ không đáng để có được bất kỳ ḷng tin nào của người khác.
JG: Giả sử như bà phải trở đi trở lại với những câu hỏi nói trên, bà – và cả tôi nữa chỉ muốn đi tới hai điều chung cuộc về tiến tŕnh ḥa b́nh ở Trung Đông – nhưng giả sử có ai đó ở Ai Cập nghĩ về bà như là người bạn tốt nhất của Mubarak và một người nào đó ở vùng Vịnh nghĩ về bà kiểu như một Wolfowitz mắt hiếng [Wolfowitz là thứ trưởng quốc pḥng dưới thời Tổng thống George Bush (con) và là người kiến tạo cuộc chiến đánh I-rắc sau vụ ngày 11 tháng 9. Ông được bổ nhiệm là giám đốc Ngân hàng thế giới nhưng đă phải từ chức sau mấy tháng v́ vụ rắc rối liên quan đến việc ông tăng lương cho cô bạn gái người Trung Đông] hoặc đại loại vậy —
HRC: Ông có thể gọi tôi là mắt hiếng nhưng đừng so sánh tôi với chuyện đó. (Cười.)
JG: Nhưng tôi thấy điều này đáng lưu ư bởi v́ bà nghe thấy, không chỉ ở đây [Bộ ngoại giao] mà c̣n ở Nhà Trắng nữa, người ta nói rằng, “Ồ, các anh tỏ ra quá chậm chạp trong chuyện Yemen hoặc quá chậm chạp trong chuyện này” —
HRC: Ư tôi muốn nói là học thuyết của tôi là Học thuyết Goldilocks [Goldilocks là tên cô bé trong câu chuyện dành cho trẻ em có tên “Câu chuyện về cô bé Goldilocks và ba con gấu”, cốt truyện hơi giống như Nàng Bạch tuyết và 7 Chú lùn] – không nóng quá, không nguội quá, nhiệt độ chỉ vừa vặn thích hợp.
JG: Tôi hiểu ư bà định nói ǵ. Nhưng hăy cho phép tôi nhắc lại câu hỏi này: Bà giải quyết cách nào với sự đạo đức giả, tức là bà đối xử với một một nước theo một cách và đối xử với một nước khác theo một cách khác?
HRC: Tôi không làm thế. Tôi thành thật tin rằng không nơi nào giống nơi nào. Có những khuynh hướng, song tôi suy nghĩ là sau khi Bức tường Berlin sụp đổ th́ nước Đức đă phản ứng như thế nào và Ba Lan đă phản ứng như thế nào, chúng ta không thể nói rằng có một cái mẫu chung vừa vặn cho tất cả.
JG: Nhưng như thế sẽ dễ dàng hơn.
HRC: Tôi không biết có dễ dàng hơn không. Ư tôi định nói là tất cả chúng ta đều là tù binh của trải nghiệm của chính chúng ta. Chúng ta có thể nh́n vào thời kỳ quá độ đi tới dân chủ ở các nước Mỹ La Tinh và ở châu Âu – hăy nh́n vào Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha. Không có hai nước nào giống hệt nhau. Có thể có những khuynh hướng chung, và chúng ta hi vọng các nước cùng đi tới được điểm đến giống nhau ở cuối hành tŕnh, nhưng Yemen hoàn toàn khác với Libya, trên mọi phương diện mà chúng ta có thể nghĩ tới.
JG: Hăy dành một chút thời gian để bàn về tiến tŕnh ḥa b́nh ở Trung Đông. Người Israel và rất nhiều người ủng hộ họ ở Mỹ sẽ nói “Xem ḱa, cuộc nổi loạn của người Ả-rập đang chứng minh rằng người ta không lo ngại về những người Palestin; người ta đang lo ngại về một sự thiếu trách nhiệm giải tŕnh của các chính phủ v.v. cơ hội kinh tế –”
HRC: Các nước đang lo ngại về cả hai.
JG: Mùa Xuân Ả-rập có liên hệ thế nào với tiến tŕnh ḥa b́nh ở Trung Đông? Và Mùa Xuân À-rập có tác động thế nào, tác động bất lợi hoặc tác động tích cực?
HRC: Điều tôi suy nghĩ tới nhiều là sự sắp xếp thành tŕnh tự, Jeff ạ. Ngay lúc này đây, người dân ở Ai Cập, chẳng hạn, đang tập trung nhiều vào tương lai của chính họ. Điều này không có nghĩa là sự xung đột giữa Ả-rập và Israel không được đặt ra, bởi v́ vấn đề này đă được đặt ra khi tôi tới đó, nhưng nó không xuất hiện như là vấn đề duy nhất mà mọi người muốn nói với tôi, điều này trong quá khứ đôi khi cũng đă xảy ra. Đă từng xảy ra, chẳng hạn, “Thôi được, tạm thời chúng ta phải tôn trọng ḥa ước kư ở Trại David, nhưng các ông biết là chúng ta sẽ phải nghiên cứu vấn đề này khi chúng ta có một chính phủ mới, sau khi chúng ta đă ổn định hơn, chúng ta sẽ t́m hiểu xem mối quan hệ của chúng ta thực sự là ǵ. Nước Mỹ không phải là một người tự động ủng hộ cho tiến tŕnh ḥa b́nh ở Trung Đông, nhưng hiện tại th́ chúng ta buộc phải để cho nền kinh tế tiếp tục hoạt động, chúng ta phải để cho giai đoạn chính trị quá độ được hoàn thành cái đă.”
Như vậy, vấn đề không giống như là gạt nó ra khỏi chương tŕnh nghị sự. Nó chỉ đơn giản là đang kẹt ở trong một góc nào đó cho tới khi các vấn đề khác đă được giải quyết xong. Nhưng nếu chúng ta tiếp xúc với Vua Abdullah của Jordani th́ sẽ thấy là tiến tŕnh ḥa b́nh ở Trung Đông vẫn là vấn đề rất lớn trong suy nghĩ của người Jordani, bởi v́ họ sống với điều đó mỗi ngày.
JG: Như vậy là sự không tiến bộ có thể gây tác động bất lợi tới –
HRC: Chẳng có điều ǵ mà tôi lại không nhắc đi nhắc lại nhiều lần và tôi đă nói với các bạn bè Israeli là bởi v́ tôi yêu Israel và tôi có quan điểm rất chắc chắn về tương lai. Tạm thời lúc này chúng ta có một chính phủ thế tục ở bờ Tây sông Jordan đă đem lại sự tiến bộ về kinh tế và đă có những tiến bộ về an ninh. Nhưng hiện nay Israel đang phải đối phó với một môi trường rất dễ thay đổi, và tôi dù thế nào đi nữa cũng không coi nhẹ mức độ khó khăn. Điều này đă xảy ra ở Ai Cập [thí dụ đầu tiên] và chúng ta đă thấy là người Israel b́nh luận là họ không chắc sự thay đổi ở Syria có đem lại lợi ích cho Israel.
JG: Tôi đang tự hỏi có phải điều này đă gây ra một sự ảnh hưởng nào đó tới cái cách chính phủ Israel đang bàn về [Syria] —
HRC: Chắc chắn tôi không thể không nhận ra điều đó. T́nh h́nh ở Lybia hiện nay cũng không chắc chắn. Như vậy giờ đây Israel đang có những vấn đề thực sự và họ bắt buộc phải giải quyết theo những cách mới, trong khi đó những thay đổi vẫn tiếp tục diễn ra. Tôi vẫn tin rằng sẽ là v́ rất nhiều lợi ích và an ninh của Israel nếu họ thực sự chuyển hướng sự chú ư tới tiến tŕnh ḥa b́nh và đề ra được một thỏa thuận thích hợp với Chính quyền Palestin v́ sự giữ ǵn an ninh cho Israel.
JG: Một câu hỏi cuối cùng về chủ đề này: cách đây khoảng bốn năm tại văn pḥng Thượng nghị sĩ của bà chúng ta đă bàn về Isreal và làm thế nào để Israel chấp nhận những nhượng bộ cần thiết v́ nền ḥa b́nh. Một trong những điều bà nói hôm đó đă khiến tôi chú ư ấy là, theo sự hiểu biết của bà về tâm lư của người Israel th́ người Israel sẽ tiếp tục bàn đến những vấn đề này khi nào mà họ cảm thấy an toàn trong ṿng tay ôm ấm áp của Hoa Kỳ –
HRC: Đúng.
JG: Khi họ biết rằng có người đứng đằng sau họ. Và khi họ cảm thấy bị Hoa Kỳ xa lánh, như họ đă từng cảm thấy như vậy trong hai năm đầu tiên của chính quyền hiện nay, th́ họ trở nên ít có khả năng vận động. Điều này vẫn tiếp tục đúng hay chỉ đơn giản là Thủ tướng Netanyahu đang chứng tỏ không muốn vận động dù là có một ṿng tay ôm ấm áp hay không?
HRC: Tôi nghĩ ông ấy có những mối bận tâm rất nghiêm túc cần phải giải quyết.
JG: Những mối bận tâm về an ninh quốc gia hay những mối bận tâm về quan hệ đồng minh?
HRC: An ninh quốc gia là mối bận tâm đầu tiên và quan trọng nhất của ông ấy. Nhưng điều hiển nhiên là ông ấy đang ở trong địa hạt chính trị. Tôi đă từng ở trong địa hạt chính trị. Ông ấy c̣n phải lo lắng đến lập trường chính trị của ḿnh. Nhưng so với bất kỳ chính quyền nào khác trong quá khứ th́ chính quyền này, chính quyền của Obama chắc chắn đă làm được nhiều điều hơn cho an ninh của Israel chỉ trong một thời gian ngắn. Sự hỗ trợ và ủng hộ của Mỹ dành cho Israel để giảm nhẹ mối lo ngại chính đáng về an ninh của Israel, công việc chúng tôi đang làm nhằm ngăn chặn Iran, các biện pháp trừng phạt mà chúng ta đă dàn xếp được trước sự ngạc nhiên của tất cả mọi người, sức ép của chúng ta đối với Iran – chúng ta đă thực sự phối hợp chặt chẽ với Israel trong những vấn đề quan trọng có ư nghĩa cơ bản đối với an ninh của Israel. Như vậy tôi cho là chúng ta phải đánh giá theo cách đó, bởi v́ chúng ta chắc chắn sẽ thực hiện những điều đă cam kết.
Ngày 10 tháng 5 năm 2011
* * *
Jeffrey Goldberg là phóng viên của tờ The Atlantic. Ông là tác giả cùa cuốn sách viết về Trung Đông và châu Phi có đầu đề Những người tù: một câu chuyện về t́nh bạn và sự khủng bố [Prisoners: A Story of Friendship and Terror]. Cuốn sách này đă được các báo Los Angeles Times, New York Times, Washington Post, Slate Magazine, Progressive, Washingtonian Magazine và Playboy ca ngợi là cuốn sách hay nhất của năm 2006.
Trước khi là phóng viên của tờ The Atlantic vào năm 2007, Jeffrey Goldberg là phóng viên của tờ New Yorker chuyên viết về Trung Đông và Washington. Trước đó ông là phóng viên của tạp chí New York Times Magazine, và New York Magazine. Ngoài ra ông c̣n viết cho tờ Forward và phụ trách một chuyên mục của tờ The Jerusalem Post.
Năm 2003 Goldberg nhận giải thưởng National Magazine Award v́ thành tích đưa tin về khủng bố Hồi giáo. Ông c̣n được giải của Tổ chức Quốc tế Phóng viên Điều tra [International Consortium of Investigative Journalists]; giải thưởng của Overseas Press Club v́ những bài báo xuất sắc viết về nhân quyền và giải thưởng Abraham Cahan Prize về nghề làm báo. Năm 2005 ông nhận giải thưởng Daniel Pearl của Liên minh chống phỉ báng người Do Thái
NVBoston