Trung Hoa trong giấc mơ biển xanh
Tại sao Trung Quốc muốn có tàu sân bay. Trong chuyến thăm Washington, tướng Trần Bỉnh Đức – Tổng tham mưu trưởng quân đội Trung Quốc (PLA) – đã xác nhận những gì mà báo Asahi Shimbun và Financial Times đưa tin tháng 12 năm trước: Trung Quốc, ông nói, chính thức tự thừa nhận đang phát triển tàu sân bay , một chương trình (có những bằng chứng chứng tỏ) đã bắt đầu kể từ năm 2009.
Con tàu làm từ thời Liên Xô gọi là Varyag, đã được tân trang và đổi tên thành Thi Lang, có thể đến những "vùng biển gần" của Trung Quốc bằng những cuộc thử nghiệm trên biển vào khoảng 1/7. Dù đi tới đâu thì Varyag cũng sẽ đánh dấu cột mốc lớn trong quá trình trở lại vị trí siêu cường của Trung Quốc.
Nhiều nghiên cứu kỹ thuật về kế hoạch tàu sân bay của Bắc Kinh đã xuất hiện trong những năm gần đây, và thậm chí người ta còn tranh cãi về những đặc điểm thiết kế của con tàu. Nhưng theo suy nghĩ của tôi, chỉ dẫn tốt nhất để định hình tất cả ý nghĩa của nó với chiến lược hải quân Trung Quốc không nằm ở ấn bản mới nhất của Tạp chí quân sự Jane's Fighting Ships, mà ở chính một tác phẩm cũ cách đây hơn hai thiên niên kỷ mang tên Lịch sử Chiến tranh của người Peloponnesia.
Trong cuốn biên niên sử nói về cuộc chiến dai dẳng giữa Athens và Sparta vào thế kỷ thứ 5 TCN, vị tướng cũng là nhà sử gia Hy Lạp Thucydides tuyên bố "ba động cơ mạnh nhất " cổ xúy cho các hành động của các nước là "sợ hãi, danh dự và lợi ích". Mọi người kiểu như tuân theo một "quy luật rằng, yếu hơn nên chịu thua kẻ mạnh hơn". Các tham vọng tàu sân bay của Trung Quốc có thể được nhìn nhận theo cách tương tự.
Khi đảm nhận cương vị chủ tịch nước Trung Quốc thời kỳ đầu thành lập, Mao Trạch Đông ít chú ý tới biển, thay vào đó, ông tập trung nhiều vào phòng thủ đất liền. Ngay cả khi Mao không nắm quyền, các nhà lãnh đạo Trung Quốc khác như Đặng Tiểu Bình cũng tự thỏa mãn với việc để Mỹ chiếm ưu thế hàng hải, với lập luận rằng, các nguồn tài nguyên hữu hạn tốt hơn nên để phát triển kinh tế thay vì đổ xuống sông xuống biển.
 |
Nhưng khi tốc độ phát triển tăng mạnh thì lại càng gia tăng sự phụ thuộc vào biển cho nhập khẩu nhiên liệu và nguyên liệu thô, đó là chưa đề cập tới việc xuất khẩu hàng hóa thành phẩm. Các tuyến đường vận chuyển biển giờ đây là tâm điểm trong chính sách đối ngoại của Trung Quốc. Các chính khách Trung Quốc theo đó đã ngày càng trở nên khói chịu với ý nghĩ rằng, Mỹ sẽ nắm giữ các lợi ích kinh tế của Trung Quốc trong trường hợp xảy ra khủng hoảng hoặc chiến tranh ở Eo biển Đài Loan hoặc nơi nào đó trên vùng biển châu Á, áp dụng "phong tỏa từ xa" để ngăn chặn các tuyến đường biển chủ chốt mà thương mại Trung Quốc phụ thuộc phần lớn ở đó.
Lo ngại Hải quân Mỹ sẽ cắt đứt huyết mạch kinh tế Trung Quốc đã tạo ra một "hấp lực" trong chiến lược hướng biển của Bắc Kinh. Một bài xã luận trên Nhật báo Nhân dân Trung Quốc tháng 12 năm ngoái đã nói lên nỗi băn khoăn địa chính trị lớn hơn của Trung Quốc. Nước Mỹ, bài xã luận viết, có ý định "duy trì quyền bá chủ khắp thế giới" bao gồm cả những vùng biển cả ở châu Á. Tập trung vào chuyện Washington đứng ngoài Công ước LHQ về Luật Biển, bài báo đưa ra câu hỏi Tại sao? Và trả lời "vì họ coi các vùng đặc quyền kinh tế là vùng biển quốc tế, mà theo logic bá quyền thì nên bao gồm cả phạm vi ảnh hưởng của Mỹ". Bày tỏ quan ngại riêng của mình, các học giả Trung Quốc đã đổ trách nhiệm cho Mỹ gây ra nỗi sợ hãi. "Bất kỳ một quốc gia đang phát triển nhanh nào", bài xã luận nhấn mạnh "sẽ chứng kiến thách thức từ Mỹ. Những quốc gia ấy phải xây dựng quân đội và lực lượng hải quân mạnh, tự trang bị cho mình đủ để chống lại một nước Mỹ độc đoán'.
Kiểu phân tích như vậy khá giống với Thucydides, người đã tìm ra "nguyên nhân thực sự" của Chiến tranh Peloponnesian trong "sự gia tăng sức mạnh của Athens, và sự báo động ở Sparta". Nỗi sợ hãi tạo ra một cuộc chiến cường quốc "không thể tránh khỏi". Từ quan điểm của Bắc Kinh, việc để Mỹ duy trì ưu thế hàng hải sẽ chẳng khác nào quy luật của Thucydides là yếu phục tùng mạnh. Lo ngại những gì mà các nhà lãnh đạo Mỹ có thể làm để nắm giữ sức mạnh biển khiến Trung Quốc đặt ra nhu cầu có một lực lượng hải quân lớn.
Nhưng tàu sân bay có đặc biệt gì? Bắc Kinh đã sẵn sàng với một lực lượng hải quân với tên lửa hành trình, chuyên để ngăn chặn các lực lượng hải quân Mỹ tiếp cận các vùng biển, vùng trời châu Á trong trường hợp xảy ra xung đột ở Đài Loan hay nơi nào khác. Tên lửa hành trình, cùng với hạm đội tàu ngầm, tên lửa đạn đạo, máy bay chiến thuật...sẽ gây tổn thất cho hải quân Mỹ nhiều hơn bất kỳ hạm đội tàu sân bay nào mà Bắc Kinh muốn sớm đưa ra biển.
Viết trên International Security, giáo sư trường Boston Robert Ross cho rằng, hải quân Trung Quốc với tâm điểm tàu sân bay là một "lực lượng hải quân dân tộc chủ nghĩa". Trong cách nhìn này, tàu chiến hiện đại đại diện cho sức mạnh của một cường quốc mà Bắc Kinh đơn giản phải có để hoàn thành số mệnh của họ như một quốc gia ven biển.
Còn tiếp....
Thụy Phương (Theo foreignpolicy)