Trung Quốc sẽ không trở thành lực lượng thống trị trong thế kỷ 21, điều chủ yếu xuất phát từ những nguyên nhân trong phương diện kinh tế, chính trị và địa chính trị.

Nguyên nhân kinh tế

Một điều mà chúng ta phải thừa nhận rằng qua những năm gần đây không có điều gì tiến lên theo một đường thẳng mãi mãi. Trung Quốc có vẻ sắp kế thừa quyền thống trị thế giới, nhưng Nhật Bản cũng đã có một thời kỳ như thế. Nhật Bản đã từng có một nền kinh tế lớn thứ nhì thế giới. Có người còn dự đoán, một ngày nào đó thế giới sẽ được lãnh đạo bởi Nhật Bản. Song điều đó đã không xảy ra.

Hầu hết những con hổ châu Á đã có sự tăng trưởng về kinh tế chừng 9% mỗi năm trong khoảng từ 20 đến 25 năm rồi sau đó tụt xuống chừng 6% hay 5% . Chúng ta không tiên đoán về bất cứ một đổ vỡ nào của Trung Quốc. Nhưng Trung Quốc cũng sẽ theo một quy luật của đa số và rất tiếc tại một thời điểm nào đó nền tăng trưởng sẽ xuống chậm hơn thế nữa, thời điểm này có thể sẽ đến lâu hơn so với các nước khác.

Tuy nhiên cũng đáng để chỉ ra rằng sự kém hiệu quả đã đuợc hình thành ngay trong nền kinh tế của Trung Quốc. Họ sở hữu một bong bóng bất động sản khổng lồ. Sự tăng trưởng đó mang đầy tính kém hiệu quả. Trong lãnh vực hấp dẫn đầu tư trực tiếp từ ngoại quốc mỗi tháng của Trung Quốc bằng mỗi năm của Ấn Độ. Tuy nhiên Trung Quốc chỉ tăng nhanh hơn Ấn Độ chừng 2 điểm phần trăm. Nói cách khác, nếu nói về chất lượng tăng trưởng thì điều đó chẳng gây được ấn tượng như nó đang phô trương. Họ đang ở trong tình trạng đầu tư khổng lồ vào – rất nhiều sân bay lớn, những xa lộ với 8 làn xe, hệ thống đường sắt cao tốc… Nhưng nếu nhìn vào những thành quả mang lại từ sự đầu tư đó thì không mấy ấn tượng cho lắm.

Trung Quốc cũng đang có những vấn đề lớn khác. Liên Hiệp Quốc mới vừa ra một báo cáo chỉ ra rằng Trung Quốc sẽ có một cuộc khủng hoảng dân số trong vòng 25 năm tới. Nước này sẽ bị giảm mất 400 triệu dân. Không có một thời điểm nào trong lịch sử loài người mà ở đó quốc gia quyền lực nhất thế giới lại giảm đi dân số của mình. Đơn giản điều đó không thể xảy ra. Và nếu bạn muốn nhìn vào những gì của một quốc gia đang giảm dân số thì hãy nhìn vào Nhật Bản.

Nguyên nhân chính trị

Tạm cho rằng Trung Quốc sẽ trở thành nền kinh tế lớn nhất toàn cầu. Vậy Trung Quốc có đủ năng lực để thi hành chức trách lãnh đạo thế giới hay không? Nên nhớ rằng Nhật Bản đã từng là nền kinh tế lớn thứ nhì thế giới trong nhiều thập niên nhưng chúng ta không hề thấy năng lực lãnh đạo toàn cầu đó trong cấu trúc. Cần phải có một nền chính trị đủ rộng để tạo ra loại lãnh đạo đó. Trung Quốc đang bị cai trị bởi một hệ thống chính trị mà hệ thống chính trị đó lại đang ở trong cơn nguy biến.

Không rõ thế hệ cầm quyền kế tiếp có giống với những gì hôm nay không. Trung Hoa vẫn chưa giải quyết được những vấn đề căn bản khi nó tạo ra giới trung lưu và làm thế nào để đáp ứng với những đòi hỏi của giới này.

Nguyên nhân địa chính trị

Người ta hay nói đến châu Á đang lên. Nhưng không có cái gì gọi là châu Á cả. Có Trung Quốc, có Nhật Bản, có Ấn Độ. Và các nước đó chẳng ưa gì nhau. Các bạn sẽ nhận ra rằng Trung Quốc mà nổi lên thì sẽ có những phản ứng tất yếu từ Ấn Độ, Nhật Bản, Indonesia, Hàn Quốc và các nước khác. Các bạn đã bắt đầu cảm nhận thấy những bất ổn về chuyện này. Trung Quốc không trỗi dậy trong một môi trường chân không. Nước này trỗi dậy trong một lục địa có nhiều tranh chấp.