Sự trốn chạy vội vă của Gaddafi và những người ủng hộ đă để lại vô số các tài liệu mà sau hàng chục năm cất giấu cẩn mật, giờ mới được tiết lộ trong sự ṭ ṃ và giận dữ của công chúng.
Tài liệu mật được t́m thấy trong trụ sở cơ quan t́nh báo.
Cho đến tận tuần trước, chỉ một vài người có đặc quyền mới được phép bước vào ṭa nhà ở Tripoli, nơi cơ quan t́nh báo quân sự đặt trụ sở. Một trong những ṭa nhà này bị phá hủy trong trận không kích của NATO, nhưng những ṭa nhà khác vẫn c̣n nguyên vẹn. Ở một trong những ṭa nhà đó, tài liệu giấy tờ vẫn c̣n vương văi trên sàn nhà, các tủ tài liệu chứa đầy những hồ sơ mật.
Ngay cả ngôn ngữ của những tài liệu này cũng đầy mờ ám. Một số hồ sơ ám chỉ "xóa sổ" một vài người khỏi cơ sở dữ liệu t́nh báo, nhưng không rơ điều đó có nghĩa là bỏ tên họ khỏi dữ liệu máy tính hoặc là nghĩa khác nham hiểm hơn.
Đây từng là Văn pḥng của Abdullah al-Senussi, anh rể Gaddafi, đồng thời là giám đốc cơ quan t́nh báo Libya, người nằm trong danh sách truy nă của Ṭa án H́nh sự quốc tế The Hague v́ tội ác chống nhân loại.
Các tập hồ sơ t́m thấy ở đây mô tả chi tiết cuộc sống của hàng trăm người, kể cả việc họ có bao nhiêu tiền, bạn bè của họ là những ai.
Những bí mật của chế độ Gaddafi không chỉ giới hạn trong khuôn khổ trụ sở t́nh báo. Sự ra đi của Gaddafi mở đường cho việc phát hiện nhà tù khét tiếng Abu Salim ở Tripoli, nơi diễn ra vụ thảm sát năm 1996 làm ít nhất 1.200 tù nhân chính trị thiệt mạng. Thi thể của họ chưa bao giờ được phát hiện.
Một trong các ṭa nhà của cơ quan t́nh báo bị phá hủy trong trận không kích của NATO.
Bên trong nhà tù, Saleh Marghaini và một nhóm các luật sư trẻ đang cố gắng trong tuần này lưu lại các bức ảnh, file âm thanh và băng video. "Tôi nghĩ điều quan trọng nhất là phải bảo quản các bằng chứng này để các nhà nghiên cứu và nhà sử học biết được sự thật" - Marghani nói.
Số phận của phần lớn những người bị giam giữ ở đây chưa được biết tới. Tuy nhiên, những tài liệu thu thập được có thể giúp khám phá sự thật. Một số người thậm chí bị thiêu chỉ vài ngày trước đây. "Điều đó làm tôi đau đơn, họ là những người tốt nhất ở Libya" - Wajdi al-Younesi vừa nói vừa t́m các bức ảnh.
Anh trai của Younesi cũng bị giam giữ ở đây với cáo buộc là thành viên của một nhóm tôn giáo bị cấm. Giờ đây Younesi t́m kiếm manh mối với hy vọng anh trai ḿnh c̣n sống. Anh trai Younesi nhập ngũ năm 1989, sau đó không về thăm nhà nữa. "Bố mẹ tôi bắt đầu lo lắng và t́m kiếm nơi anh ấy đóng quân, nhưng họ nói rằng anh ấy chưa bao giờ ở đó".
Sau khi t́m kiếm suốt một năm, gia đ́nh lần đến nhà tù Abu Salim. "Chúng tôi nh́n thấy anh ấy 3 lần, mỗi lần 15 phút, lần cuối cùng vào năm 1983".
2 năm trước, gia đ́nh nhận được giấy chứng tử nói rằng người anh trai đă chết vào năm 1996. Nhưng cả nhà đều không tin và hy vọng rằng, có thể đâu đó giữa đống giấy tờ lộn xộn này, có manh mối cho thấy người anh trai đang ẩn náu ở đâu đó.
Trong khi đó, các tài liệu lưu trữ mà nhiều gia đ́nh khác hy vọng sẽ mang lại câu trả lời tương tự đang được chuyển đến một địa điểm an toàn, nơi mà một ngày những bí mật về nhà tù Abu Salim sẽ có thể được giải mă.
Song Minh (Theo CNN)