Ngôi chùa nhỏ và những hài cốt vô danh
QUẢNG NAM - Thắp một nén nhang, mua áo giấy, vàng mă và lên đường. Đó là câu của mẹ tôi nói với chúng tôi sau khi nghe người bạn kể về trận đánh nảy lửa ngay trong thời điểm quân Cộng Sản Bắc Việt tiến công vào Quảng Nam (ngày 24 tháng Ba năm 1975) và 64 ngôi mộ chiến sĩ VNCH chưa có người thân đến thăm một lần cũng như nhiều bộ hài cốt đồng đội của họ c̣n nằm quanh quất đâu đó trong khuôn viên chùa Dương Lâm, thôn Dương Lâm, xă Tam Dân, huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam.

Những ngôi mộ nằm lưng chừng đồi và nh́n ra ḷng hồ. (H́nh: Liêu Thái/Người Việt)
Chúng tôi vượt qua hơn 80 cây số đường nhựa, vào một con đường nhựa khác c̣n lại thời trước 1975 lổ chổ ổ gà ổ voi, qua mấy con kênh, ṿng qua một hẻm núi nhỏ và qua một cánh đồng rộng mênh mông, chùa Dương Lâm nằm khiêm tốn giữa bốn bề ruộng đồng và núi.
Tiếp chuyện chúng tôi là vị trụ tŕ c̣n khá trẻ, Đại đức Thích Pháp Tánh. Sau một hồi tṛ chuyện, vị trụ tŕ bắt đầu kể và giới thiệu thêm vài người từng mục kích trận đánh năm đó, những người tham gia bốc mộ, di dời mộ lên núi và nhiều chuyện linh ứng...
Thầy kể: “Lúc thầy về đây trụ tŕ, chùa này vắng lạnh lắm, thậm chí có người muốn vào chùa thắp nhang nhưng khi vào đến cổng chùa lại quay ra v́ cứ nghe rờn rợn âm khí, cảm giác như âm linh đang đứng đâu đó sau lưng ḿnh, đang quanh quẩn đâu đó trong mấy vạt sắn, vạt cỏ tranh... Nhưng kể từ ngày di dời, qui tập mộ các chiến sĩ Việt Nam Cộng Ḥa tạm mồ yên mả đẹp th́ thanh khí hơn, Phật tử tụ về nhiều hơn...”
“Lúc đó, thầy chỉ nghe các Phật tử quanh đây họ chứng kiến và kể lại thôi, nhưng mỗi người kể mỗi khác nhau, khó cho rơ một câu chuyện, khó mà thống nhất lắm. Nhưng nh́n chung là có hai tuyến chuyện, một tuyến nói rằng vào ngày hôm đó, các chiến sĩ Việt Nam Cộng Ḥa biết ḿnh bị bao vây, đă tử thủ trong chùa này. Chuyện dài lắm!”
Chùa Dương Lâm - thôn Dương Lâm - xă Tam Dân - huyện Phú Ninh - tỉnh Quảng Nam. (H́nh: Liêu Thái/Người Việt)
Nói đến đây, Đại đức Thích Pháp Tánh im lặng, ông nh́n ra vạt khoai ḿ phía sau chùa rồi thở dài.
Một Phật tử khác, không yêu cầu giấu tên nhưng chúng tôi quyết định giấu tên ông, cho biết: “Khi chôn các chiến sĩ VNCH, tội nghiệp lắm, con số lên đến cả vài trăm người chứ không phải một trăm lẻ mấy người như người ta thường kể đâu. V́ lúc đó, ngoài Trung Đoàn 5 Sư Đoàn 2 ra, c̣n có một số lính Thủy quân lục chiến, lính Địa phương quân, lính Dù... Cũng tụ về đây tử thủ”.
“Trong đó có một y tá đang chăm sóc các chiến sĩ bị thương, nghe nói đă đánh trận trên Khâm Đức, Hiệp Đức, Tiên Phước, bị thương, băng rừng về náu trong chùa, chữa trị vết thương. Nhưng rồi quân miền Bắc tấn công vào, họ tử thủ, bị B.40, B.41 bắn vào chùa, họ chết nhiều lắm”.
“Họ chết, chùa bị phá gần như nát, người dân chung quanh th́ sợ quá, bỏ trốn khỏi nhà, cả thôn không c̣n mấy người, thậm chí không ai dám bén mảng đến khu vực chùa... Cả tuần sau, mùi tử thi bay ra khắp xóm. Bà con mới bắt đầu rủ nhau chôn vào một hố tập thể. Nói là chôn cho sang chứ thật ra sơ sài lắm...”
Hy sinh không toàn thân
Nói đến đây, người đàn ông này bắt đầu lạc giọng, mắt rươm rướm, ông nhấp một ngụm trà rồi im lặng ngồi nh́n ra vạt khoai ḿ, nơi có hố chôn tập thể mà theo như ông nói: “Nhiều lắm, chết nhiều lắm, chết anh dũng và thê thảm lắm!”
Vạt khoai ḿ, nơi có hố chôn tập thể. (H́nh: Liêu Thái/Người Việt)
“Lúc chúng tôi đến đây chôn xác, có nhiều xác bị thú vật ăn hết một phần, có nhiều xác đă śnh to lên rồi, không nhận ra gương mặt ai cả, chỉ cần biết họ mặc cùng loại đồng phục lính th́ chôn thành một nhóm. Đông nhất vẫn là xác lính Biệt động quân. Họ ra từ miền Nam anh à!”
Một người đàn ông khác, vốn là lính trong trận chiến này, người duy nhất thoát chết đă cho những người trong chùa biết rằng phần đông chiến sĩ VNCH nói giọng miền Nam, họ là những người trí thức, nói năng nhẹ nhàng, lịch sự và thường giúp đỡ bà con trong thôn.
Chúng tôi cố hỏi t́m người lính c̣n sống sót nhưng chỉ t́m được địa chỉ, ông đang sống ở một huyện miền núi Quảng Nam sau nhiều năm đi tù cải tạo ở trại giam An Điềm. Cũng v́ một số lư do nhạy cảm, chúng tôi không nêu tên của ông trong bài viết này.
Qua điện thoại, nghe chúng tôi nhắc về những đồng đội nằm sót lại bên cạnh ngôi chùa cổ và trận đánh năm xưa, ông thở dài và thổn thức, không nói nên lời. Ba lần điện thoại, vẫn nghe ông khóc và không nói được ǵ. Đến mấy lần điện thoại sau, chúng tôi chỉ nghe ông nói đúng một câu: “Họ là những anh hùng”.
Câu nói duy nhất của ông trong điện thoại cộng với nhiều luồng dư luận khác nhau, khiến chúng tôi suy nghĩ rất nhiều về trận đánh nảy lửa trong thời điểm đất nước đầy biến động - tháng 4 năm 1975.
T́m về hướng biển
T́m gặp một cụ già trong thôn, sống khá gần chùa Dương Lâm từ trước năm 1975, t́m hiểu thêm về trận đánh này, ông cụ cho biết: “Lúc đó tôi c̣n trẻ, nhưng không đi lính v́ gia đ́nh tôi chỉ có ḿnh tôi là con nối dơi. Tôi ở nhà, nh́n toàn bộ trận đánh này. Nhưng cho đến thời điểm này, qua nhiều lời kể, tôi lại đâm ra hoài nghi về sự thấy của ḿnh!”
“Thật ra, lúc đó, chắc chắn là các anh lính VNCH không đầu hàng, họ tử thủ, họ không chủ động bắn về phía quân Bắc Việt, nhưng họ cũng không đầu hàng theo lời kêu gọi của phía Bắc Việt”.
“Th́ các anh chị biết rồi đó, một bên th́ bắc loa kêu gọi đầu hàng, hễ đầu hàng th́ sống, chống lại th́ chết. Một bên th́ im lặng, cố gắng dưỡng thương và cố gắng t́m cách thoát khỏi ṿng vây để đi ra biển, hướng đi của họ là biển, nhưng bị mắc kẹt trong ṿng vây chỗ này. V́ họ không hay biết rằng thôn này là cái nôi của cộng sản nằm vùng. Vào đây th́ không có lối ra, nhất là trong thời điểm quân miền Nam bị thất thủ nhiều nơi...”
Có người c̣n kể rằng: “Họ đầu hàng rồi, một số người quyết định ra hàng, nhưng khi vừa ra đến cổng chùa, giơ cao cờ trắng (làm bằng chiếc áo trắng quấn trên ṇng súng) th́ bị bắn tỉa ngă gục xuống ngay. Cũng có người hoài nghi đó là đạn của những người không chịu đầu hàng, có người lại cho rằng đó là đạn của cộng sản. Nhưng theo tôi thấy th́ khả năng đạn của phía Bắc Việt nhiều hơn, v́ những người ra hàng là người đang bị thương, không ai nỡ bắn vào đồng đội đang bị thương đâu!”
“Có lẽ v́ hàng cũng không xong, mà đánh cũng không xong nên các anh ém quân đến hai ba ngày mới có trận đánh khét tiếng này!”
Và, theo ḍng kể, một trận đánh kinh hoàng đă xảy ra, long trời lở đất, ban đầu c̣n bắn tỉa, dần dần bao vây, bố ráp, thít chặt ṿng đai lửa và tiêu diệt, tàn sát...
(C̣n tiếp)
Đón xem kỳ 2: Trận đánh long trời lở đất!
Liêu Thái/Người Việt