Nga lo ngại Mỹ rút quân khỏi Afghanistan sẽ tạo điều kiện cho Taliban mở rộng căn cứ sang các quốc gia từng thuộc liên bang Xô viết ở Trung Á, thậm chí là chính nước Nga.
Một thập kỷ qua, các nhà hoạch định chính sách của Nga theo dơi từng bước đi của Mỹ trong cuộc chiến tại Afghanistan, sau khi nước này thực hiện chiến lược thâm nhập vào các quốc gia thuộc Liên bang Xô viết cũ ở Trung Á; khi mà Washington thiết lập căn cứ quân sự và xây dựng quan hệ với các nước trong phạm vi ảnh hưởng của Nga như Uzbekistan, Kyrgyzstan và Tajikistan.
Nhưng hiện tại, điện Kremlin đối mặt với điều nguy hiểm hơn việc Mỹ đến Trung Á: Mỹ rút dần khỏi Trung Á.
Mỹ tuyên bố sẽ rút quân hoàn toàn khỏi Afghanistan vào năm 2014. Điều ǵ thực sự khiến Chính phủ Mỹ quyết định như vậy c̣n chưa rơ ràng nhưng có điều chắc chắn là Mỹ rời đi đồng nghĩa với việc ít nhất Taliban được giải thoát khỏi một mối nguy hiểm.
Nga lo ngại Mỹ rút quân khỏi Afghanistan. Ảnh minh họa
Nói cách khác, việc này tạo điều kiện cho các nhóm Hồi giáo cực đoan di chuyển về phía Bắc, tiến vào các nước Trung Á từng thuộc Liên Xô và có thể thâm nhập vào Nga.
Tháng trước, các quan chức Nga công khai thảo luận về mối đe dọa này. Tổng thư kư Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể (CSTO) Nikolai Bordyuzha cho hay: "Chúng tôi đang trên bờ vực giải quyết các vấn đề ở Afghanistan, nhưng vấn đề ngày càng trở nên tồi tệ, dự đoán t́nh h́nh không có nhiều tiến triển tại khu vực Trung Á, đặc biệt là sau 2014”. Ông này cho biết thêm Afghanistan chắc chắn vẫn là cơ sở của các tổ chức hoạt động khủng bố và cực đoan sau năm 2014.
Thêm vào đó, Đại tá Vladimir Chirkin cho hay, Nga có thể tăng cường hoạt động quân sự tại biên giới với khu vực Trung Á sau khi Mỹ rút hết quân khỏi Iraq và Afghanistan, mục tiêu tránh các mối đe dọa leo thang đến biên giới phía Nam của chúng tôi".
Mặt khác, Đại sứ Nga tại NATO Dmitry Rogozin nhận định: "Chúng tôi không muốn NATO ra đi và để lại hậu quả cho chúng tôi. Ngay sau khi NATO rút quân, Taliban sẽ mở rộng phạm vi ảnh hưởng tại Tajikistan và Uzbekistan, sau đó nó sẽ trở thành vấn đề của chúng tôi".
Hiện chưa thể xác định được số lượng quân Uzbek, Tajiks và một vài nhóm khác ở Trung Á đang chiến đấu ở Afghanistan hoặc Pakistan nhưng một khi Mỹ rút quân, họ sẽ rời Afghanistan, trở về chiến đấu trong các nước cộng ḥa từng thuộc Liên Xô (đơn cử như Chechnya), ông Georgi Engelhardt, một chuyên gia tại Moscow nhận định.
Dù Chính phủ của các quốc gia Trung Á từng thuộc Liên Xô đang nỗ lực dập tắt mọi âm mưu chống đối, kiểm soát các nhóm tôn giáo cực đoan...nhưng những nỗ lực này sẽ không ngăn cản được âm mưu của các nhóm khủng bố Hồi giáo cực đoan. Biên giới Nga có thể sẽ bất ổn hơn, thậm chí những phần tử khủng bố Hồi giáo cực đoan sẽ thâm nhập vào Nga thông qua cộng đồng lao động Trung Á.
Tuy nhiên, một số ư kiến lại cho rằng mối đe dọa sau khi Mỹ rút quân khỏi Afghanisran đang bị thổi phồng quá mức. Ông Arkady Dubnov một chuyên gia về Trung Á cho hay: "Những ǵ chúng ta đang thấy bây giờ chỉ là chiêu PR tinh tế của Nga trước khi Mỹ rút hết quân lính khỏi lănh thổ Afghanistan. Chiêu này mục tiêu buộc các bên phải chấp nhận sự tất yếu các biện pháp an ninh của Nga tại Trung Á".
Ông Dubnov lập luận rằng mối đe dọa Hồi giáo ở Trung Á là một cái cớ để Nga tự cho phép ḿnh áp đặt an ninh tại khu vực này. "Mọi người đều biết rằng Taliban sẽ không ra khỏi Afghanistan và tiến vào Trung Á nhưng Nga lại tuyên bố rằng đó là mối đe dọa".
Mặt khác, khu vực Trung Á hoàn toàn có thể nhận được viện trợ quân sự hợp pháp từ các cường quốc bên ngoài nếu như Taliban tràn xuống khu vực này.
Ngoài ra, thái độ hoài nghi lớn nhất của Nga về việc liệu Mỹ có thực sự rời khỏi Afghanistan trong khi Mỹ đang chiếm chỗ đứng chiến lược ở Trung Á mà bấy lâu nay nước này cất công giành giật.
Hoàng Linh (theo Diplomat)