- Độ tuổi nào nên đi khám bệnh ung thư và ung thư xảy ra độ tuổi nào? Nhà có người chị ung thư vú, vậy anh em có dính tới bệnh này không? (Chutr@n, 35 tuổi, Nguyen Van Cong, P3, GV)
- BS Vũ: Bệnh ung thư xảy ra ở mọi lứa tuổi từ trẻ sơ sinh cho đến người có tuổi. Tùy theo giới và độ tuổi mà giới chuyên môn khuyến cáo các chế độ khám phát hiện ung thư khác nhau. Ung thư vú có liên quan đến yếu tố gia đình và di truyền (các gen BRCA 1, BRCA 2), các chị em gái và các cháu gái ruột của người phụ nữ mắc bệnh ung thư vú nằm trong nhóm nguy cơ cao hơn người bình thường, nhất là khi ung thư vú xảy ra ở độ tuổi dưới 40, kết hợp các ung thư buồng trứng, ruột.
- Thưa bác sĩ Lưu Ngân Tâm, mẹ tôi bị K trực tràng, sau khi hóa trị thì bị đi ngoài ra máu nhiều, đã đi kiểm tra và không có dấu hiệu của khối u. Bác sĩ viện K kết luận là bị xuất huyết ruột do hóa chất và cho tiêm thuốc trong 15 ngày. Mẹ tôi ăn cháo thì không bị đau bụng nhưng ăn hoa quả và cơm thì lại bị đau lâm râm. Vậy xin hỏi bác sĩ trong trường hợp của mẹ tôi thì nên ăn những thức ăn gì? (Nguyễn Văn Chung, 29 tuổi, Long Biên, Hà Nội)
- BS Lưu Ngân Tâm: Sở dĩ triệu chứng đau ở đây có thể là do ruột còn yếu nên ăn cơm sẽ khó tiêu hóa hơn, còn hoa quả thì có tính axit và chứa nhiều chất xơ sẽ gây đau bụng sau khi ăn. Thêm vào đó, bạn nên nói hơn rõ tình trạng xuất huyết ban đầu có còn hay không. Trong trường hợp đã hết xuất huyết hoặc chỉ còn ít, bạn có thể tiếp tục cho mẹ bạn ăn cháo hoặc có thể bổ sung những thức ăn, thức uống giàu dinh dưỡng khác như: súp, sữa... Cần lưu ý khi bắt đầu dùng sữa, bạn nên cho mẹ uống lượng ít để thăm dò khả năng tiêu hóa và hấp thu của đường ruột. Nếu sữa được dung nạp tốt thì nên cho mẹ bạn uống nhiều hơn.

Bác sĩ Tâm: "Nhịn ăn, ăn gạo lức muối mè để chữa ung thư là quan niệm sai lầm, bởi nếu bạn không ăn gì cả thì tế bào ung thư và khối u vẫn tiếp tục phát triển nhờ nguồn dinh dưỡng dự trữ trong cơ thể". Ảnh: T.C.

- Tôi có đọc một vài báo gần đây nói rằng bệnh nhân ung thư nên ăn uống đầy đủ. Khi bị ung thư nếu ăn uống đầy đủ liệu có làm cho khối u ngày càng phát triển nhanh hơn không? Nên có chế độ ăn uống như thế nào cho hợp lý? (Hoàng Yến, 43 tuổi, Quận 1, TP HCM)
- BS Vũ: Ung thư là bệnh lý do sự tăng trưởng ác tính của các tế bào. Các khối u khi đã hình thành trong cơ thể có cơ chế tự dưỡng (tự tạo ra các chất kích thích sinh trưởng không chịu sự kiểm soát của cơ thể). Do vậy, trên một cơ thể không đủ chất dinh dưỡng (tình trạng gầy mòn của bệnh nhân), các khối u vẫn tiếp tục phát triển. Vì vậy, việc ăn uống đầy đủ không liên quan đến việc kích thích khối u phát triển.
Đối với bệnh nhân ung thư, chế độ dinh dưỡng hợp lý (giàu năng lượng, thành phần hợp lý, cân đối) sẽ giúp cơ thể bảo toàn các chức năng sống, phục hồi tốt hệ miễn dịch, góp phần hỗ trợ cho các biện pháp điều trị đặc hiệu chống bướu. Thêm vào đó, hội chứng suy mòn do ung thư thường gặp trên bệnh nhân liên quan đến việc các tế bào bướu tạo ra các hoạt chất trung gian làm phân hủy đạm của mô bình thường. Việc bổ sung dinh dưỡng với hoạt chất EPA (có trong sản phẩm sữa Prosure) có tác dụng chống các hoạt chất trung gian này giúp cơ thể cải thiện dinh dưỡng, chống suy mòn, tăng khả năng đáp ứng điều trị chống ung thư.
- Tôi có một người thân bị ung thư phổi đang tự điều trị tại nhà bằng phương pháp nhịn ăn có nguồn gốc từ Nhật Bản. Theo phương pháp này, người bệnh sẽ nhịn ăn liên tục khoảng 10-15 ngày, sau đó chỉ ăn gạo lức muối mè. Phương pháp này cho rằng khi cơ thể đói mà không được cung cấp chất dinh dưỡng, không còn gì để tiêu thụ thì sẽ tấn công khối u làm cho khối u bị tiêu đi. Xin bác sĩ cho biết đây có phải là một phương pháp điều trị ung thư đúng dắn hay không? (Giang Sơn, 26 tuổi, TP Đà Nẵng)
- BS Lưu Ngân Tâm: Phương pháp này thật sự là một quan niệm sai lầm bởi vì thậm chí nếu bạn không ăn gì cả thì tế bào ung thư và khối u vẫn tiếp tục phát triển nhờ vào nguồn dinh dưỡng dự trữ trong cơ thể. Đặc biệt những tế bào này sẽ lấy năng lượng từ sự tiêu hủy khối cơ của cơ thể trong trường hợp nhịn đói kéo dài. Bên cạnh đó tình trạng này còn kéo theo nhiều hệ lụy liên quan đến vấn đề suy dinh dưỡng như: sức khỏe giảm, khả năng đề kháng của cơ thể kém đi, tăng nguy cơ nhiễm trùng, đồng thời làm giảm khả năng đáp ứng của các phương pháp điều trị đặc hiệu.
- Lam sao phat hien som ung thu (Nguyen Thi Dieu Tam, 50 tuổi, nguyen than hien)
- BS Vũ: Bệnh ung thư có khởi đầu rất thầm lặng. Khi khối u phát triển nhiều mới gây ra các triệu chứng. Các chuyên gia khuyến cáo một số triệu chứng báo động ung thư nhằm mục đích cảnh báo cộng đồng các dấu hiệu bất thường của cơ thể liên quan đến bệnh ung thư như:
-Chảy máu hay tiết dịch của núm vú.
-Khối u hoặc chỗ dày lên của vú hoặc bất kỳ vị trí nào trên cơ thể.
-Thay đổi thói quen của ruột, bọng đái.
-Một vết lở loét lâu không lành.
-Khàn tiếng kéo dài.
-Rối loạn kinh nguyệt hoặc xuất huyết âm đạo bất thường.
Đây là các triệu chứng báo động để cộng đồng đến khám tại các cơ sở chuyên khoa. Tại đây, nhà chuyên môn sẽ chỉ định thực hiện các xét nghiệm tầm soát và phát hiện sớm tùy theo tình huống cụ thể.
- Ung thư có điều trị hết hẳn hay chỉ sống sau thời gian sau 5 năm? Tại sao sau điều trị phải kiểm tra định kỳ? Ví dụ như một bệnh nhân ung thư cổ tử cung xác định giai đoạn IB1 đã điều trị xạ trong, phẫu, và tia xạ ngoài xem như đã kết thúc quá trình điều trị, nhưng phải kiểm tra theo định kỳ của bác sĩ, nếu tái phát thì có cách nào điều trị tiếp hay không? (Nguyen Thoi Thuy, 36 tuổi, Quang Ngai)
- BS Vũ: Bệnh ung thư có thể điều trị hết hẳn. Việc xác định tỷ lệ sống 5 năm chỉ là tham số về mặt thống kê của nhà chuyên môn để so sánh kết quả điều trị các bệnh ung thư khác nhau. Một người bệnh qua được 5 năm có khả năng khỏi bệnh hẳn vì phần lớn sự tái phát và di căn hay xảy ra trong 5 năm đầu. Sau điều trị bệnh nhân ung thư thường được theo dõi và tái khám định kỳ với mục đích:
- Phát hiện sớm tái phát và di căn để can thiệp kịp thời.
- Xử trí các di chứng liên quan điều trị.
- Điều trị phục hồi giúp bệnh nhân trở lại cuộc sống bình thường.
- Phòng ngừa và phát hiện sớm các bệnh ung thư khác.
Khi bệnh tái phát tùy vị trí và mức độ tổn thương, vẫn có thể điều trị hiệu quả để kéo dài thời gian sống thêm và chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.
- Tôi năm nay 36 tuổi là nhân viên văn phòng, tôi bị đau vùng thượng vị từ nhiều năm nay, buổi sáng ngủ dậy cứ như là có cục đá đè ở chỗ đó, rất là khó chịu. Tôi cũng đi khám nhiều nơi, kể cả nội soi mà đến nay vẫn không thấy bớt. Lần cuối cùng tôi đi nội soi cách đây khoảng 3 năm. Bác sĩ nói là tôi bị viêm hạng vị. Vây không biết thực tình bệnh của tôi ra sao mà uống thuốc không thấy bớt. Xin cảm ơn Bác sĩ (Lương Quý Thiện, 36 tuổi, Biên Hòa - Đồng Nai)
- BS Vũ: Bệnh lý viêm loét dạ dày tá tràng có liên quan đến rất nhiều yếu tố: nhiễm HP, chế độ ăn, tâm lý... Việc điều trị phải toàn diện. Bạn nên khám định kỳ và tuân thủ các chỉ dẫn của nhà chuyên môn cũng như phải có lối sống tích cực, giữ cho tinh thần lạc quan. Không phải bất cứ tình trạng viêm loét dạ dày nào cũng là ung thư nhưng bạn nên cẩn trọng và có chế độ điều trị tích cực hơn.
- Cách đây 6 tháng tôi đi khám vô tình biết được có u máu ở gan, mới đây đi chụp lại xuất hiện thêm 1 u nhỏ nữa. Xin hỏi bác sĩ u này có khả năng chuyển u ác không và cách phòng ngừa để giảm u máu ở gan. Cám ơn bác sĩ (Bình, 28 tuổi, Tổ 8 Định Công, Hà Nội)
- BS Vũ: Bướu máu ở gan được xem là một rối loạn phát triển bẩm sinh, không phải ung thư. Hiện không có cách phòng ngừa, việc xử trí tùy thuộc vị trí và kích thước. Các bướu máu nhỏ ở sâu trong gan thường không phải can thiệp. Các bướu lớn ở vị trí ngoại biên có thể được phẫu thuật phòng ngừa bướu vỡ gây xuất huyết.
- Mẹ tôi được chẩn đoán là ung thư dạ dày và đã được bệnh viện Chợ Rẫy tiến hành phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ dạ dày, hiện giờ trong quá trình hóa trị (được 2 lần), nhưng việc ăn uống rất khó khăn, ăn vào thường nôn ra và ăn rất ít. Xin bác sĩ tư vấn chế độ dinh dưỡng như thế nào là thích hợp để bệnh nhân có được sức khỏe tốt cho những lần xạ trị tiếp theo. Tôi sợ như vậy sẽ không có sức khỏe và sức đề kháng để có thể chịu đựng được những lần xạ trị lâu dài như vậy. (Lê Thế Linh, 30 tuổi, Cần Thơ)
- BS Lưu Ngân Tâm: Trong trường hợp này, việc đảm bảo đủ nhu cầu dinh dưỡng cho mẹ bạn bằng đường ăn uống là rất khó. Tuy nhiên để có thể đảm bảo dinh dưỡng một phần nhằm tránh tình trạng sụt cân gây bất lợi cho quá trình điều trị hiện tại và sau này, bạn nên chú ý về chế độ ăn uống như sau:
1. Chia nhỏ thành nhiều bữa ăn trong ngày, có thể ăn từ 8 đến 10 lần một ngày.
2. Chọn những thức ăn, thức uống dạng lỏng hoặc xay nhuyễn đầy đủ chất dinh dưỡng (đạm, khoáng chất, vitamin...).
3. Chọn thức ăn hoặc thức uống dễ tiêu hóa và hấp thu như: cháo thịt, súp xay, sữa...
4. Trong trường hợp mẹ bị ói nhiều lần, bạn nên bổ sung đủ lượng nước và muối khoáng.
5. Ngoài ra, bạn có thể bổ sung thêm cho mẹ những chất dinh dưỡng miễn dịch như: EPA (có nhiều trong cá hồi, cá ngừ, cá thu và sữa), Glutamin... sẽ giúp tăng cường chức năng miễn dịch, có lợi cho niêm mạc đường ruột.
- Thưa bác sĩ, tôi 33 tuổi, chưa có gia đình, vừa phẫu thuật ung thư gan. Vậy tôi có nên lập gia đình không? Nguy cơ của tôi như thế nào? (Pham Ngoc Hoa, 33 tuổi, TP Thái Bình)
- BS Vũ: Câu hỏi của bạn quá quan trọng nhưng không đủ các chi tiết. Có nhiều loại bướu ở gan (thường được nhiều người hiểu là ung thư) với đặc điểm bệnh lý và tiên lượng khác nhau. Có những bướu gan có thể trị khỏi sau phẫu thuật và cũng có những người bị ung thư gan có thời gian sống còn rất khiêm tốn. Để có câu trả lời chính xác, bạn nên gặp nhà chuyên môn và cung cấp đầy đủ các thông tin chi tiết hơn.
- Thưa bác sĩ, nhà tôi có bà ngoại bị ung thư vú đang xạ trị, bố chồng tôi bị ung thư gan đã mất. Vậy tôi, chồng và con tôi có nằm trong diện nguy cơ ung thư cao hay không? Trường hợp ung thư gan có di truyền không? (Thuy Nguyen, 29 tuổi, Quận 7, Thành phố Hồ Chí Minh)
- BS Vũ: Ung thu vú có chất gia đình. 5-7% người bị ung thư vú là do thừa hưởng các gen ung thư từ mẹ. Do vậy, nếu có người trong gia đình thuộc hệ mẹ mắc ung thư vú (nhất là dưới 40 tuổi) thì các phụ nữ ở đồng thế hệ hoặc thế hệ sau có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn cộng đồng. Ung thư gan liên quan đến bệnh viêm gan siêu vi, nhiễm độc gan... và không liên quan đến yếu tố di truyền.
-BS Vũ và BS Tâm: Nhìn chung, ung thư phổi, gan và bao tử:
Đây là các loại ung thư thường gặp nhất ở Việt Nam hiện nay (ước tính chiếm 25-30% các bệnh ung thư): dấu hiệu ban đầu mơ hồ, chẩn đoán sớm khó, hiệu quả điều trị còn hạn chế.
- Rất may các loại ung thư này thường liên quan đến các yếu tố nguy cơ mà ta có thể phòng tránh được: phòng chống tác hại thuốc lá, tiêm chủng viêm gan siêu vi, điều trị tiệt căn nhiễm HP, lối sống và chế độ dinh dưỡng thích hợp.
- Các tiến bộ chẩn đoán và điều trị giúp bệnh nhân được thừa hưởng chất lượng cuộc sống và thời gian sống còn kéo dài có ý nghĩa.
- Điều trị và chăm sóc bệnh nhân mang tính chất toàn diện, trong đó việc hỗ trợ dinh dưỡng là vô cùng cần thiết cho bệnh nhân.
- Việc chăm sóc và dinh dưỡng bệnh nhân cần phải dựa trên các cơ sở khoa học, tránh hoang mang nghe theo các thông tin không kiểm chứng được.
Tóm lại, ngoài việc tuân thủ các chế độ điều trị đặc hiệu cho bệnh ung thư thì người bệnh cũng cần quan tâm đến chế độ dinh dưỡng phù hợp để có sức khỏe tốt, khả năng đáp ứng điều trị cao hơn, chất lượng cuộc sống tốt hơn. Đồng thời tinh thần lạc quan, vui vẻ, duy trì tập thể dục đều đặn cũng đóng vai trò rất quan trọng trong hiệu quả điều trị.
Vì thời gian có hạn chúng tôi rất tiếc không thể trả lời thỏa đáng tất cả câu hỏi của quý bạn đọc. Nếu có thêm nhu cầu trao đổi thông tin, kính mời quý bạn đọc đến gặp chúng tôi tại buổi nói chuyện chuyên đề về ung thư sáng 29/8 tại 145 Lý Chính Thắng, quận 3, TP HCM. Đăng ký trước qua số điện thoại: 19001519.

Đời Sống