Theo phản ánh của người dân các xã Vạn Ninh, Vĩnh Ninh, Hiền Ninh… (huyện Quảng Ninh, Quảng Bình) thì hiện đang “sống dở, chết dở” vì trồng dong riềng nhưng không biết có tiêu thụ được không do không được thu mua.

Trồng dong riềng chỉ để… làm cảnh?

Trước đó, UBND các xã trên đã yêu cầu Nhà máy tinh bột Long Giang (trụ sở tại xã Vĩnh Ninh, huyện Quảng Ninh; thuộc Cty CP Tư vấn và Đầu tư Long Giang Thịnh) thực hiện việc thu mua số dong riềng do nhà máy khuyến khích người dân trồng trong thời gian qua. Theo phòng nông nghiệp huyện Quảng Ninh, hiện toàn huyện có 20ha dong riềng được trồng theo dự án phát triển vùng nguyên liệu dong riềng phục vụ hoạt động cho Nhà máy tinh bột dong riềng xuất khẩu Long Giang.

“Từ đầu năm 2010, cùng với việc xây dựng nhà máy, chúng tôi được vận động trồng cây dong riềng và được hứa hẹn thu mua với giá cao. Năm đầu họ có mua một ít, nhưng hai vụ sau chẳng thấy nhà máy thu mua chi cả nên phần lớn nông dân như tui đào bỏ để trồng cây khác, như nhà bà Hằng gần đây phải phá hết 5 sào dong riềng để trồng lạc, hiện tui còn hơn 1 sào dong riềng chả biết làm chi, chắc chỉ để… làm cảnh, phá bỏ hết thì cũng tiếc công sức” - bà Hà Thị Ngọc Oanh (thôn Bến, xã Vạn Ninh) bức xúc phản ánh.

Ông Nguyễn Văn Thế - chủ tịch UBND xã Vạn Ninh - thì cho hay, việc khuyến khích trồng cây dong riềng rồi thu mua, giá cả ra sao lâu nay UBND xã không quản lý và đây là việc giữa nhà máy và người dân làm việc với nhau, chủ động thoả thuận, nên giờ thiệt thòi vẫn là người dân”.

Hàng trăm người dân đã từng tập trung đến nhà máy để phản đối vì ô nhiễm. Ảnh: Linh Đan

Ông Trần Văn Dĩ - trưởng thôn Bến, xã Vạn Ninh - thì ngậm ngùi, “họ cam kết khi dong riềng phát triển đến 6-7 lá thì sẽ về hỗ trợ trước với giá 300 ngàn đồng/sào nhưng hiện dong riềng đã 10 lá mà chẳng thấy ai về. Ông Ngô Đăng Ngọc - trưởng thôn Tây, xã Vạn Ninh - cũng bức xúc không kém “vì cách làm việc vô trách nhiệm của nhà máy nên hơn 3ha dong riềng trong thôn của người dân hiện không biết xử lý sao đây”.

Câu hỏi về vùng nguyên liệu?

Theo phê duyệt của UBND tỉnh về việc phát triển vùng nguyên liệu phục vụ việc vận hành, sản xuất của nhà máy tinh bột dong riềng xuất khẩu Long Giang thì vùng nguyên liệu dong riềng được trồng tại hai huyện Quảng Ninh và Lệ Thuỷ. Theo đó, vùng nguyên liệu sẽ được xây dựng trong khoảng từ 3-5 năm với diện tích 3.000ha. Thế nhưng, từ khi dự án được phê duyệt đến nay (2008) trên địa bàn huyện Quảng Ninh vùng nguyên liệu mới được… 20ha, còn địa bàn huyện Lệ Thuỷ thì vẫn là con số “0” tròn trĩnh. Mặt khác, khuyến khích người dân trồng dong riềng lại theo kiểu “đem con bỏ chợ”, không thu mua khiến người dân địa phương lao đao, lo lắng.

Điều đáng nói, không chú trọng phát triển vùng nguyên liệu và thu mua dong riềng như giấy phép đầu tư, nhà máy lại chuyển sang sản xuất… tinh bột sắn với lập luận rằng do không có nguyên liệu dong riềng để sản xuất. Với cách làm tréo ngoe trên, người dân địa phương xung quanh nhà máy đã phải gánh chịu hậu quả nặng nề do ô nhiễm môi trường, thậm chí hàng trăm người dân địa phương đã kéo đến nhà máy để phản đối vì ô nhiễm, việc ô nhiễm môi trường do chuyển sang sản xuất tinh bột sắn của nhà máy luôn là đề tài nóng trong các buổi tiếp xúc cử tri tại địa phương (Lao Động đã có loạt bài phản ánh về vấn đề trên).

Gần đây nhất, trong cuộc tiếp xúc với doanh nghiệp của UBND tỉnh Quảng Bình, một lãnh đạo UBND tỉnh đã chỉ rõ việc nhà máy tinh bột Long Giang đang có nhiều dấu hiệu lập lờ, không rõ ràng trong việc đầu tư cũng như quá trình sản xuất, hoạt động. Nhằm bảo vệ quyền lợi của người dân địa phương và thực hiện đúng chính sách đầu tư của UBND tỉnh, cần làm rõ việc nhà máy “lập lờ” trong việc phát triển vùng nguyên liệu dong riềng, trong khi lại “chuyển đổi” sang sản xuất tinh bột sắn?