Trong một động thái bất ngờ hôm 5/9, Tổng thống Nga ông Vladimir Putin đă gây bất ngờ rất lớn khi tuyên bố ủng hộ lập trường của Trung Quốc. Thêm vào đó, Putin khẳng định không công nhận phán quyết của Ṭa Trọng tài Thường trực tại The Hague trong vụ kiện biển đảo của Philippines. Điều ǵ đă xảy ra khiến Putin phải chấp nhận Trung Cộng như vậy?
“Chúng tôi đoàn kết và ủng hộ lập trường của Trung Quốc trong việc không công nhận phán quyết của ṭa [PCA].”
Phát biểu tại cuộc họp báo 5/9 sau khi hội nghị G20 kết thúc ở Trung Quốc, ông Putin cũng nói can thiệp của các nước ngoài khu vực Biển Đông chỉ gây hại cho t́nh h́nh.
Đây là lần đầu tiên Nga công khai ủng hộ Bắc Kinh trong vấn đề liên quan tới ṭa trọng tài quốc tế.
Ông Putin giải thích rằng lập trường của ông "hoàn toàn mang tính chất pháp lư, chứ không phải chính trị".
"Mọi thủ tục trọng tài cần do các bên liên quan tranh chấp đề xuất, và ṭa trọng tài nên nghe luận điểm và lập trường các bên liên quan tranh chấp. Trung Quốc đă không ra Ṭa Trọng tài The Hague và không ai ở đó nghe lập trường của họ."
BBC đă hỏi một số chuyên gia về Biển Đông về phát ngôn bất ngờ và gây tranh căi của Tổng thống Putin.
Có một giải thích rất đơn giản cho câu hỏi tại sao Nga lại đột ngột thay đổi lập trường: Nga có thể sắp lâm vào t́nh trạng phân xử tương tự với Ukraine.
Vasily Kashin, Đại học Nghiên cứu Quốc gia Nga ở Moscow
Vasily Kashin, chuyên gia về Trung Quốc tại Đại học Nghiên cứu Quốc gia Nga ở Moscow:
"Phần đầu trong tuyên bố của Putin chỉ là lặp lại lập trường lâu nay của Nga, rằng chúng tôi không có ư kiến ǵ về tranh chấp lănh thổ giữa Nga và các nước láng giềng, nhưng chúng tôi cực lực phản đối các thế lực ngoài khu vực (ám chỉ Hoa Kỳ) can thiệp vào vấn đề này.
Phần thứ hai th́ quan trọng hơn. Đây là lần đầu tiên ông Putin tuyên bố Nga không thừa nhận phán quyết của ṭa trọng tài PCA.
Phát biểu của Putin có thể nói là thành tựu to lớn của phía Trung Quốc. Bắc Kinh đă rất nỗ lực để kêu gọi ủng hộ của quốc tế nhưng cho tới nay mới chỉ có một số quốc gia, đa phần không có biển, lên tiếng ủng hộ Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông.
Bắc Kinh cũng vận động Moscow một thời gian rất dài nhưng không có kết quả.
Có một giải thích rất đơn giản cho câu hỏi tại sao Nga lại đột ngột thay đổi lập trường: Nga có thể sắp lâm vào t́nh trạng phân xử tương tự với Ukraine.
Hồi cuối tháng Tám, Ngoại trưởng Ukraine Pavlo Klimkin cho hay Ukraine đang cân nhắc kiện Nga lên Ṭa Trọng tài PCA theo Công ước LHQ về Luật Biển (UNCLOS) về Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Crimea.
Ngoại trưởng Ukraine Pavlo Klimkin cho hay có thể nước này sẽ kiện Nga ra ṭa về các vùng biển quanh bán đảo Crimea
Khiếu nại có thể bao gồm các vùng biển Azov, Biển Đen và Eo biển Kerch cùng tài nguyên tại các vùng biển đó.
Bởi vậy, lập trường của Trung Quốc về phán quyết của ṭa theo UNCLOS đâm ra lại trở nên có lợi cho Nga."
TS Ian Storey, chuyên gia từ Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS - Yusof Ishak Institute) ở Singapore:
"Trước đây Nga luôn kiềm chế không giữ lập trường mạnh mẽ về tranh chấp Biển Đông v́ muốn duy tŕ quan hệ tốt với cả Trung Quốc và Việt Nam, hai đối tác chính của Nga ở Á châu. Thế nhưng nay Putin dường như đă bước hẳn sang phía Trung Quốc với tuyên bố không thừa nhận phán quyết của Ṭa PCA.
Trong khi tinh thần của phán quyết này là có lợi cho Việt Nam, chắc chắn Hà Nội sẽ rất tức giận.
Tuy nhiên phát biểu của Putin cho thấy ông ta không hiểu biết lắm về quá tŕnh phân định trước khi đưa ra phán quyết.
Ông ta nói rằng Trung Quốc không có điều kiện tŕnh bày quan điểm của ḿnh nhưng thực ra không phải vậy. Trung Quốc đă có nhiều cơ hội, nhưng họ từ chối không làm."